1992 онд ардчилсан Үндсэн хууль батлагдсанаар улс төрийн нам (цаашид “нам” гэх)-ууд засаг төрийн үйл ажиллагаанд оролцох эрх зүйн үндэс тавигдсан. Үүнтэй холбоотойгоор намууд улс төрийн амьдралд зөвхөн дангаараа бус хамтарч оролцох бас нэгэн шинэ үзэгдэл бий болж, одоо ч үргэлжилж байна. Улс төрийн намууд хамтран эвсэл байгуулж сонгуульд оролцох нь нээлттэй байдаг бөгөөд энэ тохиолдолд туайн хамтарч буй намууд гэрээ (эвслийн) байгуулдаг. Харин Монгол Улсад сүүлийн үед сонгуульд оролцохдоо хамтарч гэрээ байгуулаагүй намууд сонгуулийн үр дүн гарсаны дараа гэрээ байгуулах болсон бөгөөд улмаар энэ нь засаг байгуулах үр дагавар (эрх зүйн) үүсгэх хүртэл хэмжээнд хүрч байгаа билээ. Энэхүү бүтээлд улс төрийн намуудын хооронд буй байгуулж гэрээ, түүний онцлог, түүнд хяналт тавих боломжтой эсэх талаар хариулт өгөхийг зорьсон болно.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх
[1] Чимид Б. “Өнөөгийн улс төр хуульчийн нүдээр” УБ., 2006. 29, 38-39 дэх тал
[2] Энэ талаар манай эрдэмтэд ч бас өөрсдийн бүтээлдээ тэмдэглэжээ. Жишээ нь: Хөдөлмөрийн баатар, гавъяат хуульч Б.Чимидийн ““Өнөөгийн улс төр хуульчийн нүдээр” бүтээлийн 95 дахь талд ““Намуудын зөвшилцөл” гэдгээр Үндсэн хуулийг үгүйсгэдэг болсон;”” хэмээн дурджээ.
[3] Шинжлэн судлах ажил, яг мэргэн буудахын адил “байгаа” олж харж голд нь онохыг шаардна. Сумаа тусах цэгийг бай гэдэг бол судлаачийн ухаан тусах газрыг объект, тулж судлах зүйлийг судлагдахуун гэдэг. Түүнийгээ эхлээд тодорхойлж товлохгүй бол нүдээ аниад гох дарахын адил буюу. Б.Чимид “Үндсэн хуулийн үзэл баримтлал” I. УБ., 2002. 94 дэх тал.
[4] Чимид Б. “Өнөөгийн улс төр хуульчийн нүдээр” УБ., 2006. 37 дахь тал.
[5] Бусад нам ч ялгаагүй. Зохиогч гагцхүү тодруулга хийж байгаа болно.
[6] Чимид Б. “Сонгуульд суралцахуй” УБ., 2008. 122 дахь тал.
[7] Өнгөрсөн хугацаанд МоАН-МҮДН-ын Ардчилсан холбоо, МҮАН-МШАН-ын Ардчилсан холбоо, Иргэний зориг-Ногоон нам, Эх-Орон-МШАСН, Эх-Орон-Ардчилал зэрэг эвслүүд байгуулагдаж байæýý.
[8] МУИХ-ын сонгуулийн тухай хууль. 25 дугээр зүйлийн 4, 5 дахь хэсэг.
[9] Үндэсний эв нэгдлийн Засгийн газрыг байгуулан ажиллуулах тухай гэрээ. 4-р бүлгийн 4.1. Эрднэболор С. нар “Үндсэн хуулийн эрх зүйн гэрээ Үндсэн хуулийн эрх зүйн эх сурвалж болох нь” Хууль дээдлэх ёс сэтгүүл УБ., 2008. №2. 23 дахь тал.
[10] “Ардчилсан эрх зүйт ёс” УБ., 2009. 35 äàõü òàë.
[11] “Төр, нам эрх зүйн шинэтгэлийн эгзэгтэй асуудал” II дэвтэр УБ., 2008. 234 äýõ òàë.
[12] Мөн тэнд. 230 дàхü тал.
[13] Чимид Б. “Төр, нам эрх зүйн шинэтгэлийн эгзэгтэй асуудал” I дэвтэр УБ., 2008. 66 дахь тал.
[14] Лүндээжанцан Д. нар “Парламент ёс” УБ., 2005. 235-236 дахь тал.
[15] Тэмүүжин Х. “Jus frast ба ёст үг” УБ., 2004. 128 дахь тал.
[16] Мөн тэнд.
[17] Чимид Б. Төр, нам эрх зүйн шинэтгэлийн эгзэгтэй асуудал” II дэвтэр УБ., 2008 233 дàхü тал.
[18] Мөн тэнд 233 дахь.
[19] Солонго Д. “Төрийн эрх зүйн тайлбар толь” УБ., 2003. 134 дэх тал..
[20] Эрднэболор С. нар “Үндсэн хуулийн эрх зүйн гэрээ Үндсэн хуулийн эрх зүйн эх сурвалж болох нь” Хууль дээдлэх ёс сэтгүүл УБ., 2008. ¹2. 24 дэх тал.
[21] Лхагвасүрэн “БНСУ-ын Үндсэн хуулийн шүүх – Ази дахь Үндсэн хуулийн хяналтын тэргүүлэх загвар” Хууль дээдлэх ёс сэтгүүл УБ., 2007. №2. 9 дэх тал.
[22] Сон Ин Хёг “БНСУ-ын Үндсэн хуулийн шүүхийн арга ажиллагаа ба процесс” Хууль дээдлэх ёс сэтгүүл УБ., 2008. №2. 58 дахь тал.
[23] Сарантуяа.Ц “Үндсэн хуулийн процессын эрх зүй: суурь ойлголт, тулгамдсан асуудал” УБ., 2005. 131 дэх тал.
[24] Энэхүү судалгааг Үндсэн хуулийн Цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх үүсгэхээс татгалзсан Цэцийн гишүүний тогтоол, магадлалуудтай танилцаж, хийсэн болно.
[25] Улсын Их Хурлын дарга Ц.Нямдорж Үндсэн хууль зөрчсөн эсэх, түүнийг огцруулах үндэслэл байга эсэх тухай маргааныг хянан шийдвэрлэсэн тухай
[26] Investing in Agreement: Party Organization, Leadership Change and Policy Positions, Weiwei Hu, William B. Helle
МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ
legal talk+ №03 – Цэц шинэчлэгдэх үү?
5 hours ago
"Төв банкны бие даасан, хараат бус байдал, түүний эрх зүйн зохицуулалт" сэдэвт эрдэм шинжилгээний хурал - 2021
9 hours ago
Special Ep4: УИХ-ын 2023 оны Хавар, Намрын ээлжит чуулганаар ямар хуулиуд хэлэлцэгдэж байна вэ?
9 hours ago
Special Ep3: ChatGPT хуулийн салбарт
1 week ago
ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭРИЙН ХУРААНГУЙ
-
Ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч ба байгаль орчныг хамгаалах, орон нутгийн хөгжилд дэмжлэг үзүүлэх гэрээ
2024-04-19
-
Гэмт хэрэгт сэрдэгдэж буй хүнд хууль сануулж, өөрийнх нь эсрэг гэрчийн мэдүүлэг авахыг сэжигтэн, яллагдагчаас мэдүүлэг гаргуулахаар шахалт үзүүлсэнд тооцно
2024-04-08
-
21 нас хүрээгүй хүнийг архидан согтууралд уруу татсан тохиолдолд гэмт хэрэгт тооцох үндэслэл болно
2024-04-01
-
Judilogy
2024-04-22 Мэдээллийн хуудасдуудаж байна ! -
Tsogoo Lkhagva
2024-04-19 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Шүүхийн сургалт, судалгаа, мэдээллийн хүрээлэн
2024-04-19 Сэтгүүлдуудаж байна ! -
Пүрвээгийн Баттулга, Болор-Эрдэнийн Төрболд
2024-04-19 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Judilogy
2024-04-16 Мэдээллийн хуудасдуудаж байна ! -
Alternative NGO
2024-04-12 Гарын авлага & Аргачлалдуудаж байна ! -
Баттулгын Дөлгөөн
2024-04-10 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Зоригтбаатарын Ганзориг, Мөнхтөмөр Маралмаа, Баттөрийн Мягмарсүрэн, Нээлттэй Нийгэм Форум, Равданбямбын Оюундэлгэр, Бат-Эрдэм Төрбат
2024-04-10 Судалгааны тайландуудаж байна ! -
Лхамсүрэнгийн Отгонбаяр
2024-04-08 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Тунгалагсайхан Болор-эрдэнэ
2024-04-08 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна !