Бүтээлийн нэр
Нутаг дэвсгэрийн аюулгүй байдал ба монгол улсын газрын эрх зүйн зохицуулалт
Зохиогч
Эрдэнэбаатарын Анхбаяр
Хэлбэр
Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл
Салбар
Захиргааны эрх зүй
Бүтээлийн товч
Улсын нутаг дэвсгэр гэдэг нэршил латин хэлний territorium гэсэн үгнээс уг гаралтай бөгөөд өдгөө улсын нэг салшгүй шинж төдийгүй улсыг нутаг дэвсгэргүйгээр төсөөлөхөө больсон байна . Манай улсын хувьд үндэсний аюулгүй байдал гэдэгт Монгол Улсын үндэсний язгуур ашиг сонирхлыг хангах гадаад, дотоод таатай нөхцөл баталгаатай хангагдсан байдлыг хэлнэ гээд үндэсний язгуур ашиг сонирхолд Монгол Улсын тусгаар тогтнол, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдал, монголын ард түмэн, соёл иргэншил оршин тогтнох, үндэсний эв нэгдэл, хүний эрх, эрх чөлөө баталгаатай хангагдсан байдал, эдийн засгийн тогтвортой, экологийн тэнцвэрт хөгжил багтана гэж тодорхойлсон байна. Өөрөөр хэлбэл төр улс оршино гэдэг нь газар нутаг эзэмшинэ гэсэн үг бөгөөд “газар нутаг”, “төр” гэсэн хоёр ойлголтыг адилтгах явдал түүхэнд цөөнгүй байсан ба одоо ч байсаар байна. Иймээс нутаг дэвсгэр нь төрийн нэгэн салшгүй шинж мөн” гэдгийг харуулж байна. Нөгөөтэйгөөр Монгол улсын үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлалд Монгол улсын үндэсний язгуур ашиг сонирхолд нутаг дэвсгэр, хил хязгаарын халдашгүй байдал болон бүрэн бүтэн байдал багтана гэж бэхжүүлэн өгсөн нь улсын тусгаар тогтнолын салшгүй хэсэг бол нутаг дэвсгэр гэдгийн илэрхийлэл юм. Нутаг дэвсгэрийн аюулгүй байдлын талаар судлахын тулд нэн түрүүнд газрын тухай мөн түүний эрх зүйн зохицуулалтыг судлах шаардлага үүснэ. Тэгвэл газар гэдэг нь газрын гадаргуу түүний хөрс, ой, ус, ургамал бүхий орон зайн давхарга гэж тодорхойлж болно. Мөн газар нь байгалийн нөөцийн үндсэн төрлийн нэг, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрийн гол хэрэгсэл болно . Газар нь өргөн утгаар хүн төрөлхтний иргэншил, соёлын оршин амьдрах орон зайг хамаарах бөгөөд дээрх болон доорх баялгаа багтаасан ойлголт боловч Монгол Улсын хуульд “газрын гадаргуу, түүний хөрс, ой, ус, ургамал бүхий зохих орон зайн давхаргыг хэлнэ” Монгол Улсын нутаг дэвсгэрийн аюулгүй байдал нь үндэсний язгуур ашиг сонирхол, Монгол Улсын тусгаар тогтнолын салшгүй хэсэг гэж тусгасан байна. Монгол Улс нь газар нутаг салшгүй бүрэн бүтэн, газрын сан нэгдмэл байх зарчмыг баримталдаг бөгөөд Монгол Улсын хилийн доторх бүх газрыг өмчийн төрөл, хэлбэрээс үл хамааран газрын нэгдмэл санд хамааруулдаг байна. Улсын нутаг дэвсгэр нь нэгдмэл цул бөгөөд халдашгүй дархан байх нь улсын эрхт байдлын салшгүй дархан байх нь улсын бүрэн эрхт байдлын салшгүй хэсэг учраас үндэсний төдийгүй олон улсын эрх зүйн хамгаалалтад байна. Бусад улсын зүгээс болон дотооддоо түүнийг өөрчлөх, бусниулах аливаа оролдлогоос хамгаалах үүргийг төр хүлээдэг . Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдал, хил хязгаарын халдашгүй байдал, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг хангах нь оршин тогтнохуйн аюулгүй байдлын үндэс гэдгийг түүхийн аль ч үед чухалчилж байсан уламжлалтай байна. Газрын эрх зүйн зохицуулалтын шинэчлэлийн хүрээнд Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх эрх зүйн зохицуулалтуудыг судалж үзвэл: Иргэнд газар өмчлүүлэх гэж Монгол Улсын Үндсэн хуульд Монгол Улсын иргэнд өмчлүүлж болохоор заасан газраас хуульд заасан хэмжээ, болзол, шаардлага, журам, нөхцөлөөр иргэний өмчлөлд шилжүүлэхийг ойлгоно гээд Монгол Улсын иргэдэд өмчлүүлснээс бусад газар төрийн өмч байхаар зохицуулсан бөгөөд бэлчээр, нийтийн эдэлбэрийн ба улсын тусгай хэрэгцээнийхээс бусад газрыг зөвхөн Монгол Улсын иргэнд өмчлүүлж болохоор хуульчилсан байна. Газар өмчлөгч гэж тухайн газрыг захиран зарцуулах эрх бүхий этгээдийг ойлгож болно. Өөрөөр хэлбэл газар өмчлөл нь тухайн газрыг захиран зарцуулах эрхтэйгээр хуулиар зөвшөөрсөн хүрээнд өөрийн мэдэлд байлгах боломж юм. “Эрх зүйн харилцаанд өмчлөгч нь өмчлөгч биш этгээдээс халдашгүй шинжтэй олон давуу эрхтэйгээр оролцох бөгөөд өөрийн эрхээ хуулиар хориглоогүй бүхий л арга замаар хэрэгжүүлнэ” “Үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөгчийн эрхийг төрөөс баталгаажуулж гэрчилгээ олгоно . Иргэнийг газар өмчлөх эрхээ хэрэгжүүлэхэд нь бусад этгээд аливаа хэлбэрээр саад учруулахыг хориглодог байна. Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх эрх зүйн зохицуулалтын өнөөгийн хэрэгжилтийг харж, дүгнэхэд иргэн газар өмчлөх эрхээ бодитоор нь эдэлж байгааг илэрхийлэх боловч үүний цаана манай улсын тусгаар тогтнол, үндэсний аюулгүй байдал давхар хөндөгдөж байгаа учраас газар өмчлөх эрхийн уламжлал сэтгэлгээний чиг хандлагыг сайн судалж, газар өмчлөх эрхийн зохицуулалтыг түүхэн уламжлалтай нь уялдуулан газрын багц хуулиудад тусгах мөн нутаг дэвгэрийн аюулгүй байдлыг хангахын тулд газрын сангийн нэгдмэл бодлого удирдлагын тогтолцоог боловсронгуй болгох Монгол улсын газрын сан нэгдмэл байх зарчмын хэрэгжилтийг хангах арга замыг тодорхойлох нь зүйтэй байна.
Түлхүүр үг
нутаг дэвсгэр, үндэсний аюулгүй байдал ,нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдал, газар, Газрын нэгдмэл сан, хөдөө аж ахуйн газар, хот, тосгон, бусад суурины газар, зам, шугам сүлжээний газар, ойн сан бүхий газар, усны сан бүхий газар, Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх
Бичигдсэн огноо
2023-04-05
Хуудсын тоо
6
Хэл
Монгол
Бүтээл
Бүрэн эхээр нь үзэх
Байршуулсан огноо
2023-04-07
Товч мэдээлэл үзсэн
1974
Бүрэн эхээр нь үзсэн
52
Эшлэлийн тоо
31
Санал болгож буй эшлэлийн загвар
Э.Анхбаяр “Нутаг дэвсгэрийн аюулгүй байдал ба монгол улсын газрын эрх зүйн зохицуулалт” (2023), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1541
Цуглуулганд нэмэх
Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх
Эшлэлүүд

[1] Лүндэндорж.Н., Монгол Улсын Үндсэн хуулийн шинжлэх ухааны тайлбар., 2022 он., 50 дэх тал

[2] https://www.legalinfo.mn/annex/details/8070?lawid=6163

[3] Үндэсний аюулгүй байдлын тухай хууль. 2001 он., 3 дугаар зүйл

[4] Лүндэндорж.Н., Төрийн онол., УБ., 1997., 34 дэх тал

[5] Лүндэндорж.Н., Төрийн онол., УБ., 2005 он., 39 дэх тал

[6] Лүндэндорж.Н., Монгол Улсын Үндсэн хуулийн шинжлэх ухааны тайлбар., 2022 он., 51 дэх тал

[7] Нарангэрэл.С., Монгол улсын хууль зүйн нэвтэрхий толь бичиг., 2021 он., 274 дэх тал

[8] Нарангэрэл.С., “Эрх зүйн эх” толь бичиг., УБ., 2001 он., 103 дахь тал

[9] Газрын тухай хууль., 2002 он, гуравдугаар зүйл

[10] https://advocate.mn/news/73/single/428

[11] Газрын хэвлийн тухай хууль., 1988 он /Энэ хуулийн гарчигт 1994 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

[12] Лүндэндорж.Н., Монгол Улсын Үндсэн хуулийн шинжлэх ухааны тайлбар., 2022 он., 51 дэх тал

[13] https://legalinfo.mn/mn/detail/16230779072091

[14] https://mcud.gov.mn/a/1221

[15] Газрын нэгдмэл сангийн 2021 оны улсын нэгдсэн тайлан., 162 дах тал

[16] Дашням.И., Монгол улсын төр эрх зүйн түүх., УБ., 2011 он., 24 дэх тал

[17] Болдбаатар.Ж., Лүндээжанцан.Д., “Монгол улсын төр эрх зүйн түүхэн уламжлал., УБ., 2011 он., 90 дэх тал

[18] 1921 оны 5 дугаар сарын 21-ний өдөр баталсан Ардын түр засгийн газрын 19 дүгээр тогтоол

[19] 1924 онд батлагдсан БНМАУ-ын анхдугаар үндсэн хууль

[20] Газрын харилцааны хууль тогтоомжийн түүхэн эмхэтгэл., УБ., 2018 он., 175 дахь тал

[21] “Газар бэлчээрийг эдлэх тухай” Засгийн газрын эрхлэх товчооны 1926 оны 227 дугаар тогтоол

[22] Засгийн газрын 1928 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн 20 дугаар хурлын тогтоол

[23] Улсын бага хурлын тэргүүлэгчид, Сайд нарын зөвлөл 1935 оны 9 дүгээр сарын 25-нд бэлчээр усыг эдлэх тухайн дүрэм

[24] 1971 онд БНМАУ-ын АИХ-ын тогтоолоор баталсан БНМАУ-ын газар эдэлбэрийн хууль

[25] Чимид.Б., “Үндсэн хуулийн мэдлэг”., УБ., 2008 он., 33 дахь тал

[26] Лүндэндорж., Төрийн онол., УБ., 2005 он., 37 дахь тал

[27] Монгол улсын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хууль, 2002 он., 3 дугаар зүйл

[28] Нарангэрэл.С., “Эрх зүйн эх” толь бичиг., УБ., 2001 он., 104Т дахь тал

[29]Цэрэнжээ.Ц., “Өмчийн эрх зүй., УБ., 2000 он., 27 дахь тал

[30] Монгол улсын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хуулийн 22 дугаар зүй

[31] https://www.legalinfo.mn/law/details/346

МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ

2025 оны 02 дугаар сарын эрэлттэй бүтээлийн чансаа

2 days ago

Ep45: Хүүхдийн хадгаламж ба зээлийн барьцаа

6 days ago

Ep44 | Газар эзэмших эрх дуусгавар болоход Засаг даргад газраа хүлээлгэн өгөх үүрэгтэй

1 week ago

Ep43 | ЗХХА-ыг хүчин төгөлдөр бус болохыг тогтоолгох нэхэмжлэл ба Ковидын тусгаарлалт

2 weeks ago

Бусад мэдээ, мэдээлэл

ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭРИЙН ХУРААНГУЙ

Бүгд