Жанчивдорж Буджав : Хууль дээдлэх зарчим

Бүтээлийн нэр

Хууль дээдлэх зарчим

Зохиогч

Жанчивдорж Буджав

Хэлбэр

Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл

Салбар

Эрх зүйн онол & Философи, Үндсэн хуулийн эрх зүй

Бүтээлийн товч

Аливаа эрх зүйн амин сүнс түүний зарчимд орших ажаам. “Эрх зүй гэдэг нь яг л хэл хийгээд хөгжил лугаа адил үндэстэн, ард түмэн бүрийн уламжлал, соёл, сэтгэл зүй, сэтгэцийн түүхийг илэрхийлэх тэрхүү хэм хэмжээ”авч эрх зүйн зарчмыг эрдэмтэд эрх зүйн мөн чанараас урган гарсан, аливаа эрх зүйн хэм хэмжээг “малгайлан” захирах буюу эрх бүхий субъектээс үйл ажиллагаандаа заавал мөрдлөгө болгон занших ёстой эрх зүйн үнэт зүйлс, үндсэн эхлэл, үзэл баримтлал хэмээн нийтлэг байдлаар тайлбарладаг баэрх зүйн зарчим нь: (а)бусад эрх зүйн хэм хэмжээгээ захирмал; (б)эрх зүйн үнэт зүйлийн шинж чанартай; (в)эрх бүхий субъектийн үйл ажиллагаанд заавал мөрдөгдөх гэсэн үндсэн шинжийг агуулдаг. Хууль дээдлэх зарчим позитив утгаараа эрх зүйн хэм хэмжээг дээдлэх утгатай. Гитлерийн үед Германы эрх зүйт төр нь хуульт төр байсан. 1992 оноос өмнөх Монгол Улсад хуульт төр буюу хуулийг дээдэлсэн төр оршиж байсан ба тухайн цаг үеийн хууль дээдлэх үзэл санаа нь “нам-засаг”-ийн бодлого, шийдвэрийг хэлбэрэлтгүй даган мөрдөхийг захирамжилсан шинжийг агуулж байжээ. Харин 1992 онд ардчилсан Үндсэн хууль батлагдсанаар хууль дээдлэх зарчим нь эрх зүйн үнэт зүйлсийн утга агуулгатайгаар тайлбарлагдах үндэс бүрдэв.

Түлхүүр үг

зарчим, эрх зүй, эрх зүйн зарчим, хууль дээдлэх зарчим, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн зарчим

Бичигдсэн огноо

2023-11-02

Хуудсын тоо

Хэл

Монгол

Бүтээл

Бүрэн эхээр нь үзэх

Байршуулсан огноо

2023-12-04

Товч мэдээлэл үзсэн

2162

Бүрэн эхээр нь үзсэн

Эшлэлийн тоо

Санал болгож буй эшлэлийн загвар

Ж.Буджав “Хууль дээдлэх зарчим” (2023), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1742

Цуглуулганд нэмэх

Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх

Эшлэлүүд

[1] Тэрхүү “шинэ идеалоги” нь аугаа “либерализм” ажээ. Түүний талаар Francis Fukuyama. Түүхийн төгсгөл ба Сүүлчийн хүн. (орч: Ш.Цог). УБ., 2006 бүтээлээс үзнэ үү.

[2] Н.Лүндэндорж. Төр, эрх зүйн сэтгэлгээний хөгжил, түүний чиг хандлага (хууль зүйн шинжлэх ухааны докторын зэрэг горилсон бүтээл). УБ., 2003, 307 дахь тал.

[3] Д.Баярсайхан. Эрх зүйн онол. УБ., 2010, 54 дэх тал.

[4] Н.Лүндэндорж. Төр, эрх зүйн сэтгэлгээний хөгжил, чиг хандлага (хууль зүйн шинжлэх ухааны докторын зэрэг горилсон бүтээл). УБ., 2003, 307 дахь тал.

[5] Л.Өлзийсайхан. Эрх зүй гэж юу вэ? // Liberty сэтгүүлв УБ., 2006, №1, 6 дахь тал.

[6] Н.Лүндэндорж. Төр, эрх зүйн сэтгэлгээний хөгжлийн чиг хандлага. УБ., 2002, 61 дэх тал.

[7] К.Осакве. Харьцуулсан эрх зүй судлал: ерөнхий ба тусгай анги. (орч: Ж.Нямдорж, Л.Намхай, Л.Ундрах). УБ., 2005, 15 дахь тал.

[8] Н.Лүндэндорж. Jurisprudence. УБ., 2011, 17 дахь тал.

[9] Н.Лүндэндорж. Төр, эрх зүйн сэтгэлгээний хөгжлийн чиг хандлага. УБ., 2002, 62 дахь тал.

[10] С.С.Алексеев. Теория права. М: Издательство БЕК, 1995, с. 1.

[11] Н.Лүндэндорж. Jurisprudence. УБ., 2011, 17 дахь тал.

[12] Black’s law dictionary. (9th ed). Bryan A. Garner /editor in chief/. USA., 2009, p. 978; Н.Лүндэндорж. Jurisprudence. УБ., 2011, 62-70 дахь тал.

[13] Н.Лүндэндорж. Төр, эрх зүйн сэтгэлгээний хөгжлийн чиг хандлага (хууль зүйн шинжлэх ухааны докторын зэрэг горилсон бүтээл). УБ., 2003, 308 дахь тал.

[14] Б.Чимид. Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын Захиргааны эрх зүй (ерөнхий анги). УБ., 1988, 5 дахь тал.

[15] Ж.Бямбаа. Монгол Улсын Эрүүгийн байцаан шийтгэх эрх зүйн үндсэн асуудлууд. УБ., 2008, 9 дэх тал.

[16] П.Одгэрэл. Захиргааны эрх зүйн ерөнхий анги. УБ., 2004, 21 дэх тал.

[17] Г.Банзрагч. Эдийн засгийн нийтийн эрх зүйн тухайд // Эрх зүй сэтгүүл. УБ., 2010. №1-2, 43 дахь тал.

[18] Я.Цэвэл. Монгол хэлний товч тайлбар толь. УБ., 1966, 269 дэх тал.

[19] Я.Цэвэл. Монгол хэлний товч тайлбар толь. УБ., 1966, 289 дэх тал.

[20] Я.Цэвэл. Монгол хэлний товч тайлбар толь. УБ., 1966, 237 дахь тал.

[21] Black’s law dictionary. (9th ed). Bryan A. Garner /editor in chief/. USA., 2009, p. 1313.

[22] Ш.Монтьскье. Хуулийн амин сүнс. (орч: Т.Төмөрхүлэг). УБ., 2008, 11 дэх тал.

[23] Ш.Монтьскье. Хуулийн амин сүнс. (орч: Т.Төмөрхүлэг). УБ., 2008, 127 дахь тал.

[24] К.Осакве. Харьцуулсан эрх зүй судлал: ерөнхий ба тусгай анги. (орч: Ж.Нямдорж, Л.Намхай, Л.Ундрах). УБ., 2005, 25 дахь тал.

[25] С.Нарангэрэл. Эрх зүйн эх толь бичиг. УБ., 2011, 663 дахь тал.

[26] С.Нарангэрэл. Монгол Улсын Хууль зүйн нэвтэрхий толь бичиг. УБ., 2021, 623 дахь тал.

[27] Х.Кельзен. Хэм хэмжээний тухай ерөнхий онол. (орч: М.Хатанбаатар). УБ., 2013, 118-120 дахь тал.

[28] С.Нарангэрэл. Монгол Улсын Хууль зүйн нэвтэрхий толь бичиг. УБ., 2021, 462 дахь тал.

[29] Б.Чимид. Үндсэн хуулийн үзэл баримтлал. УБ., 2017, 96 дахь тал.

[30] Н.Лүндэндорж. Төр, эрх зүйн сэтгэлгээний хөгжлийн чиг хандлага. УБ., 2002, 17 дахь тал.

[31] Н.Лүндэндорж. Төрийн онол. УБ., 2008, 79-81 дэх тал.

[32] Ш.Монтьскье. Хуулийн амин сүнс. (орч: Т.Төмөрхүлэг). УБ., 2008, 14-15 дахь тал.

[33] Ш.Монтьскье. Хуулийн амин сүнс. (орч: Т.Төмөрхүлэг). УБ., 2008, 15-16 дахь тал.

[34] Ч.Беккариа. Гэмт хэрэг ба ялын тухай. (орч: Г.Эрдэнэбат). УБ., 2009, 25 дахь тал.

[35] Ч.Беккариа. Гэмт хэрэг ба ялын тухай. (орч: Г.Эрдэнэбат). УБ., 2009, 23 дахь тал.

[36] Ч.Беккариа. Гэмт хэрэг ба ялын тухай. (орч: Г.Эрдэнэбат). УБ., 2009, 23 дахь тал.

[37] Ш.Монтьскье. Хуулийн амин сүнс. (орч: Т.Төмөрхүлэг). УБ., 2008, 172-184 дэх тал.

[38] Ш.Монтьскье. Хуулийн амин сүнс. (орч: Т.Төмөрхүлэг). УБ., 2008, 17 дахь тал.

[39] Х=Төр, A=эрх мэдэл, B=хууль тогтоох, C=гүйцэтгэх, D=шүүх. Томъёолол нь: X= A·(b+C+D)

[40] Ф.Бастиа. Хууль. (орч: Н.Баярбаатар). УБ., 2007 он.

[41] Ш.Монтьскье. Хуулийн амин сүнс. (орч: Т.Төмөрхүлэг). УБ., 2008, 127 дахь тал.

[42] М.Батсуурь, Ч.Өнөрбаяр. Үндсэн хуулийг эрх зүйт ёсны үүднээс авч үзэх нь // Хууль дээдлэх ёс сэтгүүл. УБ., 2009. №1 (24), 5 дахь тал.

[43] С.Нарангэрэл. Эрх зүйн эх толь бичиг. УБ., 2007, 544 дэх тал.

[44] Black’s Law Dictionary. (9th ed). Bryan A. Garner /Editor-in-Chief/. USA., 2009, p.1448.

[45] Большой юридический словарь. /Под ред: А.Я. Сухарева, В.Д. Зорькина, В.Е. Крутских/. М.: Инфра-М, 1999, с.78.

[46] С.Төмөр. Монгол Улсын Үндсэн хуулийн эрх зүй. УБ., 2002, 30 дахь тал.

[47] М.Батсуурь, Ч.Өнөрбаяр. Үндсэн хуулийг эрх зүйт ёсны үүднээс авч үзэх нь // Хууль дээдлэх ёс. УБ., 2009, №1 (24), 9 дэх тал.

[48] Б.Чимид. Үндсэн хуулийг дээдлэн шүтэх ёс. УБ., 2006, 125-126 дахь тал.

[49] С.Нарангэрэл. Монгол Улсын Хууль зүйн нэвтэрхий толь бичиг. УБ., 2021, 523 дахь тал.

[50] Ж.Амарсанаа. Ардчилсан эрх зүйт ёс. УБ., 2009, 50 дахь тал.

[51] Н.Лүндэндорж. Төрийн онол. УБ., 2008, 231 дэх тал.

[52] Ш.Цогтоо. Нийтийн захиргааны удирдлага. УБ., 2012, 47 дахь тал.

[53] Д.Баярсайхан. Эрх зүйн онол. УБ., 2010, 329 дэх тал.

[54] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн нэр томъёоны дагалга. МУХЗЯ. УБ., 1993, 58 дахь тал.

[55] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн тайлбар. (Хамтын). УБ., 2009, 16 дахь тал.

[56] М.Батсуурь, Ч.Өнөрбаяр. Үндсэн хуулийг эрх зүйт ёсны үүднээс авч үзэх нь // Хууль дээдлэх ёс. УБ., 2009.№1, 9 дэх тал.

[57] Х.Тэмүүжин. Jus Frast буюу Ёст үг. УБ., 2004, 19 дэх тал.

[58] “Иргэдийн эрх зүйн ухамсар, эрх зүйн соёлын төлөв байдал” социологийн судалгаа // Эрх зүйн соёл: төлөв, хандлага. (ред: Ж.Амарсанаа). УБ., 2008, 191 дэх тал

МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ