Хууль зүйн үндэсний хүрээлэн : Олон улсын шинжтэй иргэний хэрэг маргааны шүүхийн харьяалал: ИХШХШтХ-ийн 189-193 дугаар зүйлийг хэрэглэж буй практик, боловсронгуй болгох асуудал

Бүтээлийн нэр

Олон улсын шинжтэй иргэний хэрэг маргааны шүүхийн харьяалал: ИХШХШтХ-ийн 189-193 дугаар зүйлийг хэрэглэж буй практик, боловсронгуй болгох асуудал

Зохиогч

Хууль зүйн үндэсний хүрээлэн

Хэлбэр

Судалгааны тайлан

Салбар

Олон Улсын хувийн эрх зүй

Бүтээлийн товч

Монгол Улс чөлөөт зах зээлийн харилцаанд шилжиж, иргэд хуулийн этгээд олон улсын хувийн эрх зүйн харилцаанд чөлөөтэй оролцох болсон үеэс эхлэн гадаад элемент бүхий гэрээ хэлцэл, гэр бүл, өв залгамжлалын харилцаанд өргөнөөр оролцох болсон билээ. Үүнээс үүдэн сүүлийн жилүүдэд гадаадын иргэн, хуулийн этгээдтэй холбоотой иргэний хэрэг маргааныг шийдвэрлүүлэхээр хандах нь түгээмэл болж байна.

ОУХЭЗ-н хэрэг маргааныг хянан шийдвэрлэхэд хамгийн түрүүнд шүүхээс тодруулах асуудал нь шүүхийн харьяалал юм. Тухайн хэрэг маргаан нь Монгол Улсын шүүх эрх мэдэлд хамаарах эсэх, шүүхийн харьяалалд хамаарах эсэхийг шийдвэрлэсний дараа сая тухайн талуудын маргааныг аль улсын хуулийн дагуу хэрхэн шийдвэрлэх асуудлыг хөндөх боломжтой болдог. Харин урьд өмнө хаалттай нийгэм, эдийн засагтай байсан, нийгмийн өөрчлөлтийн дүнд үүсч буй үр дагавар нь
сүүлийн жилүүдэд хүчтэй илэрч буй бид энэ талаар харьцангуй бага туршлагатай. Иймээс, олон улсын шүүхийн харьяалал, Монгол Улс дахь эрх зүйн зохицуулалт, түүнийг хэрэглэж буй практикийг судлан цаашид боловсронгуй болгох нь нэн чухал асуудлын нэг болон хувирч байна.

Энэхүү судалгааны хүрээнд, Монгол Улс дахь олон улсын иргэний процессын эрх зүйн хөгжлийн тойм, олон улсын эрх зүйн эх сурвалж, шүүхийн харьяалал тодорхойлох онолын үндэслэл, ангиллыг авч үзсэн бөгөөд зарим шүүхийн шийдвэрт судалгаа хийсэн болно. Энэ хүрээнд хамгийн их тулгамдаж буй асуудлын нэг болох параллел процесс буюу зэрэгцээ процессын ажиллагаанаас урьдчилан сэргийлэх арга замыг судалж, эцэст нь Монгол Улсын эрх зүйн зохицуулалт, хууль хэрэглэх практикийг боловсронгуй болгох саналыг дэвшүүлсэн болно.

Түлхүүр үг

Иргэн, Хуулийн этгээд, Олон улсын хувийн эрх зүйн харилцаа, Монгол Улс дахь олон улсын иргэний процессын эрх зүйн хөгжлийн тойм, олон улсын эрх зүйн эх сурвалж, шүүхийн харьяалал
тодорхойлох онолын үндэслэл, ангилал

Бичигдсэн огноо

2022-01-05

Хуудсын тоо

Хэл

Монгол

Бүтээл

Бүрэн эхээр нь үзэх

Байршуулсан огноо

2023-12-12

Товч мэдээлэл үзсэн

1363

Бүрэн эхээр нь үзсэн

Эшлэлийн тоо

Санал болгож буй эшлэлийн загвар

Хууль зүйн үндэсний хүрээлэн “Олон улсын шинжтэй иргэний хэрэг маргааны шүүхийн харьяалал: ИХШХШтХ-ийн 189-193 дугаар зүйлийг хэрэглэж буй практик, боловсронгуй болгох асуудал” (2022), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1760

Цуглуулганд нэмэх

Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх

Эшлэлүүд

Dr. Heimo Shack. Internationales Zivilverfahrensrecht. 7 Auflage, München 2017., ff11; УДШ, Ханс Зайделийн сан. Иргэний хэргийн талаар эрх зүйн харилцан туслалцаа үзүүлэх тухай. УБ 2021 он. 12-13 дахь тал.
Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн дэлгэрэнгүй тайлбар. УБ 2008 он, 28 дахь тал.
Бүгд Найрамдах Монгол Улсын хуулиуд I, УБ 1980., 541 дэх тал.
БНМАУ-ын 1967 оны Иргэний байцаан шийтгэх тухай хуулийн 307 дугаар зүйл.
Мөн хуулийн 308 дугаар зүйл.
МУИС, Хууль Зүйн Сургууль, Монгол Улсын Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль. УБ 2000., 176 дахь тал.
1994 оны ИХШХШтХ-ийн 237 дугаар зүйл.
Мөн хуулийн 238 дугаар зүйл.
https://www.lexisnexis.com/uk/lexispsl/disputeresolution/document/393747/5618-BYD1-F18B-7365-00000-00/Conventions_and_the_common_law_overview#.
Шүүх сонгох хэлэлцээрийн тухай Гаагийн конвенцын 2 дугаар зүйл https://www.hcch.net/en/instruments/conventions/full-text/?cid=98.
https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2001:012:0001:0023:en:PDF.
https://www.lexisnexis.com/uk/lexispsl/disputeresolution/document/393747/5618-BYD1--F18B-7365-00000-00/Conventions_and_the_common_law_overview#.
Б.Тамир, Олон улсын ху.ийн эрх зүй. УБ 2019 он., 90 дэх тал.
Ц.Оюунаа, Олон улсын хувийн эрх зүй. УБ 2016 он., 245 дахь тал.
Ц.Оюунаа, Олон улсын хувийн эрх зүй. УБ 2016 он., 245 дахь тал.
Брюсселийн I журам 2 дугаар зүйлийн 1.
Pippa Rogerson, Private International law- Jurisdiction. The Cambridge Law Journal Vol.69, No.3 pp.452-455.
Б.Тамир, Олон улсын хувийн эрх зүй. УБ 2019 он., 90 дэх тал.
Луганогийн конвенц удиртгал хэсэг.
Мөн тэнд.
International Institute for the Unification of Private Law- Хувийн эрх зүйг ижилтгэх олон улсын институт.
Э.Байгал, Олон улсын хувийн эрх зүй. УБ 2016., 256 дахь тал.
Т.Мөнхжаргал /ред/, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх эрх зүй /ерөнхий анги/. Улаанбаатар 2011 он., 59-63 дахь талаас дэлгэрүүлэн үзнэ үү.
Trevor C Hartley, Basic Principles of Jurisdiction in private international law: The European Union, The United States and England. International & Comparative Law Quarterly (online), Cambridge 2021.p3.
Т.Мэндсайхан, Олон улсын хувийн эрх зүй. Улаанбаатар 2008 он., 190 дэх тал.
Б.Буянхишиг, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх эрх зүй. УБ 2021 он., 68-69 дэх тал.
https://www.jus.uio.no/lm/brussels.jurisdiction.and.enforcement.of.judgments.in.civil.and.commercial.matters.convention.1968/doc.html.
http://new.shuukh.mn/irgendavah/11068/view.
http://www.shuukh.mn/irgenhyanalt/686/view?fbclid=IwAR2Mr3A71eIjWqIXa81CyTHFId-- PHWId5Wmf3VQStjRdZeph_245dXyO4Jiw.
http://www.shuukh.mn/irgenanhan/46612/view.
Cheshire, North&Fawcett. Private International law. 15th edition. Oxford 2017. P 202; Б.Тамир, Олон улсын хувийн эрх зүй. УБ 2019 он., 108 дахь тал.
Ronald S. Lauder v. The Czech Republic, UNCITRAL /харьяалан шийдвэрлэсэн ч нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаагүй/ харин CME Czech Republic B.V. v. The Czech Republic, UNCITRAL/нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангасан/.
Энэ зохицуулалтын тухай Д.Дүгэржав, Арбитрын тухай хуулийн товч тайлбарын 34-36 дахь талаас дэлгэрэнгүй үзнэ үү.
HCCH, ASADIP. The future of Private International Law and the challenges to the Hague Conference on Private International Law within next 25 years. 2018 Ned., P3.