Дондовын Ганзориг : Үндсэн эрхийн маргаан – Цэц шийдвэрлэх боломж, хандлага

Бүтээлийн нэр

Үндсэн эрхийн маргаан – Цэц шийдвэрлэх боломж, хандлага

Зохиогч

Дондовын Ганзориг

Хэлбэр

Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл

Салбар

Үндсэн хуулийн процесс

Бүтээлийн товч

Үндсэн хууль бол иргэн болон төрийн харилцааны үндсийг баталгаажуулан төрийн өөрийнх нь зохион байгуулалтыг тогтоож, эрх хэмжээ, төрийн байгууллагуудын чиг үүргийг заагласан эрх зүйн хамгийн дээд хүчин чадалтай хууль байдаг. Иймд түүнийг хэлбэрэлтгүй хэрэгжүүлэх нь улс орнуудын хувьд нэн чухал асуудал болдог. Энэ зорилгын үүднээс Үндсэн хуулийг өөрийг нь хамгаалах, түүнийг баталгаатай хэрэгжүүлэхэд Үндсэн хуулийн хяналт хэрэгтэй болохыг тогтоосон билээ. Үндсэн хуулийг иргэд бус зөвхөн эрх мэдэлтнүүд зөрчих боломжтой. Иймд Үндсэн хуулийн хяналтын гол зорилт нь төр, түүний албан тушаалтан Үндсэн хуулийг гажуудуулахаас хамгаалахад оршдог.

Ардчилсан тогтолцоог төрийн удирдлагын үндэс болгосон улс орнуудад Үндсэн хуулийн шүүхийг байгуулж, төрийн үйл ажиллагаанд шүүхийн хяналтыг төлөвшүүлэх, улмаар Үндсэн хуулийг хамгаалж, түүнийг амьд үйлчилдэг эрх зүй болгох хандлага нийтлэг байна. Энэ хандлага Европ болон Азийн ихэнх улс оронд өөрийн байр сууриа нэгэнт эзэлсэн байна. Түүнчлэн, Үндсэн хуулийн шүүхийн хяналтын тогтолцоо нь Үндсэн хуулиар баталгаажуулсан хүний буюу иргэний эрхийг хамгаалах үр дүнтэй механизм болж чаддаг давуу тал үүнд нөлөөлсөн юм.

Түлхүүр үг

Үндсэн хууль, үндсэн эрх, үндсэн эрхийн маргаан, үндсэн хуулийн цэц, үндсэн хуулийн шүүх

Бичигдсэн огноо

2017-06-30

Хуудсын тоо

Хэл

Монгол

Бүтээл

Бүрэн эхээр нь үзэх

Байршуулсан огноо

2024-01-19

Товч мэдээлэл үзсэн

1346

Бүрэн эхээр нь үзсэн

Эшлэлийн тоо

Санал болгож буй эшлэлийн загвар

Д.Ганзориг “Үндсэн эрхийн маргаан – Цэц шийдвэрлэх боломж, хандлага” (2017), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1855

Цуглуулганд нэмэх

Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх

Эшлэлүүд

[1] Үндсэн хуулийн Жаран дөрөвдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн агуулгын талаар эрдэмтэн судлаач нар тайлбарлах оролдлого хийж, энэ заалтын багтаамжийн талаар янз бүрээр бичиж байгааг дурдъя.

[2] Сарантуяа Ц., Үндсэн хууль ба үндсэн хуулийн шүүх: Үндсэн хуулийг шүүхийн журмаар хамгаалах асуудалд, Монгол Улсын төр, эрх зүй сэтгүүл 2002, №1, 21 дэх тал

[3] Үндсэн хуулийн Далдугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг “Үндсэн хуульд хууль, зарлиг, төрийн байгууллагын бусад шийдвэр, нийт байгууллага, иргэний үйл ажиллагаа бүрнээ нийцсэн байвал зохино.

[4] Монгол Улсын 1992 оны Үндсэн хуулийн хэрэгжилтийн байдалд хийсэн дүн шинжилгээ, УБ хот, 2016 он, 179 дэх тал.

[5] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Хоёрдугаар бүлгийн нийт заалттай холбогдуулан дүнг гаргав.

[6] 2016.12.31-ний байдлаар.

[7] A.Byambajargal. A study a the problems and improvements of Constitutional Rewiew in Mongolia. Kookmin University, Seoul, 2014.

[8] О.Мөнхсайхан. Иргэдийн өргөдөл, мэдээлэлтэй холбоотой үндсэн хуулийн цэцийн бүрэн эрхийг оновчтой тодорхойлох боломж. МУИС-ийн ХЗС-ийн 55 жилийн ойд зориулсан өгүүлэл.

[9] Ц.Сарантуяа. Үндсэн хуулийн процессын эрх зүй.

[10] Өнөрбаяр Ч., Үндсэн хуульт ёсны хөгжил, түүний чиг хандлага (Түүх, Улс төр, Эрх зүй), Улаанбаатар, 2014, 171 дэх тал

[11] Ц.Сарантуяа. Процессын эрх зүй. Онол, туршлага, 2013, 2014, 42 дахт тал.

[12] 1949 оны Холбооны Бүгд Найрамдах Герман Улсын Үндсэн хуульд 1969 онд оруулсан өөрчлөлтөөр 93 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт 4а гэсэн тусгай заалт нэмсэн.

[13] О.Мөнхсайхан, Иргэний өргөдөл, мэдээлэлтэй холбоотой Үндсэн хуулийн цэцийн бүрэн эрхийг оновчтой тодорхойлох нь, Улаанбаатар, 2015

[14] Үндсэн хуулийн 111 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 5-д зааснаар Үндсэн хуулийн гомдлыг Үндсэн хуулийн шүүхийн харьяалан шийдвэрлэх маргаанд хамааруулсан.

[15] Үндсэн хуулийн шүүхийн тухай хуулийн 68 дугаар зүйлийн 1

[16] Үндсэн хуулийн шүүхийн тухай хуулийн 68 дугаар зүйлийн 2

[17] 2010 оны Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөөр бий болсон. Хувийн өргөдөл /individual application/ нь Үндсэн хуулийн гомдлын шаардлагын нэг хэлбэр бөгөөд нийтийн албан тушаалтны үйлдэл, эс үйлдэхүй болон процессын үе шатанд үндсэн эрх, эрх чөлөө нь зөрчигдсөн гэж үзсэн хувь хүн Үндсэн хуулийн шүүхэд хандан онцгой буюу нэмэлтээр гаргаж буй гомдлын шаардлага юм. http://www.anayasa.gov.tr/en/About/Publications/IndividualApplication.pdf

[18] Туркийн Үндсэн хуулийн 148 дугаар зүйл. Чиг үүрэг болон бүрэн эрх148.3. Functions and powers ARTICLE 148- (As amended on September 12, 2010; Act No. 5982) The Constitutional Court shall examine the constitutionality, in respect of both form and substance, of laws, decrees having the force of law and the Rules of Procedure of the Grand National Assembly of Turkey, and decide on individual applications. Constitutional amendments shall be examined and verified only with regard to their form. However, decrees having the force of law issued during a state of emergency, martial law or in time of war shall not be brought before the Constitutional Court alleging their unconstitutionality as to form or substance.