Хүний генийн инженерчлэл буюу генийн хувиргалтын талаарх зарим улсын хууль тогтоомжийн зохицуулалт

Цэнджавын Амарсанаа

Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл

Үндсэн хуулийн эрх зүй, Захиргааны эрх зүй, Эрүүл мэнд & Спортын эрх зүй, Олон Улсын нийтийн эрх зүй, Бусад

Генийн инженерчлэл нь нэг биеэс нөгөө биед генийг шилжүүлэн суулгахад хэрэгцээт цогц арга технологи юм. Генийн инженерчлэлээр гаргасан авсан амьтан, ургамлыг нийтэд нь генийн өөрчлөлттэй организм гэж нэрлэгдэг. Нарийвчлан хэлбэл шинээр ген нэмж суулгасан амьтныг трансгенийн буюу ген шилжүүлэн суулгасан амьтан гэж тодорхойлдог. Харин өөрийн генийг нь авч хаясан, сольж өөрчилсөн бол нокаут буюу генээ нам цохиулсан амьтан гэж нэрлэдэг байна.
Уг шинжлэх ухааны дэвшилтэд талуудын талаар туршилтуудыг дурдаж болох юм. Харин үүнийг хүн дээр хэрэглэх, турших талаар олон улсын түвшинд хориглож байна. Учир нь уг туршилтын эцсийн үр дагаврыг одоогоор тооцоолох боломжгүй юм. Үүний зэрэгцээ хууль зүйн хувьд тодорхой зарчим, хүний эрхийг асуудал хөндөгдөж байдаг.
Нэгдсэн Үндэсний Байгууллагын Боловсрол, Шинжлэх ухаан, Соёлын Байгууллага 1997 онд Хүний геном ба хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалыг баталсан. Уг тунхаглал нь заавал дагаж мөрдөх албагүй баримт бичиг боловч гишүүн орнуудыг дагаж мөрдөхийг уриалсан байна. Тус тунхаглалд судалгаа, шинжилгээ, оношилгоо хийх эрх чөлөөг нээлттэй үлдээсэн. Цөөн улс орнуудын хувьд үр хөврөл, үүдэл эдийн эсийг импортлох, экспортлоход тусгай зөвшөөрөл олгож байгаа бол зарим улсад шууд хориглодог. Олон улсад хүний эрүүл мэнд, сайн сайхны төлөө генийн инженерчлэлийг зөвшөөрөх эсэх нь эргэлзээтэй байна.
Монгол Улсын хувьд хүний генетикийн шинжлэх ухаан багагүй ахиц гарч байгаа боловч хууль тогтоомжийн хувьд нарийвчилсан зохицуулалт дутагдалтай хэвээр буйг дурдах нь зүйтэй.
Хүний генийн инженерчлэл нь хүний төсөөллийн хувьд оршин буй биш бодит үр дүн гаргасан үзэгдэл болсон гэдгийг хүлээн зөвшөөрч, түүний хууль зүйн зохицуулалтыг хийх шаардлага үүссэн гэдийг цохон тэмдэглэх нь зүйтэй юм.

Хүний ген, геном, генетик, хүний эрх, олон улсын гэрээ, конвенци, хүний эрх, ДНХ, хүний нэр төр

2024-05-09

9

Монгол

Бүрэн эхээр нь үзэх

2024-05-12

1459

10

35

Ц.Амарсанаа “Хүний генийн инженерчлэл буюу генийн хувиргалтын талаарх зарим улсын хууль тогтоомжийн зохицуулалт” (2024), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1995

Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх