Үл хөдлөх эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээг бүртгүүлэхтэй холбогдох эрх зүйн зохицуулалтыг хэрэглэж буй шүүхийн практикийн шинжилгээ

Дамбын Ганхүрэл Адъяасүрэн Түвшинтөгс Хүрэлсүхийн Номундарь

Энэхүү судалгааг Нээлттэй Нийгэм Форумын санхүүгийн дэмжлэгтэйгээр гүйцэтгэсэн болно

Эрх зүйн шүүмж

Иргэний эрх зүй

Түрээсийн гэрээ нь манай улсын Иргэний хууль дахь нэрлэгдсэн гэрээнүүдийн нэг төрөл болохын хувьд бидний амьдралд түгээмэл тохиолддог. Энэхүү гэрээгээр түрээслэгч нь түрээсийн зүйлийг аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулах зорилгоор ашиглаж, тийнхүү ашигласныхаа үр дүнд бий болсон үр шимийг хүртдэг буюу арилжааны шинжтэй гэрээ юм. Хэдийгээр энэ гэрээ нь харьцангуй түгээмэл хэрэглэгддэг ч ач холбогдол бүхий эрх зүйн зарим зохицуулалтыг нь иргэд анзаараагүй, эсхүл мэдэхгүйгээсээ гэрээ байгуулсны дараа маргаан гарахад аль аль талын ашиг сонирхол хөндөгдөх нөхцөл бүрддэг. Түүний нэг нь үл хөдлөх эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээний бүртгэлтэй холбоотойгоор үүсэх эрх зүйн үр дагаврын асуудал юм.

Одоогоор хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3-т заасны дагуу үл хөдлөх эд хөрөнгийг түрээсийн гэрээний зүйл болгох тохиолдолд уг гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлэх шаардлагатай. Хэрэв маргаан гарвал түрээсийн гэрээг бүртгүүлээгүй тохиолдолд мөн зүйлийн 318.4-т заасны дагуу тухайн гэрээ хүчин төгөлдөр бус байхаар хуульчилжээ. Энэхүү заалт нь императив буюу зайлшгүй дагаж мөрдөгдөх хэм хэмжээ (mandatory provision) бөгөөд гэрээний хоёр тал түрээсийн гэрээ хүчин төгөлдөр эсэх талаар маргаагүй байсан ч шүүхээс уг заалтыг хэрэглэх боломжтой гэсэн үг юм. Өөрөөр хэлбэл, гэрээний чөлөөт байдлын зарчимтай зөрчилддөг заалт гэж хэлж болно. Ийнхүү зарчмаас гадуурх онцгой зохицуулалт бий болгосон нь зайлшгүй зөвтгөгдөх үндэслэл байх учиртай.

Иргэний хуулийн 318.4-т заасныг үгийн шууд утгаар нь хэрэглэн шийдвэр гаргавал талуудын хооронд байгуулсан бүртгүүлээгүй үл хөдлөх эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээ нь Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д заасны дагуу хүчин төгөлдөр бус байна. Энэ тохиолдолд талууд өгсөн, авснаа буцаах буюу гэрээ огт байгуулагдаагүй байсан үеийн нөхцөл байдалд шилжих үр дагаварт хүрнэ. Ингэснээр түрээсийн гэрээний төлбөрт төлсөн мөнгийг “Үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн” гэдэг үндэслэлээр буцаан үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөгчөөс гаргуулах үр дагавар бий болно. Гэтэл хүчин төгөлдөр бус гэрээний үндсэн дээр тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийг түрээслэн ашигласан этгээд нь ашигласнаа буцаах боломжгүй учраас, өөрөөр хэлбэл түрээсэлж байсан хугацааг буцаах боломжгүй учир мөн “Үндэслэлгүйгээр бусдын эд хөрөнгийг
ашигласан” гэх утгаар төлбөр төлөх шаардлагатай болдог. Үндсэндээ түрээслүүлэгчээс шаардан гаргуулсан мөнгийг түрээслэгчид буцаан өгөх үр дагавар үүсэж байгаа юм. Товчоор хэлбэл, бодит байдал дээр гэрээ хүчинтэй байсантай адил үр дагавар үүсгэх бөгөөд гэрээний чөлөөт байдлын зарчмаас гадуурх онцгой зохицуулалтын бодит үр дагавар зохистой эсэх нь эргэлзээ төрүүлж байна.

Үл хөдлөх эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээний ойлголт, түрээсийн гэрээ, хэлбэрийн шаардлага, бүртгэл, япон улс, оросын холбооны улс

2021-05-16

54

Монгол

Бүрэн эхээр нь үзэх

2021-10-26

5797

460

48

Д.Ганхүрэл А.Түвшинтөгс Хүрэлсүхийн Номундарь “Үл хөдлөх эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээг бүртгүүлэхтэй холбогдох эрх зүйн зохицуулалтыг хэрэглэж буй шүүхийн практикийн шинжилгээ” (2021), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1096

Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх