Бүтээлийн нэр
Үл хөдлөх эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээг бүртгүүлэхтэй холбогдох эрх зүйн зохицуулалтыг хэрэглэж буй шүүхийн практикийн шинжилгээ
Зохиогч
Дамбын Ганхүрэл
Адъяасүрэн Түвшинтөгс
Хүрэлсүхийн Номундарь
Тэмдэглэл
Энэхүү судалгааг Нээлттэй Нийгэм Форумын санхүүгийн дэмжлэгтэйгээр гүйцэтгэсэн болно
Хэлбэр
Эрх зүйн шүүмж
Салбар
Иргэний эрх зүй
Бүтээлийн товч
Түрээсийн гэрээ нь манай улсын Иргэний хууль дахь нэрлэгдсэн гэрээнүүдийн нэг төрөл болохын хувьд бидний амьдралд түгээмэл тохиолддог. Энэхүү гэрээгээр түрээслэгч нь түрээсийн зүйлийг аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулах зорилгоор ашиглаж, тийнхүү ашигласныхаа үр дүнд бий болсон үр шимийг хүртдэг буюу арилжааны шинжтэй гэрээ юм. Хэдийгээр энэ гэрээ нь харьцангуй түгээмэл хэрэглэгддэг ч ач холбогдол бүхий эрх зүйн зарим зохицуулалтыг нь иргэд анзаараагүй, эсхүл мэдэхгүйгээсээ гэрээ байгуулсны дараа маргаан гарахад аль аль талын ашиг сонирхол хөндөгдөх нөхцөл бүрддэг. Түүний нэг нь үл хөдлөх эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээний бүртгэлтэй холбоотойгоор үүсэх эрх зүйн үр дагаврын асуудал юм.
Одоогоор хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3-т заасны дагуу үл хөдлөх эд хөрөнгийг түрээсийн гэрээний зүйл болгох тохиолдолд уг гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлэх шаардлагатай. Хэрэв маргаан гарвал түрээсийн гэрээг бүртгүүлээгүй тохиолдолд мөн зүйлийн 318.4-т заасны дагуу тухайн гэрээ хүчин төгөлдөр бус байхаар хуульчилжээ. Энэхүү заалт нь императив буюу зайлшгүй дагаж мөрдөгдөх хэм хэмжээ (mandatory provision) бөгөөд гэрээний хоёр тал түрээсийн гэрээ хүчин төгөлдөр эсэх талаар маргаагүй байсан ч шүүхээс уг заалтыг хэрэглэх боломжтой гэсэн үг юм. Өөрөөр хэлбэл, гэрээний чөлөөт байдлын зарчимтай зөрчилддөг заалт гэж хэлж болно. Ийнхүү зарчмаас гадуурх онцгой зохицуулалт бий болгосон нь зайлшгүй зөвтгөгдөх үндэслэл байх учиртай.
Иргэний хуулийн 318.4-т заасныг үгийн шууд утгаар нь хэрэглэн шийдвэр гаргавал талуудын хооронд байгуулсан бүртгүүлээгүй үл хөдлөх эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээ нь Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д заасны дагуу хүчин төгөлдөр бус байна. Энэ тохиолдолд талууд өгсөн, авснаа буцаах буюу гэрээ огт байгуулагдаагүй байсан үеийн нөхцөл байдалд шилжих үр дагаварт хүрнэ. Ингэснээр түрээсийн гэрээний төлбөрт төлсөн мөнгийг “Үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн” гэдэг үндэслэлээр буцаан үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөгчөөс гаргуулах үр дагавар бий болно. Гэтэл хүчин төгөлдөр бус гэрээний үндсэн дээр тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийг түрээслэн ашигласан этгээд нь ашигласнаа буцаах боломжгүй учраас, өөрөөр хэлбэл түрээсэлж байсан хугацааг буцаах боломжгүй учир мөн “Үндэслэлгүйгээр бусдын эд хөрөнгийг
ашигласан” гэх утгаар төлбөр төлөх шаардлагатай болдог. Үндсэндээ түрээслүүлэгчээс шаардан гаргуулсан мөнгийг түрээслэгчид буцаан өгөх үр дагавар үүсэж байгаа юм. Товчоор хэлбэл, бодит байдал дээр гэрээ хүчинтэй байсантай адил үр дагавар үүсгэх бөгөөд гэрээний чөлөөт байдлын зарчмаас гадуурх онцгой зохицуулалтын бодит үр дагавар зохистой эсэх нь эргэлзээ төрүүлж байна.
Одоогоор хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3-т заасны дагуу үл хөдлөх эд хөрөнгийг түрээсийн гэрээний зүйл болгох тохиолдолд уг гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлэх шаардлагатай. Хэрэв маргаан гарвал түрээсийн гэрээг бүртгүүлээгүй тохиолдолд мөн зүйлийн 318.4-т заасны дагуу тухайн гэрээ хүчин төгөлдөр бус байхаар хуульчилжээ. Энэхүү заалт нь императив буюу зайлшгүй дагаж мөрдөгдөх хэм хэмжээ (mandatory provision) бөгөөд гэрээний хоёр тал түрээсийн гэрээ хүчин төгөлдөр эсэх талаар маргаагүй байсан ч шүүхээс уг заалтыг хэрэглэх боломжтой гэсэн үг юм. Өөрөөр хэлбэл, гэрээний чөлөөт байдлын зарчимтай зөрчилддөг заалт гэж хэлж болно. Ийнхүү зарчмаас гадуурх онцгой зохицуулалт бий болгосон нь зайлшгүй зөвтгөгдөх үндэслэл байх учиртай.
Иргэний хуулийн 318.4-т заасныг үгийн шууд утгаар нь хэрэглэн шийдвэр гаргавал талуудын хооронд байгуулсан бүртгүүлээгүй үл хөдлөх эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээ нь Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д заасны дагуу хүчин төгөлдөр бус байна. Энэ тохиолдолд талууд өгсөн, авснаа буцаах буюу гэрээ огт байгуулагдаагүй байсан үеийн нөхцөл байдалд шилжих үр дагаварт хүрнэ. Ингэснээр түрээсийн гэрээний төлбөрт төлсөн мөнгийг “Үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн” гэдэг үндэслэлээр буцаан үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөгчөөс гаргуулах үр дагавар бий болно. Гэтэл хүчин төгөлдөр бус гэрээний үндсэн дээр тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийг түрээслэн ашигласан этгээд нь ашигласнаа буцаах боломжгүй учраас, өөрөөр хэлбэл түрээсэлж байсан хугацааг буцаах боломжгүй учир мөн “Үндэслэлгүйгээр бусдын эд хөрөнгийг
ашигласан” гэх утгаар төлбөр төлөх шаардлагатай болдог. Үндсэндээ түрээслүүлэгчээс шаардан гаргуулсан мөнгийг түрээслэгчид буцаан өгөх үр дагавар үүсэж байгаа юм. Товчоор хэлбэл, бодит байдал дээр гэрээ хүчинтэй байсантай адил үр дагавар үүсгэх бөгөөд гэрээний чөлөөт байдлын зарчмаас гадуурх онцгой зохицуулалтын бодит үр дагавар зохистой эсэх нь эргэлзээ төрүүлж байна.
Түлхүүр үг
Үл хөдлөх эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээний ойлголт, түрээсийн гэрээ, хэлбэрийн шаардлага, бүртгэл, япон улс, оросын холбооны улс
Бичигдсэн огноо
2021-05-16
Хуудсын тоо
54
Хэл
Монгол
Бүтээл
Байршуулсан огноо
2021-10-26
Товч мэдээлэл үзсэн
7989
Бүрэн эхээр нь үзсэн
595
Эшлэлийн тоо
48
Санал болгож буй эшлэлийн загвар
Д.Ганхүрэл
А.Түвшинтөгс
Хүрэлсүхийн Номундарь
“Үл хөдлөх эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээг бүртгүүлэхтэй холбогдох эрх зүйн зохицуулалтыг хэрэглэж буй шүүхийн практикийн шинжилгээ” (2021), ... дахь/дэх тал.
Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1096
Цуглуулганд нэмэх
Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх
МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ

“Легал дата"-ийн ТУЗ-ийн дарга, доктор, олон улсын арбитрч Т.Алтангэрэл Сингапурын Олон Улсын Арбитрын Төв, Хөрөнгө Оруулалтын Маргаан Шийдвэрлэх Олон Улсын Төв, БНСУ-ын Арилжааны Арбитрын Зөвлөлийн арбитрчаар томилогдон ажиллаж байна
3 days ago

2025 оны 3 дугаар сарын эрэлттэй бүтээлийн чансаа
3 weeks ago

2025 оны 02 дугаар сарын эрэлттэй бүтээлийн чансаа
1 month ago

Ep45: Хүүхдийн хадгаламж ба зээлийн барьцаа
1 month ago
ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭРИЙН ХУРААНГУЙ
-
Монголбанкны Ерөнхийлөгч өөрийн санаачилгаар монголбанкны зээлийн мэдээллийн сангийн мэдээлэлд хуульд заагаагүй өөрчлөлт оруулах эрхгүй.
2025-04-24
-
Жолооч огцом тоормослохыг хориглосон заалтыг зөрчсөний улмаас зорчигч унаж гэмтсэнийг гэмт хэрэгт тооцов
2025-04-24
-
Монгол Улсын олон улсын гэрээ, хууль тогтоомжоор хүүхдийн “эсэн мэнд амьдрах”, “хамгаалуулах” эрх нь төрсөн хүүхдээс гадна “төрөөгүй” хүүхдийн амьдрах эрхэд нэгэн адил хамаарна
2025-04-21
-
ЖАРГАЛ ДӨЛГӨӨН
2025-04-25 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Хүний эрхийн Үндэсний комисс
2025-04-24 Судалгааны тайландуудаж байна ! -
Ганхуягийн Агар-Эрдэнэ Данзангийн Лүндээжанцан
2025-04-24 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Хүүхлээ Одонтуяа
2025-04-23 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Оюуны Инноваци ТББ
2025-04-21 Судалгааны тайландуудаж байна ! -
Эрдэнэбилэг Баасанбямба
2025-04-21 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Judilogy
2025-04-21 Мэдээллийн хуудасдуудаж байна ! -
DONOLOI BADAMKHAND
2025-04-19 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
DONOLOI BADAMKHAND
2025-04-17 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Энхээгийн Батбаяр Бадамдоогийн Ганболд
2025-04-17 Нэг сэдэвт бүтээлдуудаж байна !