Бүтээлийн нэр
Улсын дээд шүүхээс Үндсэн хууль зөрчсөн талаар Үндсэн хуулийн цэцэд хүсэлт гаргах эрхийг шинжлэх нь
Тэмдэглэл
МУИС-ийн Хууль зүйн сургуулиас эрхлэн гаргадаг "Эрх зүй/ Num law review" онол, практик, арга зүйн мэргэжлийн улирал тутмын сэтгүүлийн 2024 оны I улирлын 66 дугаар цувралд нийтлэгдсэн бүтээл
Хэлбэр
Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл
Салбар
Үндсэн хуулийн эрх зүй
Бүтээлийн товч
Монгол Улсын дээд шүүх нь шүүхийн дээд байгууллагын хувьд Үндсэн хууль зөрчсөн талаар Үндсэн хуулийн цэцэд хүсэлт гаргах эрхтэй субъект бөгөөд доод шатны шүүхүүд өөрийн харъяаллын хэрэг маргааныг хянан шийдвэрлэх явцад тухайн хууль, олон улсын гэрээ нь Үндсэн хуульд нийцээгүй гэж үзвэл Улсын дээд шүүхэд санал гаргах үүрэгтэй. Үндсэн хуулийн цэц 1992-2023 оны хооронд Улсын дээд шүүхээс ирүүлсэн 9 хүсэлтийг хянан шийдвэрлэсэн ба тухайн маргааны агуулгыг судлах замаар Улсын дээд шүүх Үндсэн хуулийн шүүхийн хэм хэмжээний хяналтыг хэрхэн хэрэгжүүлж байгаа талаар шинжилж, дүгнэлтэд хүрсэн болно. Мөн Шүүхийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгаар Үндсэн хуулийн хяналтын объектод байх эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтан тушаалтан шүүхийн бие даасан, шүүгчийн хараат бус байдалд халдсан, алдагдуулсан шинжтэй шийдвэр гаргасан, үйл ажиллагаа явуулсан бол Шүүхийн ерөнхий зөвлөлөөс Үндсэн хууль зөрчсөн талаар Улсын дээд шүүхэд санал гаргах эрхийг олгосон нь үндсэн хуулийн зөрчил болох, Улсын дээд шүүхийн Үндсэн хуулийн цэцэд хүсэлт гаргах эрхийг явцууруулан тайлбарласан талаар өгүүлэх болно.
Түлхүүр үг
Үндсэн хууль, Үндсэн хуулийн цэц, Улсын дээд шүүх, Үндсэн хуулийн хяналт, хэм хэмжээний тодорхой хяналт, хэм хэмжээний хийсвэр хяналт
Бичигдсэн огноо
2024-01-25
Хуудсын тоо
10
Хэл
Монгол
Байршуулсан огноо
2024-05-14
Товч мэдээлэл үзсэн
702
Бүрэн эхээр нь үзсэн
12
Эшлэлийн тоо
25
Санал болгож буй эшлэлийн загвар
Д.Отгонбаяр “Улсын дээд шүүхээс Үндсэн хууль зөрчсөн талаар Үндсэн хуулийн цэцэд хүсэлт гаргах эрхийг шинжлэх нь” (2024), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/2001
Цуглуулганд нэмэх
Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх
Эшлэлүүд

[1] Улсын Их Хурал, Eрөнхийлөгч, Eрөнхий сайд, Улсын дээд шүүх, Улсын ерөнхий прокурор Цэцэд Үндсэн хуулийг зөрчсөн тухай маргааныг хянан шийдвэрлүүлэх хүсэлтээ бичгээр гаргах;

[2] Үндсэн хууль зөрчсөн эсэх асуудлаар өргөдөл, мэдээллийг иргэд; хүсэлтийг Eрөнхийлөгч, Улсын Их Хурал, Eрөнхий сайд, Улсын дээд шүүх, Улсын ерөнхий прокурор гаргах эрхтэй.

[3] Төрийн мэдээлэл эмхэтгэл: 2021 он, №5

[4] О.Мөнхсайхан Үндсэн хуулийн хяналтын хоёр загвар: онцлог ба төстэй тал.,Эрх зүй сэтгүүл, №1 (Vol.31) 2015, 9 дэх тал

[5] Ferreres Comella. The European model of constitutional review of legislation: Toward decentralization?, Oxford university press and New York university school of law, 2004, p.461

[6] Noila Doniyorovna “Mechanism of appeal to the constitutional court”.Tsul legal report the law journal. Vol3, issue №1, April 2022, p.24

[7] Д. Гангабаатар Үндсэн хуулийн эрх зүй: төрийн байгуулал, зарчим, үзэл баримтлал.,УБ, 2019, 138 дахь тал

[8] Ц. Сарантуяа Үндсэн хуулийн хяналт, Монгол улс болон ардчилалд шилжиж буй бусад орны туршлага (2000). 9-10 дахь тал; Д.Гангабаатар Үндсэн хуулийн эрх зүй: төрийн байгуулал, зарчим, үзэл баримтлал.,УБ, 2019, 140 дэх тал; Christoph Hönnige. Verfassungsgerichte in den EU-Staaten: Wahlverfahren, Kompetenzen und Organisationsprinzipien., Zeitschrift für Staats- und Europawissenschaften (ZSE) / Journal for Comparative Government and European Policy, Vol. 6, No. 3 (2008), pp. 543

[9] Д. Гангабаатар Үндсэн хуулийн эрх зүйн удиртгал.,УБ, 2012, 112 дахь тал

[10] Christoph Hönnige. Verfassungsgerichte in den EU-Staaten: Wahlverfahren, Kompetenzen und Organisationsprinzipien., Zeitschrift für Staats- und Europawissenschaften (ZSE) /Journal for Comparative Government and European Policy/, Vol. 6, No. 3 (2008), p.546

[11] Cardoso da Costa, J M M : Die Verfassungsgerichtsbarkeit in Portugal, in: Starck, C./Weber, A.(Hg.): Verfassungsgerichtsbarkeit in Westeuropa, Baden-Baden, 1986, s.291

[12] Schmidt, C: Verfassungskontrolle in Estland, in: Hofmann, M./Küpper H (Hg): Kontinuität und Neubeginn Staat und Recht in Europa zu Beginn des 21 Jahrhunderts, Baden-Baden, 2001, 471-483, s.474

[13] Nanova, M.: Verfassungsgerichtsbarkeit in Bulgarien, Baden-Baden, 2002, s.105

[14] S. Lee, F.Duessel. Researching Korean constitutional law and the constitutional courtof korea.,journal of Korean law, Vol.16, №1. 2016, p.271

[15] Б.Чимид Үндсэн хуулийн мэдлэг.УБ.,2008, 398 дахь тал

[16] Хэрэг хянан шийдвэрлэхэд хэрэглэх хууль, Монгол Улсын олон улсын гэрээ нь Монгол Улсын Үндсэн хуульд нийцээгүй байна гэж шүүгч, шүүх бүрэлдэхүүн үзвэл тухайн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлж, Улсын дээд шүүхэд энэ талаар саналаа гаргана.

[17] Шүүх хэрэглэх хууль нь Монгол Улсын Үндсэн хуульд нийцээгүй гэж үзвэл тухайн хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлж, Улсын дээд шүүхэд энэ талаар санал гаргах ба Улсын дээд шүүх уг саналыг хэлэлцэж үндэслэлтэй гэж үзвэл Үндсэн хуулийн цэцэд хүсэлт гаргана.

[18] Хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хэрэглэх хууль Үндсэн хуульд нийцэхгүй байна гэж шүүх үзвэл тухайн хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлж, Улсын дээд шүүхэд энэ талаар саналаа гаргана.

[19] Эрх зүйн мэдээллийн нэгдсэн сан буюу legalinfo.mn сайтаас Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэр хэсгээс шүүлт хийсэн болно.

[20] А.Бямбажаргал “Монгол Улсын Үндсэн хуулийн хяналтад тулгамдаж буй асуудал ба үндсэн эрхийн хамгаалалт”. /Монгол Улсын Үндсэн хууль: 25 жилийн туршлага, сургамж” олон улсын бага хурлын эмхэтгэл/.УБ.,2018, 150 дахь тал

[21] A.Weber. Generalbericht: Verfassungsgerichtsbarkeit in Westeuropa, in: Starck, C /Weber, A. (Hg): Verfassungsgerichtsbarkeit in Westeuropa, Baden-Baden, 1986, s.68

[22] B.Somody, B. Vissy. Citizen’s role in constitutional adjudication in Hungary: from the action popularis to the constitutional complaint, ELTE university, Budapest, Hungary, 2012, p.95

[23] А.Бямбажаргал.,дурдсан бүтээл, 143 дахь тал

[24] Ц.Сарантуяа Үндсэн хуулийн процeссын эрх зүй: суурь ойлголт, тулгамдсан асуудал.,УБ, 2005, 121 дэх тал

[25] Шүүхийн тухай хууль /шинэчилсэн найруулга/-ийн 73 дугаар зүйлийн 73.2 дахь хэсгээс дэлгэрүүлж үзнэ ү