Бүтээлийн нэр
Давж заалдах журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх шүүхийн эрх хэмжээ: Non reformatio in peius буюу шүүгдэгчийн давж заалдах эрхийг хязгаарлахгүйгээр шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулах зарчмын тухай
Зохиогч
Зоригтбаатарын Янжинлхам Б.Амарбаясгалан, Улсын дээд шүүхийн шүүгч, хууль зүйн ухааны доктор (Ph.D) Э.Баасанбямба, Улсын дээд шүүхийн дэргэдэх Шүүхийн академийн эрүүгийн эрх зүйн секторын судлаач
Хэлбэр
Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл
Салбар
Эрүүгийн процессын эрх зүй
Бүтээлийн товч
Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шүүгдэгч давж заалдах эрхээ баталгаатай эдлэх нөхцөлийг хангахын тулд дээд шатны шүүхээс анхан шатны шүүхийн шийдвэрт хүндрүүлсэн өөрчлөлт оруулж хориглохыг non reformation in peius буюу хүндрүүлж өөрчлөхгүй байх зарчим гэнэ. Тус зарчмыг шүүхийн хяналтын тогтолцооны онцлогтой уялдуулан туйлын болон харьцангуй агуулгаар хуульчилж болдог. Манай улсын хувьд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1.4, 40.8 дугаар зүйлийн 1.4 дэх заалтуудад уг зарчмыг туйлын агуулгаар тодорхойлон хуульчилжээ. Дээд шатны шүүхээс доод шатны шүүхийн шийдвэрийг хянаж өөрчлөлт оруулах эрхийг зөвхөн шүүгдэгчид ашигтайгаар буюу хөнгөрүүлэн өөрчлөхөөр хязгаарласан нь шүүхийн хяналтын тогтолцооны ач холбогдлыг бууруулах, хууль ёсны зарчим зөрчигдөх сөрөг үр дагавартай. Мөн эрүүгийн хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцэх тохиолдолд уг зарчмын үйлчлэлд хамаарахгүй байхаар зохицуулсан нь шүүгдэгчийн эрхийг бүрэн хамгаалах боломжгүй хийдэлтэй зохицуулалт болжээ. Энэхүү өгүүллээр дамжуулан уг зарчмын талаархи ойлголтыг онолын үндэслэлтэйгээр судлан хүргэх, түүний ач холбогдол, хэрэглээг харьцуулсан болон практик судалгаанд тулгуурлан тодруулах, цаашлаад өөрийн орны эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны онцлогт нийцүүлэн агуулгыг нь бүрэн зөв тодорхойлж, боловсронгуй болгох талаар санал дэвшүүлэхийг зорилоо.
Түлхүүр үг
эрүүгийн процессын эрх зүй; доод шатны шүүхийн шийдвэрийг хүндрүүлэхгүй байх зарчим; давж заалдах эрх; эрүүгийн хэргийн шүүхийн хяналт; сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн эрх зүйн хамгаалалт
Бичигдсэн огноо
2024-09-20
Хуудсын тоо
19
Хэл
Монгол
Бүтээл
Бүрэн эхээр нь үзэх
Байршуулсан огноо
2024-10-16
Товч мэдээлэл үзсэн
30
Бүрэн эхээр нь үзсэн
1
Эшлэлийн тоо
39
Санал болгож буй эшлэлийн загвар
З.Янжинлхам Б.Амарбаясгалан, Улсын дээд шүүхийн шүүгч, хууль зүйн ухааны доктор (Ph.D) Э.Баасанбямба, Улсын дээд шүүхийн дэргэдэх Шүүхийн академийн эрүүгийн эрх зүйн секторын судлаач “Давж заалдах журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх шүүхийн эрх хэмжээ: Non reformatio in peius буюу шүүгдэгчийн давж заалдах эрхийг хязгаарлахгүйгээр шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулах зарчмын тухай” (2024), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/2130
Цуглуулганд нэмэх
Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх
Эшлэлүүд
  1. Тухайлбал, ХБНГУ-ын Үндсэн хуулийн шүүхээс 1969 онд шүүгдэгч нь эрүүгийн процессын объект бус хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны үйл явц, үр дүнд нөлөөлөх чадвартай, идэвхтэй эрхүүдээр хангагдсан субъект болохыг баталгаажуулжээ
  2. Verena Uran: Das Verschlechterungsverbot im österreichischen Strafprozess – Ausgestaltung und Entwicklung, Diplomarbeit, Rechtswissenschaften an der Rechtswissenschaftlichen Fakultät der Karl – Franzens – Universität Graz, 2013, S.72
  3. Verena Uran, S.72
  4. Csongor Herke & Csenge D. Tóth, “Theoretical and Practical Issues of the Prohibition of Reformatio in Peius in Hungary”, Business and Law Vol.3 (2011), 95-109;
  5. Csongor Herke & Csenge D. Tóth, “The Prohibition of Reformatio in Peius in the light of the Principle of Fair Procedure”, researchgate.net, 2021, 92-98. https://www.researchgate.net/publication/348187735_The_prohibition_of_reformatio_in_peius_in_the_light_of_the_principle_of_fair_procedure (Сүүл үзсэн: 2024.08.24).
  6. Csongor Herke & Csenge D. Tóth, Theoretical and Practical Issues of the Prohibition of Reformatio in Peius in Hungary, Business and Law Vol.3 (2011), 95-109.
  7. Verena Uran, S.76.
  8. Verena Uran, S.77.
  9. Strafprozeßordnung 1975, Цахим холбоос:
  10. https://www.ris.bka.gv.at/GeltendeFassung.wxe?Abfrage=Bundesnormen&Gesetzesnummer=10002326, (Сүүлд үзсэн:2024.08.11).
  11. Сэжигтэн, Ханнс-Зайделийн сан, Эрүүгийн эрх зүйн нэр томьёоны толь,  2006, 14 дэх тал.
  12. Verena Uran, S.25.
  13. Verena Uran, S.33.
  14. 1933-1945 оны хооронд
  15. Joachim kretschmer: Das Strafprozessuale Verbot der reformatio in peius und die Maßregeln der Besserung und Sicherung, 1999, S.56.
  16. Strafprozeßordnung (StPO), 1950, Цахим холбоос: https://www.gesetze-im-internet.de/stpo/BJNR006290950.html#BJNR006290950BJNG000102311, (Сүүлд үзсэн: 2023.11.29).
  17. ХБНГУ-ын давж заалдах журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа /Berufung/-д шинээр нотлох баримт хүлээн авах, доод шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулах эрх хэмжээ эдэлдэг. Харин давж заалдах шатны шүүхээс хэргийг буцаахгүй бөгөөд зөвхөн харьяалал зөрчсөн үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгон харьяаллын шүүх рүү шилжүүлэх шийдвэр гаргадаг (ХБНГУ-ын Эрүүгийн процесс хуулийн 349 дүгээр зүйл). Ийнхүү шилжүүлсэн тохиолдолд хэргийг хүлээн авсан шүүх шийдвэр гаргахад                                   non reformatio in peius зарчмыг баримталдаг байна. Хяналтын журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад /Revision/ гомдол үндэслэлтэй гэж үзвэл шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгон, хэргийг өмнөх шатны шүүхэд буцаадаг (ХБНГУ-ын Эрүүгийн процесс хуулийн 354 зүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг). Ийнхүү буцсан хэргийг хүлээн авсан шүүх шинээр хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг явуулах ба хүндрүүлэхгүй байх зарчим мөн үйлчилдэг байна. Харин цагаатгах тогтоол гаргах, хөнгөн ял оногдуулахаар бол хяналтын журмаар хэргийг хянан шийдвэрлэж буй шүүх доод шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож өөрөө шийдвэр гаргадаг байна
  18. Manfred Heinrich: Deutsches Strafverfahrensrecht, 2018, S.444.
  19. Gössel, Karl Heinz, Ulrich Franke, Karl Heinz Gössel, and Ulrich Franke: StPO §§ 312-373a, 26th, 2012, S.228.
  20. Joachim kretschmer, S.54.
  21. Sanchez-Hermosilla, Fernando, and Peter Schweikart:Die StPO in Fällen. 1st ed, 2008, S6163.
  22. BGHSt 21, 256, 259 f
  23. Jurajuchs, Verschlechterungsverbot (§ 331 StPO), https://www.jurafuchs.de/probeabo-faelle-lernen?utm_source=wissen.jurafuchs.de&utm_medium=logo&utm_campaign=jqmeogo, (Сүүлд үзсэн:2024.08.27).
  24. Csongor Herke & Csenge D. Tóth, Theoretical and Practical Issues of the Prohibition of Reformatio in Peius in Hungary, Business and Law Vol.3 (2011), 97.
  25. Ibid, 97.
  26. Criminal Procedure Code of Hungary (2017), article 592-594.
  27. Csongor Herke, Criminal Procedure Law /lecture note/, (University of Pécs, 2018), 138.
  28. Хууль зүйн үндэсний хүрээлэн, Монгол Улсын Эрүүгийн байцаан шийтгэх хууль тогтоомжийн түүхэн уламжлал (1911-2009), 2012.
  29. Монгол Улсын Их Хурлаас 2017 оны 05 дугаар сарын 18-ны өдөр баталсан Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт "Давж заалдах шатны шүүх шүүгдэгчид холбогдох хэргийн зүйлчлэлийг өөрчлөн ялыг хөнгөрүүлж, эсхүл шүүгдэгчид холбогдох хэргийн нөхцөл байдал, зүйлчлэлийг өөрчлөхгүйгээр ялыг хөнгөрүүлж, хүндрүүлж болно" гэж, 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.4 дэх заалтад "шүүгдэгчид холбогдох хэргийн нөхцөл байдал, зүйлчлэлийг өөрчлөхгүйгээр ялыг хөнгөрүүлж, эсхүл хүндрүүлж шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулах;" гэж, 40.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.4 дэх заалтад "шүүгдэгчид холбогдох хэргийн нөхцөл байдал, зүйлчлэлийг өөрчлөхгүйгээр ялыг хөнгөрүүлж, эсхүл хүндрүүлж шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулах;" гэж тус тус заасны "... хүндрүүлж ...", "... эсхүл хүндрүүлж ..." гэсэн заалт нь Үндсэн хууль зөрчсөн үндэслэлээр гомдол гаргажээ
  30. Ex officio хэмээх латин хэлц нь аливаа субъект өөрийн албаны чиг үүргийн хүрээнд ажиллагаа хийж гүйцэтгэхийг хэлнэ.
  31. Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2024 оны 05 дугаар сарын 30-ны өдрийн 2024/ДШМ/646 дугаар магадлал, https://shuukh.mn/single_case/19680?daterange=2024-01-01%20-%202024-09-22&id=2&court_cat=2&bb=1 (Сүүлд үзсэн: 2024.08.29).
  32. Улсын дээд шүүхийн 2021 оны 01 дүгээр сарын 27-ны өдрийн №61 дугаар тогтоол, https://shuukh.mn/single_case/2814?daterange=2021-01-01%20-%202021-02-01&id=3&court_cat=2&bb=1 (Сүүлд үзсэн: 2024.08.29)
  33. Ж.Эрхэсхулан, “Монголын эрүүгийн процессын амин сүнс ба сорилт бэрхшээл”, Эрх зүй сэтгүүл 61 (1), 2023, 326 дахь тал.
  34. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн хэрэгцээ, шаардлагыг урьдчилан тандан судлах судалгааны тайлан, parliament.mn, 2020 он
  35. Д.Баярсайхан, Эрүүгийн эрх зүй, эрүүгийн процессын шинэтгэлийн асуудлууд, 2019, 242 дахь тал.
  36. Н.Лүндэндорж, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн шинжлэх ухааны тайлбар, 2023, 752 дахь тал.
  37. Ц.Цогт, “Давж заалдах шатны шүүхийн үүсэл, хөгжил (1911-2015)”, legaldata.mn, 2016, 2 дахь тал.
  38. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл, 2023.09.18, Монгол Улсын Засгийн газар https://mojha.gov.mn:8085/core/files/6508165a99e06106c6370126 (Сүүлд үзсэн: 2024.09.02).
  39. Ц.Цогт болон С.Цэрэндолгор, “Монгол Улсын шүүхийн үндсэн тогтолцоон дахь Улсын дээд шүүхийн хяналтын журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх чиг үүрэг: Хууль хэрэглээний нэгдмэл байдлыг хангах нь”, legaldata.mn, 2022, 9 дэх тал.

МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ

Ep 22 | Юнивишн ХХК VS ШӨХТГ (Давамгай байдалтай аж ахуй эрхлэгчийн үйл ажиллагаа)

8 hours ago

Ep21: Хүний амь насыг болгоомжгүй хохироох гэмт хэргийг ялган зүйлчлэх нь

1 week ago

#legaltalks №22 Д.Бат-Эрдэнэ - Орон нутгийн сонгууль 2024

1 week ago

Ep 20: Үндсэн хуулийн цэцийн томилгоо ба Бид нууц камер илрүүлэгч ашиглах эрхтэй юу?

1 week ago

Бусад мэдээ, мэдээлэл

ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭРИЙН ХУРААНГУЙ

Бүгд