Үндсэн хуулийн 66-р зүйлд заасан иргэний өргөдөл, мэдээлэл гэсэн ерөнхий нэр томъёо орсон ч түүний агуулга, хянан шийдвэрлэгдэх процесс ямар байх талаар маргаантай. Үндсэн хуулийн цэцэд өргөдөл, мэдээлэл гаргах талаар хоёр янзын үзэл баримтлал байдаг. Улсын Бага Хурал иргэний өргөдөл, мэдээлэл гэсэн ойлголтыг 1992 оны Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн тухай хуульд явцуу үзэл баримтлалаар хуульчилсан бөгөөд Цэцийн жишиг үүнийг хүлээн зөвшөөрсөн. Үүний дагуу иргэний өргөдөл, мэдээлэл нь Үндсэн хуулийн 66-р зүйлийн 2 дахь хэсэгт жагсаасан асуудлаар хязгаарлагддаг.

Хоёрдугаар үзэл баримтлал бол иргэний өргөдөл, мэдээллийг илүү өргөн хүрээтэй тодорхойлдог. Хууль тогтоох, гүйцэтгэх эрх мэдлийг хэрэгжүүлэгч этгээдийн аливаа акт (шийдвэр, үйлдэл, эс үйлдэхүй)-аар үндсэн эрх нь зөрчигдсөн бөгөөд хууль зүйн ердийн арга замаар уг эрхээ хамгаалуулж чадахгүй байна гэж үзвэл тухайн иргэн Цэцэд өргөдөл гаргана.

Иргэний өргөдөл, мэдээллийг нэгдүгээр (одоогийн хэрэгжиж буй) үзэл баримтлалаар бус харин хоёрдугаар үзэл баримтлалаар ойлгох нь илүү үндэслэлтэй гэдгийг энэ өгүүллээр хауулахыг зорьсон. Энэ өгүүлэл гурван бүлэгтэй. 1-р бүлэгт үндсэн хуулийн шүүхэд иргэн хандах гол хэлбэр болох үндсэн хуулийн гомдлыг тодорхойлно. 2-р бүлэгт Монгол Улсын Үндсэн хууль дахь иргэний өргөдөл, мэдээллийн тухай нэгдүгээр үзэл баримтлалыг, 3-р бүлэгт энэ тухай хоёрдугаар үзэл баримтлалыг авч үзнэ.

Үндсэн хууль, Үндсэн хуулийн хяналт, Үндсэн хуулийн цэц, үндсэн хуулийн цэцэд өргөдөл, мэдээлэл гаргах, Үндсэн хуулийн гомдол, actio popularis, Үндсэн хуулийн цэц ба хүний эрх, эрх чөлөө, иргэний өргөдөл ба үндсэн хуулийн гомдол