Хүүхлээ Одонтуяа : Үндсэн хууль болон хуульд тодорхой заагаагүй агуулга, нөхцөл байдлыг шийдвэрлэх арга зам, боломж чиг хандлага

Бүтээлийн нэр

Үндсэн хууль болон хуульд тодорхой заагаагүй агуулга, нөхцөл байдлыг шийдвэрлэх арга зам, боломж чиг хандлага

Зохиогч

Хүүхлээ Одонтуяа

Хэлбэр

Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл

Салбар

Үндсэн хуулийн эрх зүй

Бүтээлийн товч

Үндсэн хууль болон хуульд тодорхой заагаагүй агуулга, нөхцөл байдал болох эрх зүйн тодорхойгүй байдал, хуулийн тодорхой бус байдлыг хууль тогтоомжийн орхидолт, хийдлээс ангид авч үзэн, шийдвэрлэж болох арга зам, боломж, мөн чиг хандлагыг нь тодруулах үүднээс харьцуулсан судалгааны үндсэн дээр өөрийн орны хууль зүйн практик, судлаачдын байр сууринд тулгуурлан авч үзэв. Тухайн хуулийн тодорхой бус байдлын үзэл баримтлал, хэлбэрт үндэслэн тодорхой бус байдлыг нь хэмжих хэмжигдхүүнүүдийг цаашид судлах ёстой юм байна гэсэн дүгнэлт хийсэн.
Монгол улсын эрх зүйн тогтолцоо өөрийн гэсэн өвөрмөц онцлогтойгоор хөгжиж байгаа ч хууль тогтоомжийн тодорхой бус байдал нь хууль тогтоогчийн санаатай болон тооцоолоогүй, санамсаргүй үйлдэл, эс үйлдэхүйгээр илрэн гардаг, тэдгээрийг хууль хэрэглэх эрх бүхий субъектууд ямар арга, арга зүйг хэрэглэн шийдвэрлэдэг талаар авч үзэв.
Хууль дээдлэх болон шүүгч гагцхүү хуульд захирагдах, үндсэн хуульд захирагдах зэрэг нийтлэг болон тусгай зарчимд хуулийн тодорхой бус байдал хэрхэн нөлөөлдөг мөн тодорхой бус нөхцөлд гаргах шийдвэрийн боломжит хувилбарыг таамаглах, эрсдлийг тооцох, шийдвэр гаргахад хэцүү байдаг талаар мөн субъектийн хандлага, ур чадвар, итгэл үнэмшил хэрхэн чухал хэмжигдхүүн болох нь тодорхой бус байдлын объектив, субъектив үзэл баримтлалаар нь тайлбарлагдана.
Энэхүү тодорхой бус байдал, нөхцлийг даван туулах арга замыг өөрийн орны хууль, эрх зүйн практикт тулгуурлан харьцуулан судлав.

Түлхүүр үг

эрх зүйн тодорхойгүй байдал (legal uncertainly), хуулийн тодорхой бус нөхцөл, хийдэл ба хуулийн цоорхой (legal gap), хууль тогтоомжийн орхидолт (legislative omission), хууль тогтоогчийн эс үйлдэхүй (legislative inaction), шаардлагатай ба зөв заалт (Necessary and Proper Clause)-ыг дурдах, хоёрдмол байдал (ambiguity), тайлбарлах арга (interpretation method)

Бичигдсэн огноо

2025-01-26

Хуудсын тоо

Хэл

Монгол

Бүтээл

Бүрэн эхээр нь үзэх

Байршуулсан огноо

2025-01-27

Товч мэдээлэл үзсэн

Бүрэн эхээр нь үзсэн

Эшлэлийн тоо

Санал болгож буй эшлэлийн загвар

Х.Одонтуяа “Үндсэн хууль болон хуульд тодорхой заагаагүй агуулга, нөхцөл байдлыг шийдвэрлэх арга зам, боломж чиг хандлага” (2025), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/2273

Цуглуулганд нэмэх

Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх

Эшлэлүүд

[1] Б.Чимид “Үндсэн хуулийг дээдлэн шүтэх ёс”. УБ., 2006

[2] Б.Чимид.“Үндсэн хуулийн мэдлэг”. УБ., 2008.

[3] Б.Чимид. Үндсэн хуулийн үзэл баримтлал (хоёр дахь хэвлэл). УБ., 2017.

[4] П.Очирбат. “Алдаж болохгүй агшин”. УБ., 1997.

[5] МУИХ УИХТГ. “Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах онол-практикийн асуудлууд” эрдэм шинжилгээний хурлын эмхэтгэл. УБ., 2018

[6] Tom Ginsburg, Judicial Review in New Democracies: Constitutional Courts in Asian Cases, Cambridge University Press, 2003.

[7] Kesavananda Bharati case. 1973.

[8] Yaniv Roznai. Unconstitutional Constitutional Amendments. 2014. London.

[9]Constitutional amendment rules: a comparative perspective, 2011, http://www.law.uchicago.edu/a

[10] "Minister of Health and Another v Treatment Action Campaign and Others" 2002.

U.S. Government, U.S. Judicial Branch, U.S. Supreme Court Cases. McCulloch v Maryland (1819). https://academy4sc.org/video/mcculloch-v-maryland-1819/?utm_campaign=&utm_medium=ppc&utm_source=adwords&utm_term=mcculloch%20v%20maryland&hsa_tgt=kwd-295971719896&hsa_mt=b&hsa_acc=2755491261&hsa_grp=137195960045&hsa_ver=3&hsa_src=g&hsa_cam=17727349663&hsa_net=adwords&hsa_kw=mcculloch%20v%20maryland&hsa_ad=609888621105&gclid=EAIaIQobChMI7snA_ty7gwMVu1cPAh34zAyQEAAYASAAEgLSf_D_BwE

[11] Kevin E.Davis. The concept of legal Uncertainly file:///C:/Users/win10/Downloads/Conceptoflegaluncertainty_8232017002.pdf

[12] Marian Grzybowski. Legislative Omission in practical Jurisprudence of Polish Constitutional Tribunal. https://www.confeuconstco.org/reports/rep-xiv/report_Poland_en.pdf

[13] Б.Өнөрмөөгийн “Хуулийн тодорхой бус зохицуулалтаас шалтгаалж эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд үүсч буй бэрхшээл” https://www.mglbar.mn/a/2490

[14] А.Түвшинтөгс” Шүүх эрх зүйн хэм хэмжээ байхгүй эсхүл тодорхой бус үндэслэлээр хэргийг шийдвэрлэхээс татгалзаж болохгүй гэсэн зохицуулалтыг удирдлага болгон сэтгэл санааны хохирлыг нөхөн гаргуулсан шүүхийн шийдвэрт хийсэн дүн шинжилгээ” https://legaldata.mn/index.php/b/2066

[15] Б.Чимид. “Үндсэн хууль ба Үндсэн хуульчилсан хууль гэх асуудал” лекцийн тэмдэглэл. https://legaldata.mn/news/207

[16] Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн тухай хуулийн гуравдугаар зүйлийн 3.1.2 дахь заалт, 5 дугаар зүйлийн 5.4, 5.6, 26 дугаар зүйлийн 26.2 дахь хэсэг тус тус Монгол Улсын Үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг зөрчсөн эсэх маргааныг хянан шийдвэрлэсэн тухай. https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=16207135094741

[17] МОНГОЛ УЛСЫН ҮНДСЭН ХУУЛЬД ОРУУЛСАН НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТИЙН ЗАРИМ ЗААЛТ МОНГОЛ УЛСЫН ҮНДСЭН ХУУЛИЙН ХОЛБОГДОХ ЗААЛТЫГ ЗӨРЧСӨН ЭСЭХ МАРГААНЫГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭСЭН ТУХАЙ https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=16530977997941

[18] Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийн зарим заалт Монгол Улсын Үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг зөрчсөн эсэх маргааныг хянан шийдвэрлэсэн тухай 2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрийн 02 дугаар тогтоол. https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=16530977997941

[19] Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийн зарим заалт Монгол Улсын Үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг зөрчсөн эсэх маргааныг хянан шийдвэрлэсэн тухай 2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрийн 02 дугаар тогтоол. https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=16530977997941

[20] Оdbayar D, Chief justice of the Constitutional Court of Mongolia. Basic structure of the Constitution of Mongolia. “Conception on basic structure and the theoretical aspect” https://www.conscourt.gov.mn/?page_id=3241&lang=en#_ftn2

[21] https://law.justia.com/constitution/us/article-1/60-necessary-and-proper-clause.html “Монгол Улсын Ерөнхий сайдыг огцруулах тухай”. 2021-01-21 өдрийн хуралдааны тойм. https://www.parliament.mn/nn/13707/

[22] Zhang Qianfan. On the selective on the Chinese constitution. file:///C:/Users/win10/Downloads/Select.pdf /Үзсэн. 2025.01.21 -ний өдөр/

МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ