Үндсэн хуулийн Зургадугаар зүйлийн хоёр дахь хэсгийн үзэл баримтлалыг тодруулах нь

Дамбын Ганхүрэл Дугарын Сүнжид Адъяасүрэн Түвшинтөгс Б.Гүнбилэг, Н.Лхамцэрэн

Нээлттэй нийгэм форумын санхүүжилтээр хийгдсэн судалгаа болно. Судалгааг ННФ-ын forum.mn сайтаас давхар үзэх боломжтой.

Судалгааны тайлан

Үндсэн хуулийн эрх зүй, Өмчийн эрх зүй

2019 оны 11 дүгээр сарын 14-ний өдөр УИХ-аас баталсан Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөөр Үндсэн хуулийн Зургадугаар зүйлийн хоёр дахь хэсэгт нэмэлт, өөрчлөлт оруулжээ. Ингэхдээ Ерөнхийлөгчийн өргөн барьсан анхны төсөлд дурдсан агуулга, хэлбэрийг зөвшилцлийн ажлын хэсэг өөрчилсөн. УИХ-ын дарга 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдөр Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг Ерөнхийлөгчид танилцуулах үеэрээ Үндсэн хуулийн Зургадугаар зүйлд Ерөнхийлөгчийн санаачилсан төслийн “байгалийн баялаг ашигласны үр өгөөжийн дийлэнх нь ард түмэнд ногдож байх зарчим” туссан талаар дурджээ. Хэдийгээр 2019 оны 11 дүгээр сарын Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөөр дээр дурдсан зарчим, мөн “төрийн нийтийн өмч” гэх зэрэг нэр томьёонууд Үндсэн хуулийн Зургадугаар зүйлийн хоёр дахь хэсэгт буусан боловч агуулгын хувьд тус нэмэлт, өөрчлөлт орохоос өмнөх Зургадугаар зүйлийн хоёр дахь хэсэгт ч дээрх үзэл баримтлал байсан гэдгийг энэхүү судалгаанд дурдагдсан эх сурвалжуудаас харж болно. Өөрөөр хэлбэл, тус нэмэлт, өөрчлөлтөөр Үндсэн хуулийн Зургадугаар зүйлийн хоёр дахь хэсэгт орсон зохицуулалт нь агуулгын хувьд огтоос шинэ зүйл биш гэж үзэх судлаачид ч цөөнгүй бий.

Өмнөх зохицуулалтын үзэл баримтлал одоогийн Зургадугаар зүйлийн хоёр дахь хэсэгт хэвээр хадгалагдаж байгаа бөгөөд тус үзэл баримтлалыг илүү тодруулжбичсэн гэж тайлбарладаг. Нөгөөтэйгүүр, Үндсэн хуульд ь нарийвчилсан байдлаар нэмэлт, өөрчлөлт оруулах нь Үндсэн хуулийн явцуу хүрээнд тайлбарлах нөхцөлийг бий болгож байдаг. Гагцхүү аливаа өөрчлөлт Үндсэн хуульд тусна гэдэг нь түүнд салбар хуулиуд нийцэж, тухайн салбарын хуулиуд нь бодит амьдрал дээрх харилцааг зохицуулан, эрх зүйн үр дагаврыг үүсгэж байдаг учраас нэгэнт батлагдсан Үндсэн хуулийн зохицуулалтыг хэрхэн зүй зохистойгоор тайлбарлаж ойлгох вэ гэдэг нь ихээхэн ач холбогдолтой. Тиймээс судлаачдын баг 2019 оны 11 дүгээр сард Үндсэн хуулийн Зургадугаар зүйлд нэмэлт, өөрчлөлтөөр орсон Зургадугаар зүйлийн хоёр дахь хэсгийн үзэл баримтлалыг тодруулах замаар тус зохицуулалтыг хэрхэн ойлгож, салбар хуулиа түүнд нийцүүлэх талаар судлах бодит шаардлага тулгарч байна гэж үзсэний үндсэн дээр энэхүү судалгааг хийж гүйцэтгэлээ.

Энэхүү судалгаа нь 2019 оны 11 дүгээр сард Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт орсноос хойш Үндсэн хуулийн Зургадугаар зүйлийн хоёр дахь хэсгийг дэлгэрэнгүй судалсан цөөн судалгааны нэг юм. Дээр дурдсанчлан, Үндсэн хуулийн Зургадугаар зүйлийн хоёр дахь хэсэг нь Монгол Улсын газар нутаг дээрх, хүнээс үл хамааран бий болсон нөөц (баялаг)-тэй холбогдох эрх зүйн харилцааг зохицуулсан үндэс суурь нь учраас тус зохицуулалтын үзэл баримтлалыг тодруулах нь цаашид түүнийг салбар хуульдаа хэрхэн тусгах вэ гэдэгтэй шууд холбогдох өндөр ач холбогдолтой.

Үндсэн хуулийн Зургадугаар зүйлийн хоёр дахь хэсэг, Төрийн өмч, Төрийн нийтийн өмч, Газар, баялаг, баялгийн сан, эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрх, баялгийн үр өгөөж, үзэл баримтлал

2021-07-01

133

Монгол

Бүрэн эхээр нь үзэх

2021-10-03

3341

89

187

Д.Ганхүрэл Д.Сүнжид А.Түвшинтөгс Б.Гүнбилэг, Н.Лхамцэрэн “Үндсэн хуулийн Зургадугаар зүйлийн хоёр дахь хэсгийн үзэл баримтлалыг тодруулах нь” (2021), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1052

Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх