Бүтээлийн нэр
Иргэний хэрэг үүсгэх ажиллагаа дахь шүүхэд мэдүүлэх эрхийн хэрэгжилт: Нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах захирамжийн жишээн дээр
Зохиогч
Батсайханы Наранцэцэг Бэгзжавын Уянга Энхбаатарын Энхцэцэг Баяраагийн Баялагмаа
Тэмдэглэл
Энэхүү судалгааг Нээлттэй Нийгэм Форумын санхүүгийн дэмжлэгтэйгээр гүйцэтгэв. Судалгааны бүрэн эхийг ННФ-ын forum.mn -ээс давхар үзэх боломжтой.
Хэлбэр
Эрх зүйн шүүмж
Салбар
Иргэний процессын эрх зүй
Бүтээлийн товч
Бид иргэний хэргийн шүүхээс нэхэмжлэл хүлээн авахаас татгалзсан шүүгчийн захирамжийн жишээ, тоон үзүүлэлтэд үндэслэн иргэний хэрэг үүсгэх ажиллагаа дахь шүүхэд мэдүүлэх эрхийн хэрэгжилт болон ИХШХШтХ-ийн 62, 65 дугаар зүйлийн хэрэглээг харьцуулан судалж, уг судалгааг судлаач, шүүгчдийн анхааралд оруулах замаар практик асуудлуудыг шийдвэрлэхэд хувь нэмэр оруулахыг зорилоо.
Судалгааны багийн зүгээс уг судалгааг хийж гүйцэтгэхдээ формаль-хууль зүйн (цэвэр хууль зүйн талаас нь үнэлэлт дүгнэлт өгөх) болон эрх зүйн харьцуулсан судалгааны арга ашиглаж, дараах хүрээнд мэдээлэл цуглуулан боловсруулав. Үүнд:
-Шүүхэд мэдүүлэх эрхийн талаарх онолын үзэл баримтлал, судлаачдын байр суурь, хууль зүйн салбарын өгүүлэл, илтгэл, материаллаг ба процессын хуулийн тайлбар, ХБНГУ, ОХУ болон Япон Улсын эрх зүйн зохицуулалт, нэг сэдэвт бүтээлүүдээс судлан формаль- хууль зүйн аргад үндэслэн үнэлэлт дүгнэлт өгөв.
-Иргэний хэргийн шүүхээс “Нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах” процессыг зохицуулсан Монгол Улсын хууль тогтоомж, Монгол Улсын Дээд шүүхийн Иргэний хэргийн танхимаас гаргаж буй тайлбар, зөвлөмжийн уялдаа холбоог харьцуулан судлав.

Иймд судалгааны багийн зүгээс нэхэмжлэл хүлээн авахаас татгалзаж буй шүүхийн практикийг 2019 оны тоон үзүүлэлт (График 3)-д үндэслэн хийж гүйцэтгэлээ. Ингэхдээ хамгийн өндөр татгалзалтай буюу нийт нэхэмжлэлийн 21-ээс дээш хувийг хүлээн авахаас татгалзсан Баянзүрх, Сонгинохайрхан дүүргүүдийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүх, нийт нэхэмжлэлийн дунджаар 19 хувиас дээш нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзсан Баянгол дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүх, хамгийн бага хувьтай татгалзсан Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийг тус тус сонгон авч судалсан юм.
Түлхүүр үг
иргэний хэргийн шүүх, нэхэмжлэл хүлээн авахаас татгалзсан шүүгчийн захирамж, нэхэмжлэл хүлээн авахаас татгалзах, шүүхэд мэдүүлэх эрх, иргэний танхим, шүүхийн практик, шүүхийн шийдвэрийн дүн шинжилгээ
Бичигдсэн огноо
2021-09-01
Хуудсын тоо
101
Хэл
Монгол
Бүтээл
Бүрэн эхээр нь үзэх
Байршуулсан огноо
2023-01-23
Товч мэдээлэл үзсэн
3004
Бүрэн эхээр нь үзсэн
85
Эшлэлийн тоо
43
Санал болгож буй эшлэлийн загвар
Б.Наранцэцэг Б.Уянга Э.Энхцэцэг Баяраагийн Баялагмаа “Иргэний хэрэг үүсгэх ажиллагаа дахь шүүхэд мэдүүлэх эрхийн хэрэгжилт: Нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах захирамжийн жишээн дээр” (2021), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1480
Цуглуулганд нэмэх
Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх
Эшлэлүүд
  1. Монгол Улсын Дээд шүүхийн албан ёсны цахим хуудас, Улсын Дээд шүүхээс гаргасан 2018 онд улсын хэмжээнд хянан шийдвэрлэсэн иргэний хэрэг, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны тойм. http://www.supremecourt.mn/act/view/260 2021.04.15-ны өдөр хандав.
  2. Шүүн таслах ажиллагааны 2019 тайлан. Мэдээллийг 2020.11.03-ны өдөр Шүүхийн ерөнхий зөвлөлөөс авав.
  3. Шүүн таслах ажиллагааны 2019 тайлан. Мэдээллийг 2020.11.03-ны өдөр Шүүхийн ерөнхий зөвлөлөөс авав.

  4. Улсын Дээд шүүхээс гаргасан 2018 онд улсын хэмжээнд хянан шийдвэрлэсэн иргэний хэрэг, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны тойм. http://www.supremecourt.mn/act/ view/260 мэдээллийг 2021.04.15-ны өдөр татаж авав.

  5. Шүүн таслах ажиллагааны 2019 тайлан. Мэдээллийг 2020.11.03-ны өдөр Шүүхийн ерөнхий зөвлөлөөс авав.

  6. Ханнс Зайделийн сангийн дэргэдэх Эрх зүйн боловсролын академи, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн тайлбар, УБ., 2009, 94 дэх тал.

  7. Б.Буянхишиг, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх эрх зүй, УБ., 2021, 30 дахь тал.

  8. Монгол Улсын Дээд шүүхийн Иргэний хэргийн танхим, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн дэлгэрэнгүй тайлбар, УБ., 2014, 20 дахь тал.

  9. ШЕЗ, Шүүхийн хараат бус байдал: Олон улсын баримт бичиг, УБ., 2019, 283 дахь тал.

  10. For comprehensive surveys cf. Dütz, Rechtsstaatlicher Gerichtsschutz im Privatrecht, 1970; Lorenz, Der grundrechtliche Anspruch auf effektiven Rechtsschutz, AöR 105 (1980), 623; Papier, §176: Justizgewähranspruch, in: Isensee/Kirchhof (Hrsg.), Handbuch des Staatsrechts, Bd. VIII, 3. Aufl., 2010, дам эшилсэн

  11. Rosenberg/Schwab/Gottwald, Zivilprozessrecht, 17. Aufl. 2010, §3 Rn. 1 with further references, дам эшилсэн.

  12. BVerfGE 88, 118 (124); Maunz/Dürig/Grzeszick, Grundgesetz-Kommentar, 69, Ergänzungslieferung 2013, Art. 20 Rn. 134, BVerfGE 88, 118 (124), дам эшилсэн.
  13.  Murray/Stürner, German Civil Justice (2004), pp. 166-177 with further references, дам эшилсэн.
  14. Gaier, Der moderne liberale Zivilprozess, NJW 2013, 2871 f, дам эшилсэн.
  15. BVerfGE 69, 381 (385 f.); 91, 176 (181); 101, 397 (404). For controversies about the extent of this constitutional fair trial guarantee cf. Rosenberg/Schwab/Gottwald (note 4), §1 Rn. 30, дам эшилсэн.
  16.  BVerfGE 35, 263 (279); 52, 131 (144), дам эшилсэн.
  17. 14 BVerfGE 14, 56 (69); 37, 57 (65), дам эшилсэн.
  18. National Report: Japan, the Right to Access to Justice and Public Responsibilities, by Tkuya Hatta, International Association of Procedural Law Seoul Conference, 2014, p.288.
  19. 19 Конституция Российской Федерации (принята всенародным голосованием 12.12.1993). https://legalacts.ru/doc/Konstitucija-RF/razdel-i/glava-2/statja-46 (дата обращения: 13.03.2021)

  20. С.М.Шахрай, А.А.Клишас, Конституционное право Российской Федерации, М., 2011, с. 245-246.

  21. Арбитражный процессуальный кодекс Российской Федерации, 24.07.2002, N. 95- ФЗ. http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_37800 (дата обращения: 13.03.2021).

  22. Гражданский процессуальный кодекс Российской Федерации, 14.11.2002, N. 138-ФЗ. http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_39570 (дата обращения: 13.03.2021).

  23. Монгол Улсын Дээд шүүх, Шүүгчийн 2013 оны сургалтын гарын авлага: Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх эрх зүй, УБ., 2013, 13 дахь тал.

  24. Шүүхийн ерөнхий зөвлөл, Шүүхийн хараат бус байдал: Олон улсын баримт бичиг, УБ., 2019, 13 дахь тал.

  25. Шүүхийн ерөнхий зөвлөл, Шүүхийн хараат бус байдал: Олон улсын баримт бичиг, УБ., 2019, 54 дэх тал.

  26. Шүүхийн ерөнхий зөвлөл, Шүүхийн хараат бус байдал: Олон улсын баримт бичиг, УБ., 2019, 258-259 дэх тал.

  27. 27 ИХШХШТхХ-ийн 65-р зүйл. Шүүгч дараах тохиолдолд нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзана. Үүнд:

    -Хэргийн харьяалал зөрчсөн;

    -Шүүхийн харьяалал зөрчсөн;

    -Шүүхээс гадуур урьдчилан шийдвэрлүүлэх талаар хуульд заасан журмыг нэхэмжлэгч зөрчсөн ба энэ журмыг хэрэглэх боломжтой байвал;

    -Нэхэмжлэгч нь эрх зүйн бүрэн чадамжгүй этгээд байвал;

    -Нэхэмжлэгчийг төлөөлөх бүрэн эрхгүй этгээд нэхэмжлэл гаргасан;

    -Нэхэмжлэлд дурдсан үйл баримт, зохигчийн гэм буруугийн талаар хуулийн хүчин төгөлдөр шүүхийн болон арбитрын шийдвэр эсхүл нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзсан, түүнчлэн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон хуулийн хүчин төгөлдөр шүүхийн болон арбитрын шийдвэр буюу шүүхийн тогтоол, шүүгчийн захирамж байгаа;

    -Зохигчийн маргаж байгаа зүйл ба түүний үндэслэлийн талаарх өөр хэргийг шүүх шийдвэрлэж байгаа;

    -Уг нэхэмжлэлтэй холбоотой хэргийг эрүүгийн журмаар шалгаж байгаа;

    -Хариуцагчийн хаяг тодорхойгүй;

    -Зохигч болох хүн нас барсан, хуулийн этгээд татан буугдсан тохиолдолд маргаж байгаа шаардлага буюу маргаантай үүрэг нь эрх залгамжлагчид шилжээгүй;

    -ИХШХШтХ-ийн 62 дугаар зүйлд заасан “Нэхэмжлэлийн бүрдүүлбэр”-ийн шаардлагыг хангаагүй байвал.

  28. Монгол Улсын Дээд шүүхийн Иргэний хэргийн танхим, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн дэлгэрэнгүй тайлбар, УБ., 2014, 179 дэх тал.

  29. Монгол Улсын Дээд шүүхийн Зөвлөмж, Нэхэмжлэлийн үндэслэл, шаардлагыг тодорхойлоход анхаарах зарим асуудал, 2016.02.01, №1. http://www.supremecourt. mn/act/view/184 2021.04.15-ны өдөр мэдээлэл авав.

  30. Монгол Улсын Дээд шүүх, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн дэлгэрэнгүй тайлбар, 2014, 178 дахь тал.

  31. Монгол Улсын Дээд шүүхийн Зөвлөмж, Иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа дахь улсын тэмдэгтийн хураамжийн асуудал, №4, 2012.12.24. http://www. supremecourt.mn/act/view/61 2021.04.15-ны өдөр мэдээлэл авав.

  32. Монгол Улсын Дээд шүүхийн Зөвлөмж, Иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа дахь улсын тэмдэгтийн хураамжийн асуудал, №4, 2012.12.24. http://www. supremecourt.mn/act/view/61 2021.04.15-ны өдөр мэдээлэл авав.

  33. ШЕЗ-ийн Судалгаа, мэдээлэл, сургалтын хүрээлэн, “Шүүхэд итгэх иргэдийн итгэл” санал асуулгын судалгааны тайлан, 2017 оны 8-р сар, 17 дахь тал

  34. Арбитражный процессуальный кодекс Российской Федерации, 24.07.2002, N. 95-ФЗ. http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_37800/ (дата обращения: 13.03.2021)

  35. Гражданский процессуальный кодекс Российской Федерации, 14.11.2002, N. 138-ФЗ. http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_39570/ (дата обращения: 13.03.2021)

  36. European Justice, How to proceed – Germany, https://e-justice.europa.eu/content_how_ to_proceed-34-de-en.do?member= (accessed 10 April 2021)

  37. Outline of civil procedure in Japan, 2020, Supreme Court of Japan. /https://www.courts. go.jp/english/vc-files/courts-en/file/Outline_of_Civil_Procedure_in_JAPAN_2020.pdf/ (Аccessed date: 09 April 2021)

  38. Б.Буянхишиг, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх эрх зүй, УБ., 2021, 80 дахь тал.

  39. European Justice, Ordinary courts – Germany. https://e-justice.europa.eu/content_ ordinary_courts-18-de-maximizeMS-en.do?member=1 (accessed 10 April 2021).

  40. Outline of civil procedure in Japan, 2020, Supreme Court of Japan. /https://www.courts. go.jp/english/vc-files/courts-en/file/Outline_of_Civil_Procedure_in_JAPAN_2020.pdf/ (Аccessed date: 09 April 2021).

  41. Монгол Улсын Дээд шүүх, Гэр бүлийн маргаантай хэргийг хянан шийдвэрлэхэд анхаарах зарим асуудлуудын талаар (Тойм), 2013.12.23. http://www.supremecourt.mn/ act/view/58 2021.04.15-ны өдөр мэдээлэл авав.

  42. Outline of civil procedure in Japan, 2020, Supreme Court of Japan. /https://www.courts. go.jp/english/vc-files/courts-en/file/Outline_of_Civil_Procedure_in_JAPAN_2020.pdf/ (Аccessed date: 09 April 2021).

МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ

S2EP19. П.Намуун - Хууль бусаар мөрдөж мөшгих гэмт хэргийн шүүхийн шийдвэрт хийх дүн шинжилгээ

23 hours ago

2025 оны 4 дүгээр сарын эрэлттэй бүтээлийн чансаа

1 week ago

“Легал дата"-ийн ТУЗ-ийн дарга, доктор, олон улсын арбитрч Т.Алтангэрэл Сингапурын Олон Улсын Арбитрын Төв, Хөрөнгө Оруулалтын Маргаан Шийдвэрлэх Олон Улсын Төв, БНСУ-ын Арилжааны Арбитрын Зөвлөлийн арбитрчаар томилогдон ажиллаж байна

2 weeks ago

2025 оны 3 дугаар сарын эрэлттэй бүтээлийн чансаа

1 month ago

Бусад мэдээ, мэдээлэл

ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭРИЙН ХУРААНГУЙ

Бүгд