Бүтээлийн нэр
Хэвлэл мэдээллийн эрх зүйн антропологи гэж юу вэ?
Зохиогч
Эрдэнэцогтын Тамир С.Номынбаясгалан
Хэлбэр
Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл
Салбар
Бусад
Бүтээлийн товч
“Хэвлэл мэдээллийн хуулийн антропологи” эсвэл “Хэвлэл мэдээллийн эрх зүйн антропологи” хэмээх хууль зүйн нэр томьёо, ухагдахууныг антропологийн ухаан болон хууль зүйн шинжлэх ухааны үүднээс хэрхэн оноож нэрших, хэвшүүлэн хэрэглэх вэ?, нэн ялангуяа үзэл санаа, утга агуулгад юу хамаарах, хэрхэн тодорхойлох вэ? гэдгийг салбар дундын ухааны үүднээс авч үзэх хэрэгцээ шаардлага, шинжлэх ухааны ач холбогдол нь юу болох, мөн түүнчлэн эрх зүй судлалын шинжлэх ухааны салбар болох уу, түүний судлагдахуун нь юу болох вэ? гэсэн асуултууд зүй ёсоор тавигдаж, хариултаа хүлээсээр өнөөг хүрсэн байна. Хэвлэл мэдээлэл, түүнд холбогдох асуудлыг улс төр, эрх зүй, социологи, сэтгэл судлал зэрэг олон талаас нь нилээдгүй судалсан хэдий ч антропологийн онол, арга зүйд суурилсан, тэр дундаа хэвлэл мэдээллийн эрх зүйн антропологийн утгаар авч үзсэн, хэвлэгдсэн судалгаа хомс байна. Энэ байдлыг харгалзан энэхүү өгүүллээр хэвлэл мэдээллийн эрх зүйг (Media law) нийгэм, соёлын антропологийн (Social and cultural anthropology) дэд салбар болох эрх зүйн антропологийн (Anthropology of law) үүднээс хэвлэл мэдээллийн эрх зүйн антропологи гэж юу вэ? гэсэн асуултад хариулахыг гол зорилгоо болгов.
Иймд хэвлэл мэдээллийн эрх зүйн антропологийн тухай лавшруулан судлахаас өмнө нэн тэргүүнд тодруулбал зохих хэдэн зүйл байгааг энэ өгүүллийн “нэр томьёоны асуудал” болон “ерөнхий ойлголт, судлах зүйл” гэсэн үндсэн хоёр хэсэгт дэлгэрэнгүй тайлбарлах нь зүйтэй гэж үзлээ. Эхний хэсэгт нэр томьёоны нэршил, оноолтын талаар товчхон авч үзэв. Удаах хэсэгт нэгд, нийгэм, соёлын антропологийн дэд салбар болох “эрх зүйн” болон “хэвлэл мэдээллийн” антропологийн тухай, хэвлэл мэдээллийн эрх зүйн антропологи эрх зүй судлалын шинжлэх ухааны салбар болох эсэх асуудал; хоёрт, хэвлэл мэдээллийн эрх зүйн антропологийн судлагдахуун болох хэвлэл мэдээллийн эрх чөлөөнд холбогдох гол суурь “хууль тогтоомж болон тэдгээрийг хэлэлцэн баталсан тэмдэглэл”; гуравт, эрх зүйн антропологиор дэмжигдэн буй хүний эрхийн хандлага, хэвлэл мэдээллийн эрх зүйн антропологийн “хэрэгцээ шаардлагын” талаар; дөрөвт, хэвлэл мэдээллийн эрх зүйн антропологийг тодорхойлох, хэвлэл мэдээллийн эрх зүйн антропологи болон эрх зүйн антропологийн бусад төрөлжсөн чиглэл болох “арилжааны эрх зүйн антропологи” гэх мэтийн уялдаа холбоо, харилцан хамаарал зэргийг илүүтэй онцлон авч үзэх оролдлого хийв.
Түлхүүр үг
Хүн судлал (антропологи), антропологийн хандлага, антропологийн төрөл, нийгэм соёлын антропологи, эрх зүйн антропологи (хууль зүйн антропологи), хууль зүйн нэр томьёо, хэвлэл мэдээллийн эрх зүй, антропологийн судалгаа, хэвлэл мэдээллийн антропологи, аман эх сурвалж, медиа судлалын үндсэн үе шатууд, медиа судлалын үндсэн чиглэлүүд, өмгөөллийн сэтгүүл зүй, хууль зүйн хэвлэл мэдээлэл.
Бичигдсэн огноо
2023-08-08
Хуудсын тоо
21
Хэл
Монгол
Байршуулсан огноо
2023-09-26
Товч мэдээлэл үзсэн
2042
Бүрэн эхээр нь үзсэн
12
Эшлэлийн тоо
102
Санал болгож буй эшлэлийн загвар
Э.Тамир С.Номынбаясгалан “Хэвлэл мэдээллийн эрх зүйн антропологи гэж юу вэ?” (2023), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1655
Цуглуулганд нэмэх
Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх
Эшлэлүүд

[1] Энэхүү өгүүлэлд “антропологи” гэсэн гадаад нэр томьёог “хүн судлал” хэмээн монгол нэр томьёонд буулгалгүйгээр хэрэглэсэн болохыг анхаарна уу. Энэ тухайгаа өгүүллийн үндсэн хэсэгт дэлгэрэнгүй тайлбарлаж, тийнхүү авч үзсэн үндэслэлээ товч танилцуулна.

[2] С.Нарангэрэл, Эрх зүйн эх толь бичиг, Гурав дахь хэвлэл, Уб., 2011, 409 дэх тал.

[3] Осман Долу, Криминологийн онолууд, орч. Э.Дашгаадан, Уб., 2022, 70 дахь тал.

[4] С.Жанцан, Монгол Улсын эрүүгийн эрх зүйн онол, I боть, Уб., 2009, 926 дахь тал.

[5] С.Номынбаясгалан, “Арилжааны эрх зүйн антропологи гэж юу вэ”, Хууль дээдлэх ёс, №1 (2023), 29 – 39 дэх тал, С.Номынбаясгалан, “Худалдааны эрх зүйн антропологийн тухай”, Хууль дээдлэх ёс, №2 (2023), 196 – 220 дахь тал.

[6] С.Номынбаясгалан, “Эрх зүйн хүн судлал”, Хууль дээдлэх ёс, №3 (2022), 35 – 36 дахь тал.

[7] https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=367 [Сүүлд үзсэн: 2023.07.30]

[8] Үүнд: 1/ Сэтгүүл зүйн гол зарчмуудыг баримталдаг эсэх: Сэтгүүл зүйн зарим нэг зарчмыг баримталдаг; 2/ Дүн шинжилгээ хийх чиглэл ба зах зээлийн хязгаарлалт: Улс төрийн мэдээлэлтэй, үзэл сурталд үнэнч иргэд, дээд болон дунд зэрэглэлийн хэрэглэгчид; 3/ Илгээлтийн агуулгын үндсэн хэлбэр: Нуугдмал үр дүн гаргаж ирэх эрэн сурвалжлага, үзэл бодол, дүн шинжилгээтэй эссэ буюу полемик, нэг талыг баримталсан түрэмгий ярилцлага; 4/ Мэдээлэх үүргийн гүйцэтгэл: Мэдээлэх үүргийг гүйцэтгэх боловч хэр зэрэг гүйцэтгэх нь тухайн хүний үзэл бодлын чиглэлээс хамаарна.

[9] А.Оюунгэрэл, Олон түмний харилцааны онол, Уб., Нөблмэн, 2009,135 дахь тал.

[10] Ш.Үнэнтөгс, Монголын хэвлэл мэдээлэл, Уб., Интерпресс хэвлэлийн компани, 2000, 71 дэх тал.

[11] Б.Болд – Эрдэнэ, М.Зулькафиль ба бусад, Сэтгүүл зүйн үндэс, Уб., МУИС–ийн хэвлэлийн үйлдвэр, 2021, 408 дахь тал.

[12] М.Зулькафиль, Сэтгүүл зүйн тайлбар толь, Уб., Соёмбо, 2011, 9 – 10 дахь тал.

[13] Д.Батжаргал, Сэтгүүл зүйн бичлэгийн нэр томьёоны товч тайлбар, Уб., Чөлөөт монгол, 2008, 5 – 6 дахь тал.

[14] Хууль зүй, дотоод хэргийн яам, Монгол Улс дахь хэвлэл мэдээллийн эрх чөлөөний өнөөгийн байдал ба түүнийг олон улсын сайн жишигт нийцүүлэх нь, судалгааны тайлан, Уб., 2022, 20 дахь тал.

[15] Ж.Батбаатар, Суурь сэтгүүл зүй, Уб., Мөнхийн үсэг, 2023, 28 дахь тал.

[16] М.Зулькафиль, Монголын олон нийтийн мэдээлэл: Нэг намын үзэл суртлаас олон ургальч үзэл хүртэл, Уб, Соёмбо принтинг, 2010, 11 дэх тал.

[17] Ж.Батбаатар, Суурь сэтгүүл зүй, Уб., Мөнхийн үсэг, 2023, 41 дэх тал.

[18] Грекийн meta – “дараа нь”, theoria – “ажиглалт, судалгаа, авч үзэх” гэсэн үгнээс гаралтай. Бусад онолын шинж чанар, арга, бүтцийг авч үздэг логикийн онол мөн. Метаонолын зорилго нь судалж буй онолыг хэрэгжүүлэх мужийн хил хязгаарыг тогтоох, шинжлэх ухааны тухайн хөгжлийн нөхцөлд зөрчилгүй, бүрэн боловсорсон эсэхэд хариулт өгөх, түүний шинэ ойлголтуудыг нэвтрүүлэх болон тэднийг нотлох арга замыг судлахад оршино. Метаонолыг боловсруулах шаардлага юуны өмнө математикт тулгарсан. Энэ нь нотолгоо, аксиом, онол зэрэг ойлголтын утгыг тайлбарлах, метаматикийн онолын бүтцийг судлах, тэдний үнэн бодитой эсэхэд хариулт өгөх шаардлагаас урган гарсан байдаг. Дараа нь нийгмийн шинжлэх ухаанд өргөн хэрэглэх болжээ.

М.Зулькафиль, Сэтгүүл зүйн тайлбар толь, Гурав дахь хэвлэл, Уб., Удам соёл, 2018, 90 дэх тал.

[19] М.Зулькафиль, Ч.Чойсамба, Сэтгүүлчийн ёс зүй, Уб., МУИС–ийн хэвлэх үйлдвэр, 2004, 82 дахь тал.

[20] Үүнд: (1) цагдан хяналтыг хориглосон хуультай байх; (2) төрийн байгууллагын мэдээлэл, баримт бичгийг олж үзэх боломжтой байх; (3) сэтгүүлчид хуулиар нууц эрх сурвалжаа хамгаалах эрхтэй байх; (4) хариуцлага хүлээх чадвар бүхий редакцтай байх; (5) Үр дүнтэй өөрийн зохицуулалтын механизмтай байх гэх мэт.

[21] Х.Наранжаргал, Чөлөөт илэрхийлэл ба чөлөөт сэтгүүл зүй, Уб., Чөлөөт хэвлэл сан, 2021, 67 – 68 дахь тал.

[22] Н.Лүндэндорж, Монгол Улсын Үндсэн хууль: Шинжлэх ухааны тайлбар, Уб., Адмон принтинг, 2022, 294 дэх тал.

[23] Энэхүү өгүүллийн “хавсралт” хэсгээс Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлийн холбогдох заалтуудыг хэлэлцэн баталсан БНМАУ–ын Бага Хурлын гишүүдийн болон Ардын Их Хурлын депутатуудын үг хэлсэн байдлыг үзнэ үү.

[24] Т.Дорждагва, А.Амарсанаа, Ц.Цэцэгжаргал, Ч.Чойсамба, English, (соёл судлал, хүн судлал, сэтгүүл зүйн мэргэжлийн оюутанд зориулсан гарын авлага), Уб., МУИС–ийн хэвлэх үйлдвэр, 2005, 78 дахь тал.

[25] М.Зулькафиль, Сэтгүүлчийн мэргэжил: Өчигдөр, өнөөдөр, маргааш, Уб., Удам соёл, 2014, 75 дахь тал.

[26] М.Зулькафиль, Сэтгүүл зүйн тайлбар толь, Гурав дахь хэвлэл, Уб., Удам соёл, 2018, 81 дэх тал.

[27] Үүнд “Хүлээн авагчдад мэдээлэл хүргэх зорилгоор ашиглаж буй янз бүрийн хэрэгслүүдийн нийлбэр мөн. Энэхүү хэрэгслүүдэд уламжлалт олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслүүдээс гадна ном, товхимол, кино, диск, дүрс бичлэгийн хуурцаг зэрэг зүйл багтдаг” байна.

М.Зулькафиль, Сэтгүүл зүйн тайлбар толь, Гурав дахь хэвлэл, Уб., Удам соёл, 2018, 81 дэх тал.

[28] М.Зулькафиль, Монголын олон нийтийн мэдээлэл: Нэг намын үзэл суртлаас олон ургальч үзэл хүртэл, Уб., Соёмбо принтинг, 2010, 68 дахь тал.

[29] М.Зулькафиль, Монголын олон нийтийн мэдээлэл: Нэг намын үзэл суртлаас олон ургальч үзэл хүртэл, Уб., Соёмбо принтинг, 2010, 68 дахь тал.

[30] М.Зулькафиль, Сэтгүүл зүйн тайлбар толь, Гурав дахь хэвлэл, Уб., Удам соёл, 2018, 84 – 85 дахь тал.

[31] Х.Наранжаргал, Чөлөөт илэрхийлэл ба чөлөөт сэтгүүл зүй, Уб., Чөлөөт хэвлэл сан, 2021, 80 дахь тал.

[32] Е.П.Прохоров, Сэтгүүл зүйн онолын удиртгал, орч. Л.Норовсүрэн, Уб., МУИС–ийн хэвлэх үйлдвэр, 2022, 38 дахь тал.

[33] М.Зулькафиль, Орчин үеийн сэтгүүлчийн ёс зүй, Уб., Адмон принтинг, 2007, 17 дахь тал

[34] https://en.wikipedia.org/wiki/Anthropology_of_media [Сүүлд үзсэн: 2023.07.30].

[35] Е.П.Прохоров, Сэтгүүл зүйн онолын удиртгал, орч. Л.Норовсүрэн, Уб., МУИС–ийн хэвлэх үйлдвэр, 2022, 31 дэх тал.

[36] Ч.Чойсамба, Дэлхийн сэтгүүл зүйн түүх, (Тогтмол хэвлэлийн үе 1609 – 1900), I боть, Уб., Мөнхийн үсэг, 2009, 5 дахь тал.

[37] В.В.Ворошилов, Дэлхийн сэтгүүлзүйн түүхээс, орч. Ш.Одонтөр, С.Амартөвшин, Уб., Соёмбо принтинг, 2001, 6 дахь тал.

[38] М.Зулькафиль, Орчин үеийн сэтгүүлчийн ёс зүй, Уб., Адмон принтинг, 2007, 17 дахь тал

[39] В.В.Ворошилов, Дэлхийн сэтгүүлзүйн түүхээс, орч. Ш.Одонтөр, С.Амартөвшин, Уб., Соёмбо принтинг, 2001, 5 дахь тал.

[40] Ч.Чойсамба, Дэлхийн сэтгүүл зүйн түүх, (Тогтмол хэвлэлийн үе 1609 – 1900), I боть, Уб., Мөнхийн үсэг, 2009, 12 дахь тал.

[41] М.Зулькафиль, Монголын олон нийтийн мэдээлэл: Нэг намын үзэл суртлаас олон ургальч үзэл хүртэл, Уб., Соёмбо принтинг, 2010, 271 – 272 дахь тал.

[42] М.Зулькафиль, Монголын олон нийтийн мэдээлэл: Нэг намын үзэл суртлаас олон ургальч үзэл хүртэл, Уб., Соёмбо принтинг, 2010, 272 дахь тал.

[43] Б.Болд – Эрдэнэ, М.Зулькафиль ба бусад, Сэтгүүл зүйн үндэс, Уб., МУИС–ийн хэвлэлийн үйлдвэр, 2021, 407 дахь тал.

[44] Х.Наранжаргал, Чөлөөт илэрхийлэл ба чөлөөт сэтгүүл зүй, Уб., Чөлөөт хэвлэл сан, 2021, 67 дахь тал.

[45] Мөн тэнд.

[46] Ж.Батбаатар, Суурь сэтгүүл зүй, Уб., Мөнхийн үсэг, 2023, 171 дэх тал.

[47] Ж.Батбаатар, Суурь сэтгүүл зүй, Уб., Мөнхийн үсэг, 2023, 28 дахь тал.

[48] Х.Наранжаргал, Чөлөөт илэрхийлэл ба чөлөөт сэтгүүл зүй, Уб., Чөлөөт хэвлэл сан, 2021, 67 дахь тал.

[49 М.Зулькафиль, Монголын олон нийтийн мэдээлэл: Нэг намын үзэл суртлаас олон ургальч үзэл хүртэл, Уб., Соёмбо принтинг, 2010, 201 – 202 дахь тал.

[50] Ж.Батбаатар, Суурь сэтгүүл зүй, Уб., Мөнхийн үсэг, 2023, 171 дэх тал.

[51] Ц.Ган – Оч, Б.Доньжчимбуу,  Мэдээллийн эрх зүй, Уб., Соёмбо принтинг, 2019, 223 – 224 дэх тал.

[52] “Хууль зүйн нэр томъёоны судалгаа, хэрэглээ” (Улсын хэмжээний эрдэм шинжилгээний хурлын илтгэлийн эмхэтгэл) Уб., 2016, 73 болон 77 дахь тал.

[53] 1.Хууль нь эрх зүйн илрэх гадаад хэлбэр. Д.Баярсайхан, Эрх зүйн онол, Тав дахь хэвлэл, Уб., 2018, 34 дэх тал.

2.Эрх зүйн ба хууль тогтоомжийн тогтолцооны харьцаа: эрх зүйн тогтолцоо ба хууль тогтоомжийн тогтолцоо бие даасан бөгөөд харилцан уялдаатай юм. Эдгээр нь өөр хоорондоо хэлбэр ба агуулгын харьцаатай байна. Эрх зүйн тогтолцоо бол агуулгыг илэрхийлэх бөгөөд нийгмийн харилцааг зохицуулах шинжид нийцсэн эрх зүйн дотоод бүтэц юм. Хууль тогтоомжийн тогтолцоо нь эрх зүйн эх сурвалжийн байгууламжийг илэрхийлдэг эрх зүйн гадаад хэлбэр өөрөөр хэлбэл хэм хэмжээ тогтоосон эрх зүйн актын тогтолцоо. Эрх зүй нь хууль тогтоомжгүйгээр оршихгүй болохын хамт харин хууль тогтоомж нь өргөн хүрээтэй ойлгоцоор эрх зүй болно. С.Нарангэрэл, Монголын ба дэлхийн эрх зүйн тогтолцоо, (Харьцуулсан эрх зүй), Уб., 2001, 87 дахь тал.

[54] Х.Сэлэнгэ, “Эрх зүй, хууль зүй гэсэн нэр томьёоны талаарх шүүмж, эргэцүүлэл”, Эрх зүй сэтгүүл, Уб., 2014, №1, 150 дахь тал.

[55] Х.Сэлэнгэ, “Эрх зүй, хууль зүй гэсэн нэр томьёоны талаарх шүүмж, эргэцүүлэл”, Эрх зүй сэтгүүл, Уб., 2014, №1, 151 дэх тал.

[56] Н.Лүндэндорж, Эрх зүй судлал: Философи, онол, Уб., 2011, 26 дахь тал.

[57] Г.Мөнх – Эрдэнэ, П.Чулуунбат, Нийгэм – соёлын хүн судлалын удиртгал, Уб., МУИС Пресс, 2017, 4 – 5 дахь тал.

[58] Г.Мөнх – Эрдэнэ, П.Чулуунбат, Нийгэм – соёлын хүн судлалын удиртгал, Уб., МУИС Пресс, 2017, 209 дэх тал.

[59] Elizabeth Mertz, Mark Goodale, “Comparative anthropology”, Comparative Law and Society (Research handbooks in Comparative law), USA, Edward Elgar Publishing, 2012, p.77.

https://t.ly/Rgibt [Сүүлд үзсэн: 2023.07.30].

[60] Elizabeth Mertz, Mark Goodale, “Comparative anthropology”, Comparative Law and Society (Research handbooks in Comparative law), USA, Edward Elgar Publishing, 2012, p.79.

[61] Жан Копан, Угсаатан судлал, хүн судлалын удиртгал, орч. С.Дулам, Уб., 2007, 71 дэх тал.

[62] https://en.wikipedia.org/wiki/Anthropology_of_media [Сүүлд үзсэн: 2023.07.30].

[63] https://anthroholic.com/media-anthropology [Сүүлд үзсэн: 2023.07.30].

[64] Ч.Нямсүрэн, Эрх зүйн ерөнхий онол, Уб., 2017, 44 дэх тал.

[65] Б.Тамир, Олон улсын хувийн эрх зүй, Уб., 2019, 48 дахь тал.

[66] Х.Сэлэнгэ, “Эрх зүй, хууль зүй гэсэн нэр томьёоны талаарх шүүмж, эргэцүүлэл”, Эрх зүй сэтгүүл №1 (2014), 151 дэх тал.

[67] С.Номынбаясгалан, “Эрх зүйн антропологи”, Эрх зүй сэтгүүл №3 (2022), 51 дэх тал.

[68] С.Номынбаясгалан, “Эрх зүйн антропологи”, Эрх зүй сэтгүүл №3 (2022).

[69] Б.Тамир, Олон улсын хувийн эрх зүй, Уб., 2019, 74 дэх тал.

[70] Ш.Үнэнтөгс, Монголын хэвлэл мэдээлэл, Уб., Интерпресс хэвлэлийн компани, 2000, 87 – 88 дахь тал.

[71] Д.Батжаргал, Сэтгүүл зүйн бичлэгийн нэр томьёоны товч тайлбар, Уб., Чөлөөт монгол, 2008, 7 – 8 дахь тал.

[72] Ж.Батбаатар, С.Амартүвшин, М.Одмандах, Практик сэтгүүл зүй, Уб., Бемби сан хэвлэлийн газар, 2010, 9 дэх тал

[73] https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=546 [Сүүлд үзсэн: 2023.07.30].

[74] Ц.Ган – Оч, Б.Доньжчимбуу,  Мэдээллийн эрх зүй, Уб., Соёмбо принтинг, 2019, 224 дэх тал.

[75] Л.Норовсүрэн, М.Зулькафиль, Ч.Чойсамба, Монголын сэтгүүл зүй – 100 жил: Хамгийн, хамгийн, хамгийн, Уб., BCI хэвлэлийн компани, 2013, 113 дахь тал.

[76] М.Зулькафиль, Монголын олон нийтийн мэдээлэл: Нэг намын үзэл суртлаас олон ургальч үзэл хүртэл, Уб., Соёмбо принтинг, 2010, 14 дэх тал.

[77] Б.Болд – Эрдэнэ, М.Зулькафиль ба бусад, Сэтгүүл зүйн үндэс, Уб., МУИС–ийн хэвлэлийн үйлдвэр, 2021, 391 дэх тал.

[78] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлийг хэлэлцсэн БНМАУ–ын Бага Хурлын чуулганы болон Ардын Их Хурлын хуралдааны тэмдэглэлүүд, (түүвэр), эмх. С.Номынбаясгалан, Б.Баатарцогт, Э.Тамир, Уб., Адмон принтинг, 2023, 11 дэх тал

[79] Энэхүү өгүүллийн “хавсралт” хэсгээс Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлийн 16 болон 17 дахь заалтуудад холбогдох төсөл, тэдгээрийг хэлэлцэн баталсан БНМАУ–ын Бага Хурлын гишүүдийн болон Ардын Их Хурлын депутатуудын үг хэлсэн байдлыг №1, №2, №3 хүснэгтүүдээс дэлгэрүүлж үзнэ үү.

[80] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлийг хэлэлцсэн БНМАУ–ын Бага Хурлын чуулганы болон Ардын Их Хурлын хуралдааны тэмдэглэлүүд, (түүвэр), эмх. С.Номынбаясгалан, Б.Баатарцогт, Э.Тамир, Уб., Адмон принтинг, 2023, 466 дахь тал

[81] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлийг хэлэлцсэн БНМАУ–ын Бага Хурлын чуулганы болон Ардын Их Хурлын хуралдааны тэмдэглэлүүд, (түүвэр), эмх. С.Номынбаясгалан, Б.Баатарцогт, Э.Тамир, Уб., Адмон принтинг, 2023, 506 дахь тал

[82] Э.Булаг, Монгол дахь ястны үзэл ба үндэстний эв нэгдэл, тэдгээрт холбогдох эрх зүйн асуудал, орч. Э.Туулайхүү, Ш.Туяа, Уб, 2020, 101 – 102 дахь тал.

[83] Б.Болд – Эрдэнэ, М.Зулькафиль ба бусад, Сэтгүүл зүйн үндэс, Уб., МУИС–ийн хэвлэлийн үйлдвэр, 2021, 37 дахь тал.

[84] Д.Ганболд, Сэтгүүл зүйн онол, практикийн нэр томьёоны хураангуй тайлбар толь, Уб., 2002, 98 дахь тал.

[85] Фред С Сиберт, Уилбур Шрамм, Теодор Питерсон, Хэвлэл мэдээллийн дөрвөн онол, орч. М.Зулькафиль, Г.Өнөрбаяр, Уб., Удам соёл, 2016, 5 дахь тал.

[86] МУИС–ийн Сэтгүүл зүй, олон нийтийн харилцааны тэнхим, Телевизийн сэтгүүл зүй: Түүх, онол, практик, Сэтгүүлчийн номын сан, цуврал №2, Уб., Удам соёл, 2018, 15 дахь тал.

[87] М.Зулькафиль, Монголын олон нийтийн мэдээлэл: Нэг намын үзэл суртлаас олон ургальч үзэл хүртэл, Уб., Соёмбо принтинг, 2010, 10 дахь тал.

[88] МУИС–ийн Сэтгүүл зүй, олон нийтийн харилцааны тэнхим, Телевизийн сэтгүүл зүй: Түүх, онол, практик, Сэтгүүлчийн номын сан, цуврал №2, Уб., Удам соёл, 2018, 12 дахь тал.

[89] МУИС–ийн Сэтгүүл зүй, олон нийтийн харилцааны тэнхим, Телевизийн сэтгүүл зүй: Түүх, онол, практик, Сэтгүүлчийн номын сан, цуврал №2, Уб., Удам соёл, 2018, 69 дэх тал.

[90] МУИС–ийн Сэтгүүл зүй, олон нийтийн харилцааны тэнхим, Телевизийн сэтгүүл зүй: Түүх, онол, практик, Сэтгүүлчийн номын сан, цуврал №2, Уб., Удам соёл, 2018, 96 дахь тал.

[91] М.Зулькафиль, Монголын олон нийтийн мэдээлэл: Нэг намын үзэл суртлаас олон ургальч үзэл хүртэл, Уб., Соёмбо принтинг, 2010, 107 дахь тал.

[92] М.Зулькафиль, Монголын олон нийтийн мэдээлэл: Нэг намын үзэл суртлаас олон ургальч үзэл хүртэл, Уб., Соёмбо принтинг, 2010, 108 дахь тал.

[93] М.Зулькафиль, Ч.Чойсамба, Америкийн сэтгүүл зүйн түүх, Уб., Одсар Инк ХХК, 2007, 146 дахь тал.

[94] М.Зулькафиль, Ч.Чойсамба, Америкийн сэтгүүл зүйн түүх, Уб., Одсар Инк ХХК, 2007, 100 дахь тал.

[95] М.Зулькафиль, Ч.Чойсамба, Америкийн сэтгүүл зүйн түүх, Уб., Одсар Инк ХХК, 2007, 170 дахь тал.

[96] М.Зулькафиль, Ч.Чойсамба, Америкийн сэтгүүл зүйн түүх, Уб., Одсар Инк ХХК, 2007, 171 дэх тал.

[97] Мэдээлэл – арилжааны хэвлэл монголын тогтмол хэвлэлийн шинэ хэв маяг болох нь: Монгол Улс зах зээлийн эдийн засгийн харилцаанд шилжиж, олон намын тогтолцоо, олон ургальч үзэл, ил тод байдал хэвийн үзэгдэл болсон нь сэтгүүлчид, хэвлэн нийтлэгчдээс санхүүгийн эх үүсвэрийг бие дааж олж, эдийн засгийн хямралаас гарах, менежмент, маркетингийн цоо шинэ арга барилыг нэвтрүүлэх, хүлээн авагчдын хэрэгцээ сонирхлыг нухацтай судлах, зар сурталчилгаа нийтлэхийг шаардаж эхэлсэн. М.Зулькафиль, Монголын олон нийтийн мэдээлэл: Нэг намын үзэл суртлаас олон ургальч үзэл хүртэл, Уб., Соёмбо принтинг, 2010, 105 – 106 дахь тал.

[98] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлийг хэлэлцсэн БНМАУ–ын Бага Хурлын чуулганы болон Ардын Их Хурлын хуралдааны тэмдэглэлүүд, (түүвэр), эмх. С.Номынбаясгалан, Б.Баатарцогт, Э.Тамир, Уб., Адмон принтинг, 2023, 537 – 538 дахь тал

[99] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлийг хэлэлцсэн БНМАУ–ын Бага Хурлын чуулганы болон Ардын Их Хурлын хуралдааны тэмдэглэлүүд, (түүвэр), эмх. С.Номынбаясгалан, Б.Баатарцогт, Э.Тамир, Уб., Адмон принтинг, 2023, 539 – 540 дэх тал

[100] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлийг хэлэлцсэн БНМАУ–ын Бага Хурлын чуулганы болон Ардын Их Хурлын хуралдааны тэмдэглэлүүд, (түүвэр), эмх. С.Номынбаясгалан, Б.Баатарцогт, Э.Тамир, Уб., Адмон принтинг, 2023, 541 – 542 дахь тал

[101] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлийг хэлэлцсэн БНМАУ–ын Бага Хурлын чуулганы болон Ардын Их Хурлын хуралдааны тэмдэглэлүүд, (түүвэр), эмх. С.Номынбаясгалан, Б.Баатарцогт, Э.Тамир, Уб., Адмон принтинг, 2023, 543 – 544 дэх тал

[102] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлийг хэлэлцсэн БНМАУ–ын Бага Хурлын чуулганы болон Ардын Их Хурлын хуралдааны тэмдэглэлүүд, (түүвэр), эмх. С.Номынбаясгалан, Б.Баатарцогт, Э.Тамир, Уб., Адмон принтинг, 2023, 545 – 548 дахь тал