Бүтээлийн нэр
Үнэт цаасны зах зээлд дотоод мэдээлэл ашиглан арилжаанд оролцох, хохирол тооцох аргачлал /Insider Trading and Measuring Damages for Private Plaintiff/
Хэлбэр
Бакалаврын ажил
Салбар
Үнэт цаас & Хөрөнгийн зах зээл
Бүтээлийн товч
Монгол улсад Үнэт цаасны зохицуулалттай холбоотой анхны бие даасан хууль Үнэт цаасны тухай хууль нэртэй 1995 онд батлагдсан ба тус хуульд үнэт цаасны зах зээлд дэх дотоод мэдээллийг ашиглан арилжаанд оролцохыг хориглох тухай ойлголт тусгасан. Үүний дараагаар 2014 онд эрүү-, үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуульд, 2015 онд Зөрчлийн тухай хуульд тусгалаа олсон байдаг.
Гэтэл тус хугацаанд эрүү-, зөрчлийн хэргээр хууль зөрчсөн үйлдэлд ял шийтгэл оногдуулсан нь цөөн байгаа нь хяналтыг тогтолцоо бүрэн хэрэгжиж чадахгүй байгааг илтгэнэ. Мөн эрүүгийн хууль болон зөрчлийн тухай хуульд заасан уг хууль бус үйлдлийг системчлэх аргаар тайлбарлахыг зорьсон ба иргэний хуульд заасны дагуу хохирлыг нэхэмжилсэн тохиолдолд ямар аргаар үүнийг хэмжих талаар АНУ болон ХБНГУ-ын жишээн дээр судалгаа хийв.
Түлхүүр үг
Үнэт цаасны зах зээлийн мэдээлэл, ил тод байх зарчим, хөрөнгө оруулагчдад тэгш хандах зарчим, үнэт цаасны зэх зээлд дотоод ашиглаж арилжаанд оролцох, хохирол тооцох аргачлал
Бичигдсэн огноо
2023-06-01
Хуудсын тоо
75
Хэл
Монгол
Байршуулсан огноо
2023-10-05
Товч мэдээлэл үзсэн
3824
Бүрэн эхээр нь үзсэн
237
Эшлэлийн тоо
124
Санал болгож буй эшлэлийн загвар
М.Ганди “Үнэт цаасны зах зээлд дотоод мэдээлэл ашиглан арилжаанд оролцох, хохирол тооцох аргачлал /Insider Trading and Measuring Damages for Private Plaintiff/” (2023), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1669
Цуглуулганд нэмэх
Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх
Эшлэлүүд
  1. Secure Exchange Act of 1934 (АНУ-ын Үнэт цаас ба арилжааны комиссын албан ёсны цахим хуудас), https://www.sec.gov/about/about-securities-laws , Үнэт цаасны зах зээлд гарч байгаа гэмт хэрэг, зөрчлийн эрх зүйн зохицуулалт, хяналтыг сайжруулах зарим асуудал, И.Ургамал, https://legaldata.mn/buteel/pdf?id=1414
  2. Secure Exchange Act of 1934 (АНУ-ын Үнэт цаас ба арилжааны комиссын албан ёсны цахим хуудас), https://www.sec.gov/about/about-securities-laws , Үнэт цаасны зах зээлд гарч байгаа гэмт хэрэг, зөрчлийн эрх зүйн зохицуулалт, хяналтыг сайжруулах зарим асуудал, И.Ургамал, https://legaldata.mn/buteel/pdf?id=1414
  3. https://repository.uchastings.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2196&context=faculty_scholarship
  4. И.Ургамал Үнэт цаасны зах зээлд гарч байгаа гэмт хэрэг, зөрчлийн эрх зүйн зохицуулалт, хяналтыг сайжруулах зарим асуудал, https://legaldata.mn/buteel/pdf?id=1414

  5. Kapitalmarktrecht, S.4

  6. Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хууль §55.1, 2013 он

  7. ҮЦЗЗтХ §76.2

  8. Хавсралт хэсгээс харна уу

  9. Мөн тэнд

  10. Г.Давааням,Хувьцаат компанийн эрх зүйн үндсэн ойлголт (Уб, 2021), 142-р тал

  11. Үнэт цаас гаргагчийн дотоод мэдээллийн ил тод байдлын журам 5.1

  12. Б.Буянхишиг, Үнэт цаасны зах зээлийн эрх зүй (УБ, 2014 он),  Анхны хэвлэл, 211-р тал

  13. Мөн тэнд

  14. Katja Langenbucher: Aktien- und Kapitalmarktrecht, 2008 Beck Verlag, S.260, Б.Буянхишиг, Үнэт цаасны зах зээлийн эрх зүй, УБ, 2014 он Анхны хэвлэл, 212-р тал

  15. Мөн тэнд

  16. Б.Буянхишиг, Үнэт цаасны зах зээлийн эрх зүй (УБ, 2014 он),  Анхны хэвлэл, 214-р тал

  17. Санхүүгийн зохицуулах хорооны 2019 оны 72 дугаар тогтоолын хавсралт

  18. Журамд заасны дагуу “санамсаргүй” гэснийг эрх зүйн ном сурах бичигт нийгтлэн ашиглагддаг ижил утгатай үг болгон өөрчлөв.

  19. Г.Янжинсүрэн, Монгол улсын санхүүгийн хяналтын эдийн засаг, эрх зүйн зарим асуудал (Уб, 2021), 42-р тал

  20. Г.Банзрагч, Эдийн Засгийн Захиргааны эрх зүй, 2013 он, 230-р тал.

  21. Мөн тэнд

  22. ХЗҮХ, Монгол улсын үнэт цаасны зах зээлд дагаж мөрдөж байгаа хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн явц, https://nli.gov.mn/pdf/unet_tsaasnii.pdf, 203-р тал

  23. Санхүүгийн зохицуулах хорооны эрх зүйн байдлын тухай хууль 4.1, 2005

  24. Хавсралт хэсгээс харна уу

  25. СЗХ, Үнэт цаасны зах зээлийн 2014 оны 3 дугаар улиралын тойм мэдээлэл, (Уб, 2014 он) http://www.frc.mn/resource/frc/uploads/file/ac8dc6b005a6fea2bb29075d504bca83484c8f39.pdf, 34-р тал

  26. ҮЦЗЗтХ 72.1.6

  27. СЗХ-ны 2019 оны 72 дугаар тогтоолын хавсралтаар баталсан “Үнэт цаасны зах зээл дэх дотоод мэдээллийн жагсаалт, түүнийг мэдээлэх журам”-ийн 5.3 дугаар зүйл

  28. Биржийн бус зах зээлийн үйл ажиллагааны журам, СЗХ-ийн 2020 оны 995 дугаар тогтоолын хавсралт

  29. СЗХ, Үнэт цаасны зах зээлийн 2014 оны нөхцөл байдал, http://www.frc.mn/resource/frc/uploads/file/5d3512912c0607fb12caba72e82f2d327c08780f.pdf

  30. ХЗҮХ, Монгол улсын Үнэт цаасны зах зээлд дагаж мөрдөж байгаа хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн явц, Судалгааны тайлан, 224-р тал

  31. Г.Банзрагч, Эдийн Засгийн Захиргааны эрх зүй, 2013 он, 232-р тал.

  32. Т.Золбоо, Эрүүгийн эрх зүйн ерөнхий анги, Гэмт хэргийн бүтээц (Уб, 2016), 6-р тал

  33. Т.Золбоо, Эрүүгийн эрх зүйн ерөнхий анги, Гэмт хэргийн бүтээц (Уб, 2016), 11-р тал

  34. Хууль зүйн үндэсний хүрээлэн, Судалгааны тайлангийн эмхтгэл 2 (2010-2011), 82-р тал

  35. Журамд заасны дагуу “санамсаргүй” гэснийг эрх зүйн ном сурах бичигт нийгтлэн ашиглагддаг ижил утгатай үг болгон өөрчлөв.

  36. Т.Золбоо, Эрүүгийн эрх зүйн ерөнхий анги, Гэмт хэргийн бүтээц, Уб., 2018 он, 18 дахь тал

  37. Т.Золбоо, Сургалтын эрүүгийн хууль

  38. Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.1

  39. Эдийн Засгийн Гэмт Хэрэг, Гарын авлага, 2017 он, 71-р тал

  40. Үнэт цаасны зах зээлийн зохицуулалттай этгээд, бүртгэлтэй компанийн удирдлага, эрх бүхий албан тушаалтны анхааралд, http://www.frc.mn/a/748

  41. И.Ургамал, Үнэт цаасны зах зээлд гарч байгаа гэмт хэрэг, зөрчлийн эрх зүйн зохицуулалт, хяналтыг сайжруулах зарим асуудал, https://legaldata.mn/buteel/pdf?id=1414

  42. ҮЦЗЗ дэх дотоод мэдээллийг ашиглан арилжаанд оролцох болон ҮЦЗЗ-ийг урвуулан ашиглах үйлдэл нийлээд ийм үзүүлэлт гарсан байна.

  43. Мөн тэнд

  44. ЧД-ийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол, Дугаар 570, энд дарж харна уу

  45. Б.Буянхишиг, Үнэт цаасны зах зээлийн эрх зүй (Уб, 2014 он), 217-р тал

  46. ХЗҮХ, Монгол улсын үнэт цаасны зах зээлд дагаж мөрдөж байгаа хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн явц, https://nli.gov.mn/pdf/unet_tsaasnii.pdf, 196-р тал

  47. С.Должин, Д.Бадам, Залилах гэмт хэрэг ба гэрээний маргаан., 2018, 27-р тал

  48. Б.Буянхишиг, Үнэт цаасны зах зээлийн эрх зүй (Уб, 2014 он), 218-р тал

  49. МУИС-ХЗС-ийн багш Л.Банзрагч

  50. Шүүхийн ерөнхий зөвлөл, Шүүх эрх мэдэл сэтгүүл (Уб, 2017, №4), Л.Банзрагч, Үүргийн эрх зүйн ерөнхий ангийн хохирол арилгуулах шаардах эрх (Иргэний хууль хэрэлээний асуудал)

  51. Монгол улсын Иргэний хуулийн тайлбар /Шинжлэх ухааны тайлбар/, 4 дэх удаагийн хэвлэл

  52. Мөн тэнд

  53. Мөн тэнд

  54. Мөн тэнд

  55. Мөн тэнд

  56. Доктор С.Жанцан коллизи-г “өрсөлдөөний хэм хэмжээ” хэмээн тодорхойлжээ.

  57. Доктор О.Амархүү “эрх зүйн зөрчилдөөн нь хэрэг дээрээ эрх зүйн хэм хэмжээ өөр хоорондоо зөрчилтэй байх явдал мөн. Ийм байдлыг эрх зүйн онолд “коллизи” гэж нэрлэдэг” гэжээ.

  58. С.Должин, Д.Бадам, Залилах гэмт хэрэг ба гэрээний маргаан., 2018, 31-р талыг хар.

  59. Буянхишиг Б. Иргэний эрх зүйн удиртгал. Уб.,2012, 21-р тал

  60. Системчлэн арга нь тайлбарлаж байгаа хэм хэмжээг эрх зүйн бусад хэм хэмжээ, баримтлал, эрх зүйн зарчимтай харьцуулан үзэж эрх зүйн агуулгыг нээн гаргах арга юм.” О.Амархүү, Эрх зүйн онолын арван таван сэдэв (Уб, 2008), 65-р тал

  61. О.Амархүү: “Хоёр хуулийн зүйл заалтыг харьцуулахад юу харагдаж байна вэ? Адил үйлдэлд эрүүгийн ч хариуцлага, захиргааны ч хариуцлага хүлээлгэж болдог “сонгомол” жишиг Монголд л тогтсон мэт байна. Эрх зүйн онол практикийн аль алинд нь ч ийм “сонгомол” жишэг байдаггүй, байх ч ёсгүй. Хуулийн энэ хэм хэмжээний зөрчилдөөн одоо ч арилаагүй үргэжилсээр байна.”

  62. И.Ургамал, Үнэт цаасны зах зээлд гарч байгаа гэмт хэрэг, зөрчлийн эрх зүйн зохицуулалт, хяналтыг сайжруулах зарим асуудал, https://legaldata.mn/buteel/pdf?id=1414

  63. Law in action in Mongolia, Эрдэм шинжилгээ, сургалтын улирал тутмын сэтгүүл (Уб, 2023 оны анхдугаар), Үнэт цаасны зах зээлийн хэм хэмжээний актад тавигдах эрх зүйт төрийн зарчмын шаардлага, 74-р тал

  64. С.Нарангэрэл, Монголын ба дэлхийн эрх зүйн тогтолцоо, Уб., 2001. 227-240 дэх тал

  65. ХЗҮХ, Монгол улсын үнэт цаасны зах зээлд дагаж мөрдөж байгаа хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн явц, https://nli.gov.mn/pdf/unet_tsaasnii.pdf, 246-р тал

  66. Т.Золбоо, Эрүүгийн эрх зүйн ерөнхий анги, Гэмт хэргийн бүтээц, Уб., 2018, 4 дэр тал

  67. Мөн тэнд

  68. Secure Exchange Act of 1934, https://www.govinfo.gov/content/pkg/COMPS-1885/pdf/COMPS-1885.pdf

  69. https://www.investopedia.com/terms/r/rule10b5.asp#toc-2023-changes-to-trading-plan-rules

  70. Д.Баярсайхан, Харьцуулсан эрх зүй (Уб, 2012 он), 95-р тал

  71. https://www.investor.gov/introduction-investing/investing-basics/glossary/insider-trading

  72. Secure Exchange Act of 1934 (АНУ-ын Үнэт цаас ба арилжааны комиссын албан ёсны цахим хуудас), https://www.sec.gov/about/about-securities-laws , Үнэт цаасны зах зээлд гарч байгаа гэмт хэрэг, зөрчлийн эрх зүйн зохицуулалт, хяналтыг сайжруулах зарим асуудал, И.Ургамал, https://legaldata.mn/buteel/pdf?id=1414

  73. АНУ-ын Үнэт цаас ба арилжааны комиссын албан ёсны цахим хуудас, https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1164964/000101968715004168/globalfuture_8k-ex9904.htm#:~:text=The%20Company's%20officers%2C%20directors%2C%20certain,purchase%20of%20the%20Company's%20stock.

  74. АНУ-ын Үнэт цаас ба арилжааны комиссын албан ёсны цахим хуудас, https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1164964/000101968715004168/globalfuture_8k-ex9904.htm#:~:text=The%20Company's%20officers%2C%20directors%2C%20certain,purchase%20of%20the%20Company's%20stock.

  75. Secure Exchange Act of 1934, Sec.3 (9)

  76. https://www.investopedia.com/terms/i/insider.asp

  77. ХЗҮХ, Монгол улсын үнэт цаасны зах зээлд дагаж мөрдөж байгаа хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн явц, https://nli.gov.mn/pdf/unet_tsaasnii.pdf, 259-р тал

  78. Мөн тэнд

  79. “Хэдийгээр энэ өгүүлэлд “гэнэтийн ашгийг буцаах” "disgorgement of windfall profits"  ба “хэлэлцээний ашиг тус” "benefit of the bargain," гэсэн 2 нэмэлт хохирлын арга хэмжээг товч авч үзсэн ч үнэт цаасны зах зээлийн арижаанд эдгээр 2 арга хэмжээ тохирохгүй.” хэмээн  William K.S Wang өгүүлэлдээ нь үзжээ.

  80. William K.S Wang, Measuring Insider Trading Damages for a Private Plaintiff (АНУ, 2009), https://repository.uchastings.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2196&context=faculty_scholarship, 4-р тал

  81. Өөрөөр үүнийг “Traditional out of pocket” гэж нэрлэпэг бөгөөд Measuring Insider Trading Damages for a Private Plaintiff (АНУ, 2009) өгүүллийн зохиолч William K.S Wang нь pure out of pocket гэх нэр томьёог нээсэн болно.

  82. Мөн тэнд.

  83. Мөн тэнд, 7-р тал

  84. Хуучинсаг, хоцрогдсон. Монгол хэлний их тайлбар толиос, https://mongoltoli.mn/dictionary/detail/53832

  85. Elkind v. Liggett Myers, Inc., 472 F. Supp. 123 (S.D.N.Y. 1978)

  86. Elkind v. Liggett Myers, Inc., 472 F. Supp. 123 (S.D.N.Y. 1978), 6-р тал

  87. Уг нэр томьёог мөн л Measuring Insider Trading Damages for a Private Plaintiff (АНУ, 2009) өгүүллийн зохиолч William K.S Wang нээж илрүүлсэн болно.

  88. William K.S Wang, Measuring Insider Trading Damages for a Private Plaintiff (АНУ, 2009), https://repository.uchastings.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2196&context=faculty_scholarship

  89. Elkind v. Liggett Myers-ын хэрэг, https://casetext.com/case/elkind-v-liggett-myers-inc-28, 6-р тал, William K.S Wang, Measuring Insider Trading Damages for a Private Plaintiff (АНУ, 2009), https://repository.uchastings.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2196&context=faculty_scholarship, 10-р тал

  90. Elkind v. Liggett Myers, Inc., 472 F. Supp. 123 (S.D.N.Y. 1978)

  91. William K.S Wang, Measuring Insider Trading Damages for a Private Plaintiff (АНУ, 2009), https://repository.uchastings.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2196&context=faculty_scholarship

  92. William K.S Wang, Measuring Insider Trading Damages for a Private Plaintiff (АНУ, 2009), https://repository.uchastings.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2196&context=faculty_scholarship

  93. William K.S Wang, Measuring Insider Trading Damages for a Private Plaintiff (АНУ, 2009), https://repository.uchastings.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2196&context=faculty_scholarship

  94. Law in action in Mongolia, Эрдэм шинжилгээ, сургалтын улирал тутмын сэтгүүл (Уб, 2023 оны анхдугаар), Б.Буянхишиг, Үнэт цаасны зах зээлийн хэм хэмжээний актад тавигдах эрх зүйт төрийн зарчмын шаардлага, 73-р тал

  95. Мөн тэнд

  96. Мөн тэнд

  97. Joseph Blum, The Regulation of Insider Trading in Germany: Who's Afraid of Self-Restraint, 1986, https://scholarlycommons.law.northwestern.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1205&context=njilb, 7-р тал

  98. Market Abuse Regulation (MAR), 596/2014 тоот https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014R0596

  99. Европын парламент болон Зөвлөлийн 596/2014 тоот бүхий Зах зээлийг зүй бусаар ашиглах тухай журмын 7 дугаар зүйлийн 2-т заасан.

  100. Европын парламент болон Зөвлөлийн 596/2014 тоот бүхий Зах зээлийг зүй бусаар ашиглах тухай журмын 7 дугаар зүйлийн 4-т заасан.

  101. Европын парламент болон Зөвлөлийн 596/2014 тоот бүхий Зах зээлийг зүй бусаар ашиглах тухай журмын 7 дугаар зүйлийн (5), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014R0596

  102. Krause, H. (1996). The German Securities Trading Act (1994): A Ban on Insider Trading and an Issuer’s Affirmative Duty to Disclose Material Nonpublic Information. The International Lawyer, 30(3), 555–588. http://www.jstor.org/stable/40707800

  103. Market Abuse Regulation (MAR), 596/2014 тоот https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014R0596

  104. Энэ талаар “хөндлөнгийн этгээд” сэдэв дээр илүү ойлгомжтой тайлбарлана.

  105. Krause, H. (1996). The German Securities Trading Act (1994): A Ban on Insider Trading and an Issuer’s Affirmative Duty to Disclose Material Nonpublic Information. The International Lawyer, 30(3), 555–588. http://www.jstor.org/stable/40707800

  106. Market Abuse Regulation (MAR), 596/2014 тоот https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014R0596

  107. Krause, H. (1996). The German Securities Trading Act (1994): A Ban on Insider Trading and an Issuer’s Affirmative Duty to Disclose Material Nonpublic Information. The International Lawyer, 30(3), 555–588. http://www.jstor.org/stable/40707800

  108. Market Abuse Regulation (MAR), 596/2014 тоот https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014R0596

  109. Мөн тэнд

  110. Rule 10b-5

  111. Krause, H. (1996). The German Securities Trading Act (1994): A Ban on Insider Trading and an Issuer’s Affirmative Duty to Disclose Material Nonpublic Information. The International Lawyer, 30(3), 555–588. http://www.jstor.org/stable/40707800

  112. Европын парламент болон Зөвлөлийн 596/2014 тоот бүхий Зах зээлийг зүй бусаар ашиглах тухай журмын 14 пэх хэсгийг харвал “хүн дотоод мэдээллийг ашиглан арилжаанд ороцох эрхгүй” хэмээн дурдсан байгаа. Энэ нь дотоод мэдээлэл эзэмшигч болон хөндлөнгийн хүнийг харгалзахгүй аль алинд нь хамаатуулсан учир “хүн” хэмээн бичсэн байна.

  113. Германы Үнэт цаасны арилжааны тухай хууль §119

  114. Krause, H. (1996). The German Securities Trading Act (1994): A Ban on Insider Trading and an Issuer’s Affirmative Duty to Disclose Material Nonpublic Information. The International Lawyer, 30(3), 555–588. http://www.jstor.org/stable/40707800

  115. https://www.gesetze-im-internet.de/englisch_bgb/englisch_bgb.html#p0768

  116. Stoppel, in: Grunewalt / Schlitt, S.285

  117. Langenbucher, Katja: Aktien- und Kapitalmarktrecht, 2008, S. 274.

  118. “Хэдийгээр энэ өгүүлэлд “гэнэтийн ашгийг буцаах” "disgorgement of windfall profits"  ба “хэлэлцээний ашиг тус” "benefit of the bargain," гэсэн 2 нэмэлт хохирлын арга хэмжээг товч авч үзсэн ч үнэт цаасны зах зээлийн арижаанд эдгээр 2 арга хэмжээ тохирохгүй.” хэмээн  William K.S Wang өгүүлэлдээ нь үзжээ.

  119. William K.S Wang, Measuring Insider Trading Damages for a Private Plaintiff (АНУ, 2009), https://repository.uchastings.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2196&context=faculty_scholarship, 4-р тал

  120. Учир нь Үнэт цаасны зах зээл дэх дотоод мэдээллийн жагсаалт, түүнийг мэдээлэх журмын 2.1.14-д заасны дагуу санхүүгийн тайлангийн гол үзүүлэлтүүд нь өмнөх жилүүдийн тооцооноос 25 хувиас илүү хэмжээгээр өөрчлөгдөх тохиолдолд дотоод мэдээлэлд хамруулахаар байна.

  121. ХЗҮХ, Монгол улсын үнэт цаасны зах зээлд дагаж мөрдөж байгаа хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн явц, https://nli.gov.mn/pdf/unet_tsaasnii.pdf, 224-р тал

  122. Мөн тэнд

  123. О.Амархүү, Эрх зүйн онолын арван таван сэдэв (Уб, 2008)

  124. Элкид, “Лиггетт” нарын хэрэг, https://casetext.com/case/elkind-v-liggett-myers-inc-2