Бүтээлийн нэр
Монгол Улсын өрсөлдөөний эрх зүй дэх картелийн тодорхойлолт: онол, үзэл баримтлал, шүүмж
Тэмдэглэл
Энэхүү өгүүлэл “Хууль дээдлэх ёс” сэтгүүлийн 2023/Дугаар 3, Цуврал 94-т хэвлэгдсэн.
Хэлбэр
Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл
Салбар
Арилжаа & Бизнесийн эрх зүй
Бүтээлийн товч
Өрсөлдөөний эрх зүйн чухал сэдвүүдийн нэг болох картель хэмээх үзэгдлийг 2010 онд Монгол Улсын Өрсөлдөөний тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-д зохицуулах үед онол, үзэл баримтлалын мэтгэлцээн, хэлэлцүүлэг төдийлөн өрнөөгүй. Тэгвэл энэхүү өгүүлэл нь картелийн эрх зүйн зохицуулалтын тухай онолын сэтгэлгээний түүх, түүний талаарх үзэл баримтлал, хандлага, өрнөж буй мэтгэлцээнүүдийг тоймлон хөндсөн. Мөн Өрсөлдөөний тухай Монгол Улсын хууль дахь картелийн тодорхойлолтыг түүний үзэл баримтлал, онолын үндэслэл, дэлхий нийтэд өргөн хэрэглэгддэг өрсөлдөөний эрх зүйн онолын ойлголттой харьцуулж, санал, шүүмжээ уншигчдад танилцуулах зорилготой.
Түлхүүр үг
Өрсөлдөөн, өрсөлдөөний эрх зүй, картелийн эрх зүй, картелийн сонгодог онол, картелийн орчин үеийн онол, картелийг гэмт хэрэгт тооцох, пүүсүүдийн хамтын ажиллагааны спектр, экспортын картель, дахин борлуулах үнийг тогтоох.
Бичигдсэн огноо
2023-10-01
Хуудсын тоо
27
Хэл
Монгол
Байршуулсан огноо
2023-11-17
Товч мэдээлэл үзсэн
1145
Бүрэн эхээр нь үзсэн
72
Эшлэлийн тоо
64
Санал болгож буй эшлэлийн загвар
Л.Отгонбаяр “Монгол Улсын өрсөлдөөний эрх зүй дэх картелийн тодорхойлолт: онол, үзэл баримтлал, шүүмж” (2023), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1702
Цуглуулганд нэмэх
Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх
Эшлэлүүд

[1] A.Ezrachi, Competition and Antitrust law. A Very Short Introduction, Oxford University Press, 2021, pp. 63-4.

[2] A Dictionary of Law. Ed. Law, Jonathan.: Oxford University Press, 2009. pp.79-80

[3] ‘The set of multilaterally agreed equitable principles for the control of -restrictive business practices’, UNCTAD 1980.

[4] Eleanor M. Fox, Daniel A. Crane ‘Global Issues in Antitrust and Competition Law’, Second Edition, 2017. p.8.

[5] Robert Liefmann, Cartels, Concerns and Trusts (1932, first edition) Batoche Books Kitchener, 2001.

[6] H.A.Leonhardt: The Development of Cartel 28 + Theory between 1883 and the 1930s, pp.78-9.

[7] Stocking G.W. and M.W. Watkins, Cartels or Competition? The Economics of International Controls by Business and Government, New York: The Twentieth Century Fund, 1948.

[8] G.J.Stigler, 'A Theory of Oligopoly’, Journal of Political Economy, Vol. 72, 1964, pp.44-61; reprinted in his The Organization of Industry, University of Chicago Press, 1968.

[9]Beaton-Wells, C., & Ezrachi, A. Criminalizing cartels: Critical Studies of an International Regulatory Movement, Hart Publishing, 2011, pp.3-23.

[10] Fox, E., & Crane, D. Global issues in antitrust and competition law. West Academic, 2017, p.6.

[11] A.Ezrachi, Competition and Antitrust law. A Very Short Introduction, Oxford University Press, 2021, pp.63-4.

[12] Beaton-Wells, C., & Ezrachi, A. Criminalizing cartels: Critical Studies of an International Regulatory Movement, Hart Publishing, 2011, pp.3-23.

[13] Fear, J. R. Cartels and competition: Neither markets nor hierarchies. Division of Research, Harvard Business School, 2016. pp. 18-33.

[14] Ibid., pp. 26-7.

[15] Картелийг 1998 оны Эдийн засгийн хөгжил хамтын ажиллагааны байгууллагын зөвлөмжийн баримт бичгээс эхлэн “hard core cartel” гэх тодотголтойгоор олон улсын хэд хэдэн бичиг баримтад хэрэглэсэн байдаг. Картелийн төрлүүдээс хамгийн хүнд хэлбэрийн гэсэн тодотголоос гадна, пүүсүүдийн хамтын ажиллагааны бүдүүвчийн төв хэсэгт оршиж байгаа, эсхүл үйлдвэрлэл, худалдаа, борлуулалтын голд явагддаг гэх мэт олон утгаар авч үзэж болохоор байна. Мөн энэхүү хэллэг нь картелийг илтэд гутаан доромжилсон өнгө аястай, хатуу санкцийг хүлээн зөвшөөрүүлэх гэсэн мэт хэмээн А.Эзраки, К.Бийтон-Уэльс нар тэмдэглэсэн байдаг. Beaton-Wells, C., & Ezrachi, A. Criminalizing cartels: Critical Studies of an International Regulatory Movement, Hart Publishing, 2011, p.1.   

[16] Ibid., p.11.

[17] Sokol, D. D. (2008). What do we really know about export cartels and what is the appropriate solution? Journal of Competition Law and Economics, 4(4), p.968; Becker, F. The Case of Export Cartel Exemptions: Between Competition and Protectionism’ (2007). Journal of Competition Law & Economics, 3, p.97.

[18] ‘Encyclopedia of World Problems & Human Potential’: http://encyclopedia.uia.org/en/problem/134189 [last accessed 04/17/2023]

[19] Ibid.

[20] Becker, F. The Case of Export Cartel Exemptions: Between Competition and Protectionism’ (2007). Journal of Competition Law & Economics, 3, p. 97.

[21]Sokol. Supra note.

[22] Ibid, p.972.

[23] Martyniszyn, M. (2012). Export cartels: is it legal to target your neighbour? Analysis in light of recent case law. Journal of International Economic Law, 15(1), p.188; Sokol, D. D. (2008). What do we really know about export cartels and what is the appropriate solution? Journal of Competition Law and Economics, 4(4), pp.967-982.

[24] Eleanor M. Fox, Daniel A. Crane ‘Global Issues in Antitrust and Competition Law’, Second Edition (2017). p.8.

[25] Ibid., pp.5, 8.

[26] Тус хуулийн хувийн хэргээс үзэхэд хуулийн үзэл баримтлал гэсэн тусдаа баримт бичиг хуулийн төсөлтэй хамт өргөн бариагүй. Тиймээс хуулийн танилцуулгыг үзэл баримтлал туссан цор ганц эх сурвалж гэж үзэхээс аргагүй.

[27] Мөн тэнд, 23 дахь тал.

[28] Гавъяат эдийн засагч, профессор Д.Байлыхүү “Шилжилтийн эдийн засгийн үеийн төрийн бодлого, эрх зүйн шинэчлэлийн туулсан зам, өнөөгийн сорилтууд” сэдвээр СЭЗИС-д 2022 оны 4 сарын 13-нд уншсан хүндэтгэлийн лекцээс тэмдэглэж авав.

[29] Монгол Улсын Засгийн газраас УИХ-д 1993 оны 4 дүгээр сарын 2-ны өдөр өргөн барьсан “Шударга өрсөлдөөнийг дэмжих тухай” хуулийн төслийн танилцуулга, “Монгол Улсын Өрсөлдөөний эрх зүйн эх сурвалжид холбогдох баримт бичиг (1993-2022)” МУИС, ЭЗБЭЗСТ, УБ., 2023, 21-22 дахь тал.

[30] Мөн тэнд, 79-88 дахь тал.

[31] Мөн тэнд.

[32] Өрсөлдөөний тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1 дэх хэсэг.

[33] Шударга бус өрсөлдөөнийг хориглох тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн үзэл баримтлал. 2009 оны 11 сарын 17-ны өдөр. “Монгол Улсын Өрсөлдөөний эрх зүйн эх сурвалжид холбогдох баримт бичиг (1993-2022)” МУИС, ЭЗБЭЗСТ, УБ., 2023, 268-69 дахь тал.

[34] Мөн тэнд. 260-268 дахь тал.

[35] Зөрчлийн тухай хуулийн 10 дугаар зүйлийн 10.7.1 дэх хэсэг: Хууль бусаар олсон хөрөнгө, орлого, эд зүйлийг хурааж аж ахуй эрхлэгчийг тухайн бараа бүтээгдэхүүний өмнөх жилийн борлуулалтын орлогын 6 хүртэл хувьтай тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно.

[36] Шударга бус өрсөлдөөнийг хориглох тухай 2000 оны хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.4 дэх хэсэг “уралдаан буюу дуудлага худалдаанд үнийг урьдчилан тохиролцож оролцох, бусад өрсөлдөгчөө дээрх үйл ажиллагааны бодит нөхцөлөөс төөрөгдүүлэх, тэдэнд дарамт, шахалт үзүүлэх;”

[37] Шударга бус өрсөлдөөнийг хориглох тухай 1993 оны хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.4-т зааснаар “бусад аж ахуйн нэгжийг зах зээлээс шахан зайлуулах зорилгоор тэдгээртэй аж ахуйн харилцаа тогтоохоос үндэслэлгүйгээр татгалзах”

[38] Шударга бус өрсөлдөөнийг хориглох тухай 2000 оны хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.3 дэх хэсэг “өрсөлдөөнд чухал ач холбогдол бүхий хэлцэл, тохиролцооноос хамсан татгалзах”

[39]  Т. Мөнх-Эрдэнэ “Өрсөлдөөний тухай хууль ба бусад хуулийн уялдаа холбоо” эрдэм шинжилгээний өгүүлэл https://legaldata.mn/buteel/pdf?id=834   5 дахь тал.

[40] Мөн тэнд 13 дахь тал.

[41] Б.Амарсанаа, Г.Давааням, С.Батбаяр, Н.Норовсамбуу, Р.Пүрэвбаатар, Д.Ганхүрэл “Арилжааны эрх зүй” Уб, 2022, 195 дахь тал.

[42] Regulating Competition : Cartel Registers in the Twentieth-Century World. Ed., Susanna Fellman. ROUTLEDGE; 2019

[43] Б.Буянхишиг “Хувийн эрх зүй: Онол – арга зүй, эдийн засгийн анализ, харьцуулсан судлал” (Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл, илтгэлийн эмхэтгэл) УБ., 2017, 152 дахь тал.

[44] Н.Баярмаа “Өрсөлдөөний эрх зүй ба гэрээ” эрдэм шинжилгээний өгүүлэл. Уб, 2017. https://legaldata.mn/b/310, 2 болон 7 дахь тал.

[45] Өрсөлдөөний тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.2-т заасан (а) нийтийн ашиг сонирхол, (б) өрсөлдөөн хязгаарлагдах гэсэн шалгуураар.

[46] Brinsmead, S. (2021). Essential Interoperability Standards: Interfacing Intellectual Property and Competition in International Economic Law. Cambridge University Press. p 20, Hovenkamp, H. (2023). Antitrust Interoperability Remedies. Columbia Law Review123(1), 1-36.

[47] https://www.concurrences.com/en/dictionary/Collusion-12162 [Сүүлд үзсэн огноо: 18/05/2023]

[48] Б.Амарсанаа, М.Уянга, Г.Давааням нар “Өрсөлдөөний эрх зүйн онол, практик Уб, 2022, 231 дэх тал.

[49] Өрсөлдөөний тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.2 дахь хэсэг.

[50] Өрсөлдөөний тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.2 дахь хэсэг.

[51] Т.Мөнх-Эрдэнэ, “Нийтийн ашиг сонирхлыг тодорхойлох нь” эрдэм шинжилгээний өгүүлэл, 14 дэх тал. https://legaldata.mn/buteel/pdf?id=143 [Сүүлд үзсэн огноо: 6/20/2023]

[52] Schinkel, M. P., & Toth, L. Balancing the public interest-defense in cartel offenses. Amsterdam Center for Law & Economics Working Paper Paper, (2016-01), p.2.

[53] ‘The set of multilaterally agreed equitable principles for the control of -restrictive business practices’ (UNCTAD 1980).

[54] Өрсөлдөөний тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.3 дахь хэсэг.

[55] https://www.concurrences.com/en/dictionary/Concerted-Practice [Сүүлд үзсэн огноо: 07/29/2023]

[56] Английн давж заалдах шатны шүүхийн Өрсөлдөөний эрх зүйн танхим Британийн Шударга худалдааны газраас Argos Ltd & Littlewoods and Umbro Holdings Ltd-д холбогдуулан зөвшилцөх практик ашиглан мэдээлэл солилцсонтой холбогдуулан торгууль ногдуулсныг эс зөвшөөрч гаргасан гомдлыг давж заалдах шатны журмаар хянаад зуучлагчаар дамжуулан мэдээлэл солилцсоныг өрсөлдөгчдийн бие даасан байдалд нөлөөлж өрсөлдөөнийг хязгаарлах гэсэн зорилголтой зөрчил гэж тооцож, давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж шийдвэрлэсэн байдаг. https://www.catribunal.org.uk/cases/10141103-10151103-argos-limited-littlewoods-limited [Сүүлд үзсэн огноо: 07/29/2023]

[57] Ibid.

[58] Өрсөлдөөний тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.3-т “аж ахуй эрхлэгч” гэж Монгол Улсад бүртгэлтэй, аж ахуй эрхэлж байгаа ашгийн төлөө болон ашгийн төлөө бус хуулийн этгээд, хуулийн этгээдийн эрхгүй байгууллага, хувь хүнийг ойлгоно гэж тодорхойлсон.

[59] М.Уянга “Хууль зүйн судалгааны зарим асуудал” (түүвэр эмхэтгэл) Уб, 2014, 50 дахь тал, энэ өгүүлэл нь МУИС-ийн “Эрх зүй” сэтгүүлийн 2010 оны №18-19 дугаарт нийтлэгдсэн.

[60] Fox E. M. & Crane D. A. (2017). Global issues in antitrust and competition law (Second). West Academic Publishing. pp.5-9; Whish R. & Bailey D. (2012). Competition law (7th). Oxford University Press. pp 512-552; Jones A. & Sufrin B. (2008). EC Competition Law: Text cases and Materials. Oxford University Press. pp 866-7; Fox E. M. Gerard D. & Edward Elgar Publishing. (2023). Eu competition law cases texts and context (Second). Edward Elgar Publishing. pp 33-4.

[61] Ibid., p.7.

[62] “Монгол хэлний зөв бичих дүрмийн журамласан толь” http://toli.gov.mn -д 1. хэлцэл I.17.4  [ж.н] гэрээ, тохирол; 1. хэлцээ I.12.4  [ж.н] яриа, хэлэлцээ хийх.

[63] Timo Klein, Resale Price Maintenance (RPM), Global Dictionary of Competition Law, Concurrences, Art. N° 12338.

[64] https://www.law.cornell.edu/wex/resale_price_maintenance_agreements [Сүүлд үзсэн огноо: 07/29/2023]