Цэнджавын Амарсанаа : Хүний генийг хувилах буюу генетикийн ижил хуулбарыг бүтээх ажиллагааны талаарх хууль зүйн зохицуулалт

Бүтээлийн нэр

Хүний генийг хувилах буюу генетикийн ижил хуулбарыг бүтээх ажиллагааны талаарх хууль зүйн зохицуулалт

Зохиогч

Цэнджавын Амарсанаа

Хэлбэр

Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл

Салбар

Захиргааны эрх зүй, Эрүүл мэнд & Спортын эрх зүй, Шүүх шинжилгээ, Бусад

Бүтээлийн товч

Товчлол
Хүний генийн хувилах буюу генетикийн ижил хувилбар бүтээх инженерчлэлийн үйл ажиллагааг зохицуулсан хууль тогтоомжууд нь соёл, шашин шүтлэг, үр хөврөлийн төлөв байдлын талаарх нийгэмд давамгайлж буй үзэл санаанаас хамаарч улс орон бүрт харилцан адилгүй байдаг. Уг асуудал нь шинэ зүйл учир түүнээс үүдэн гарах эрсдэлийг тооцоолох боломж хомс юм. Иймд зарим улс орны хувьд хууль зүйн хязгаарлалт тогтоож байгаа бөгөөд зөвхөн судалгааны хүрээнд зөвшөөрч байна.
Нэгдсэн Үндэсний Байгууллагын Боловсрол, Шинжлэх ухаан, Соёлын Байгууллага 1997 онд Хүний геном ба хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалыг баталсан. Уг тунхаглал нь заавал дагаж мөрдөх албагүй баримт бичиг боловч гишүүн орнуудыг дагаж мөрдөхийг уриалсан байна. Тус тунхаглалд судалгаа, шинжилгээ, оншилгоо хийх эрх чөлөөг нээлттэй үлдээсэн.
Цөөн улс орнуудын хувьд үр хөврөл, үүдэл эдийн эсийг импортлох, экспортлоход тусгай зөвшөөрөл олгож байгаа бол зарим улсад шууд хориглодог. Олон улсад хүний эрүүл мэнд, сайн сайхны төлөө генийн инженерчлэлийг зөвшөөрөх эсэх нь эргэлзээтэй үлдэж байна.

Түлхүүр үг

Ген-Gene
Генетик- Genetics
Геном-Genome
Хүний ген-Human genes
Генийн инженерчлэл- Genetic engineering
Ген шилжүүлэн суулгасан-Transgenic
Хавсарга-Applied science
Хууль-Law
Олон улсын гэрээ-Treaty
Хүний геном ба хүний эрхийн түгээмэл тунхаглал - The Human Genome and the Universal Declaration of Human Rights

Бичигдсэн огноо

2023-11-24

Хуудсын тоо

Хэл

Монгол

Бүтээл

Бүрэн эхээр нь үзэх

Байршуулсан огноо

2023-11-27

Товч мэдээлэл үзсэн

1704

Бүрэн эхээр нь үзсэн

Эшлэлийн тоо

Санал болгож буй эшлэлийн загвар

Ц.Амарсанаа “Хүний генийг хувилах буюу генетикийн ижил хуулбарыг бүтээх ажиллагааны талаарх хууль зүйн зохицуулалт” (2023), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1717

Цуглуулганд нэмэх

Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх

Эшлэлүүд

1. Грегор Иоган Мендель (1822 оны 7 сарын 20 –1884 оны 1 сарын 6) нь Герман-Чехийн биологич, цаг уур судлаач, математикч, Августинийн лам, Моравийн Маргравиатын Брно дахь Гэгээн Томасын сүмийн хамба лам байв. Мендель Австрийн эзэнт гүрний Силезийн хэсэгт (одоогийн Чех) герман хэлтэн гэр бүлд төрж, орчин үеийн генетикийн шинжлэх ухааныг үндэслэгч гэдгээрээ нас барсны дараа хүлээн зөвшөөрөгдсөн.1856, 1863 онуудад удамшлын олон дүрмийг тогтоож, одоо Менделийн өв залгамжлалын хуулиуд гэж нэрлэдэг.

2. Ж.Хулан.“Ерөнхий генетик”.УБ.,2010. 1-2 дахь тал.

3. Жон Бурдон Сандерсон Халдане (1892 оны 11-р сар -1964 оны 12-р сарын 1) физиологи, генетик, хувьслын биологи, математикийн чиглэлээр ажиллаж байсан Британи-Энэтхэгийн эрдэмтэн байв. Биологийн салбарт статистикийг шинэлэг байдлаар ашигласан тэрээр нео-дарвинизмыг үндэслэгчдийн нэг байвИх Британийн иргэншлээсээ татгалзаж, 1961 онд Энэтхэгийн иргэн болж, насаараа Энэтхэгийн Статистикийн хүрээлэнд ажилласан.

4. Thomas, Isabel.(2013).“Should scientists pursue cloning?” (Sci-Hi).p.5.

5. Haldane, J.B.S. (1963). “Biological Possibilities for the Human Species in the Next Ten Thousand Years”. In Wolstenholme, Gordon (ed.).Man and his future. Novartis Foundation Symposia. London: J. & A. Churchill. pp.337–361.

6. Жошуа Ледерберг (1925 оны 5-р сарын 23 -2008 оны 2-р сарын 2) Америкийн молекул биологич, бичил биетний генетик, хиймэл оюун ухаан, АНУ-ын сансрын хөтөлбөр зэрэг чиглэлээр ажилладаг.

7. Lederberg, Joshua (1966). “Experimental Genetics and Human Evolution”. The American Naturalist.100(915): 519–531.

8. Леон Ричард Касс (1939 оны хоёрдугаар сарын 12-нд төрсөн) Америкийн эмч, эрдэмтэн, сурган хүмүүжүүлэгч, олон нийтийн сэхээтэн юм.Кассыг био-ёс зүйч гэж нэрлэдэг ч тэрээр энэ нэр томъёоноос татгалзаж, өөрийгөө “хуучин үеийн хүмүүнлэг үзэлтэн”гэж хэлдэг.

9. Жеймс Дьюи Уотсон (1928 оны дөрөвдүгээр сарын 6-нд төрсөн) Америкийн молекул биологич, генетикч, амьтан судлаач юм.

10. https://www.theatlantic.com/magazine/archive/1971/05/moving-toward-the-clonal-man/305435/2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

11. Пол Берг (1926 оны 6-р сарын 30 -2023 оны 2-р сарын 15) нь Америкийн биохимич, Стэнфордын их сургуулийн профессор юм. Тэрээр 1980 онд Уолтер Гилберт, Фредерик Сэнгер нарын хамт химийн салбарт Нобелийн шагнал хүртэж байсан.

12. http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/371378.stm 2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

13. Анхдагч амьтад нийтлэг өвөг дээдсийг хуваалцдаг хөхтөн амьтад. Примат гэдэг үг нь Латин хэлний “эхнийх”гэсэн үгнээс гаралтай.

14. https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/universal-declaration-human-genome-and-human-rights 2023оны 10 дугаар сарын 27 өдөр хандав.

15. https://press.un.org/en/2005/ga10333.doc.htm2023оны 10 дугаар сарын 27 өдөр хандав.

16. https://web.archive.org/web/20140420052032/http:/www.drze.de/in-focus/research-cloning/legal-aspects?set_language=en 2023оны 10 дугаар сарын 27 өдөр хандав.

17. Clare Feikert .(2008)“Regulation of human genetic technology comparative analysis”.Law library of congress.p 1-3.

18. https://web.archive.org/web/20221102193924/http://servicios.infoleg.gob.ar/infolegInternet/verNorma.do?id=42213 2023 оны 10 дугаар сарын 27 өдөр хандав.

19. http://classic.austlii.edu.au/au/legis/cth/consol_act/pohcfra2002465/s23c.html 2023оны 10 дугаар сарын 27 өдөр хандав.

20. Хүний үр хөврөлийг хамарсан судалгааны тухай хуулийн 2002 оны (Cth) § 29-ийн дагуу ЭХЭМҮТ нь илүүдэл үр хөврөлийг ашиглахыг зөвшөөрсөн тусгай зөвшөөрөл бүртэй холбоотой мэдээллийг агуулсан олон нийтийн мэдээллийн сан хөтлөх ёстой. Мэдээллийн санг http://www.nhmrc.gov.au/embryos/monitor/database/index.htm хаягаар авах боломжтой.

21. https://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/a-13.4/fulltext.html 2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

22. https://web.archive.org/web/20140421105301/http://archive.wired.com/medtech/health/news/2004/03/62695

23. 23https://ethics.gc.ca/eng/tcps2-eptc2_2018_chapter12-chapitre12.html 2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

24. https://web.archive.org/web/20180416110933/http://www.people.com.cn/GB/shizheng/16/20020227/675390.html 2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

25. http://npc.people.com.cn/n1/2020/1227/c14576-31980014.html 2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

26. https://www.alcaldiabogota.gov.co/sisjur/normas/Norma1.jsp?i=6388 2023 оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

27. http://www.knesset.gov.il/privatelaw/plaw_display.asp?LawTp=2 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ний өдөр авсан

28. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3AC2007%2F306%2F01 2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

29. Edith Palmer Senior (2008) Regulation of human genetic technology germany. Law library The Law Library of Congress, Global Legal Research Directorate. 2023 оны 10 дугаар сарын 27-ний өдөр авсан.

30. https://www.legifrance.gouv.fr/jorf/id/JORFTEXT0000004414692023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

31. https://web.archive.org/web/20140420050704/http://www.dnapolicy.org/policy.international.php?action=detail&laws_id=26 2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

32. https://www.businessworld.in/article/NDRI-uses-clone-technology-to-develop-buffalo-calf-Tejas-for-high-milk-yield/20-09-2020-322611/ 2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.33https://www.dawn.com/news/1054305 2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

34. https://web.archive.org/web/20190502130353/http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=608 2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

35. http://ivo.garant.ru/#%2Fdocument%2F184467%2Fparagraph%2F8889%2Fdoclist%2F9693%2Fshowentries%2F 2023 оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав. 0%2Fhighlight%2FВременный%20запрет%20на%20клонирование%20человека%3A3 2023 оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

36. https://mjp.univ-perp.fr/constit/rs2006.htm#2 2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

37. https://sso.agc.gov.sg/Act/HCOPPA2004?ProvIds=P13-P21-#P13-P21- 2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

38. http://www.sajbl.org.za/index.php/sajbl/article/view/1712023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав. 39. https://web.archive.org/web/20170802214453/http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/1657707.stm2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

40. https://web.archive.org/web/20071009024233/http://www.hfea.gov.uk/en/1048.html 2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

41. http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/7682722.stm2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

42. https://web.archive.org/web/20131215040939/http://www.bioeticaweb.com/content/view/1267/765/lang,es/2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

43. https://web.archive.org/web/20171204220325/http://www.ncsl.org/research/health/embryonic-and-fetal-research-laws.aspx 2023оны 10 дугаар сарын 20 өдөр хандав.

44. https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=81132fd8-f391-48a7-ad0b-7f96eda2caf8

45. БНМАУ-ын Хүн ам зүйн талаар баримтлах чиглэлийг зөвшөөрөх тухай. 1991 он. Эх сурвалж: https://www.legalinfo.mn/law/details/692

46. Монгол Улсын төрөөс Хүнамын хөгжлийн талаар баримтлах бодлогыг батлах тухай. 2004 он. Эх сурвалж: https://www.legalinfo.mn/law/details/6278?lawid=6278

47. Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлал. 2010 он. Эх сурвалж: https://www.legalinfo.mn/law/details/6163?lawid=6163

48. Монгол Улсыг 2021-2025 онд хөгжүүлэхтаван жилийн үндсэн чиглэл. 2020 он. Эх сурвалж: https://www.legalinfo.mn/law/details/15584?lawid=15584

49. Ц.Амарсанаа. Хүний удмын сан буюу генетикийн хууль зүйн асуудал. 2021 он. Эх сурвалж: https://legaldata.mn/buteel/pdf?id=927

50. Хүний эмзэг мэдээлэл, генетик болон биометрикмэдээлэл боловсруулахад баримтлах технологийн аюулгүй байдлын шаардлага, журам. 2023 он. Эх сурвалж: https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=16760452348261&showType=1

51. Ц.Амарсанаа. Хүний генетикийн шинжилгээний талаарх зарим улс орны хууль тогтоомжийн зохицуулалт. 2023 он. Эх сурвалж: https://legaldata.mn/buteel/pdf?id=1540 дэлгэрүүлэн үзнэ үү.

МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ