Төрийн өмчит компаниудын дотоод хяналтын тогтолцоог үнэлж, сайжруулах арга зам

Балжинням Буянтогос Ц.Золзаяа, Ц.Оюунтуул

Магистрын ажил

Компани

Компанийн засаглал гэдэг нь компаниудын удирдлага, хяналтыг хэрэгжүүлэх бүтэц, үйл явцыг хэлнэ. Энэ нь компанийн оролцогч талууд (хувьцаа эзэмшигчид, захирлууд, менежерүүд орно) -ын хоорондох эрх, үүргийн хуваарилалтыг тодорхойлж, компанитай холбоотой шийдвэр гаргах журам, журмыг нарийвчлан тусгайлан заасан байдаг. Тиймээс компанийн засаглал нь компанийн зорилго, зорилтыг тодорхойлох, хэрэгжүүлэх, хянах, зохих оролцогч талуудын өмнө хариуцлага хүлээх бүтцийг бий болгодог. Компанийн засаглалын сайн тогтолцоо нь бизнесийн орчныг шударга, ил тод байлгаж, компанийн захирлууд үйл ажиллагаандаа хариуцлага хүлээлгэж, компанийн бүх бизнесийн гэрээг хэрэгжүүлэх боломжийг хангаж өгдөг.
Төрийн өмчит компанийн сайн засаглал нь дотоодын болон олон улсын түвшинд үр ашигтай, нээлттэй зах зээлийг бий болгоход зайлшгүй шаардлагатай. Олон оронд ТӨК нь нийтийн аж ахуйн үйлчилгээ үзүүлдэг салбарт үйл ажиллагаа эрхэлдэг .

ТӨК нь дараах үндсэн элементүүд ( шаардлагуудыг) хангаж ажиллах ёстой:
Компанийн засаглалын хууль эрхзүйн болон зохицуулалтын оновчтой орчинг бүрдүүлэх
• ТӨК-уудыг компанийн тухай хуулийг дагаж мөрдүүлэх, бусад хуулиудыг хэрэгжүүлэх,
• Хөрөнгийн зах зээл дээр сахилга батыг бий болгох зорилгоор тэдгээрийг хөрөнгийн зах зээл дээр байршуулах.
• ТӨК-ийн орчин үеийн хууль, хууль тогтоомжуудыг боловсруулах,
• ТӨК-уудыг компанийн засаглалын үндэсний кодексын дагуу нэгтгэх эсвэл ТӨК-ийн сайн туршлагын кодекс дээр үндэслэсэн тодорхой кодексыг бий болгох.
Төрийн хяналтыг үр дүнтэй хэрэгжүүлэх зорилгоор өмчлөлийн зохих зохицуулалтыг бий болгох, хариуцлагыг сайжруулах
• Төрийн өмчлөлийн чиг үүргийг бодлого боловсруулах, зохицуулах чиг үүргүүдээс тусгаарлаж тодорхойлох,
• Өмчлөлийн эрхийн функцуудын зохих зохицуулалтыг боловсруулах,
• Засгийн газрыг хөндлөнгөөс оролцохгүй байх хамгаалалтыг бий болгох,
• Төрийн өмчийн чиг үүргийг төвлөрүүлж төвлөрсөн, тууштай байдал, сайн туршлагыг төрийн салбарт авчрах.
Гүйцэтгэлийг хянах найдвартай системийг боловсруулах
• ТӨ-ийн бүрэн эрх, стратеги, зорилтыг тодорхойлох,
• Санхүүгийн болон санхүүгийн бус гүйцэтгэлийн гол үзүүлэлт, зорилтыг боловсруулах
• ТӨ-ийн эзэд болон ТӨК-ийнн төлөөлөн удирдах зөвлөлийн хооронд үр дүнгийн гэрээ байгуулах,
• Үр дүнгийн талаар ТӨК-т хариуцлага тооцох, сайн гүйцэтгэлийг хангах зорилгоор гүйцэтгэлийг хэмжих, үнэлэх.
Санхүү, төсвийн сахилга батыг дэмжих
• Төрийн шууд ба шууд бус санхүүжилтийн хөнгөлөлттэй нөхцлийг бууруулах,
• Төрийн үйлчилгээний үүргийн бодит зардлыг тодорхойлох, тооцоолох, санхүүжүүлэх,
• ТӨК-уудын төсвийн ачаалал, төсвийн болзошгүй эрсдэлийг хянах, удирдах,
• ТӨ-ийн төлөөлөн удирдах зөвлөлийг мэргэшүүлэх.
ТУЗ-д нэр дэвшүүлэх үйл явцыг зохион байгуулалттай, ил тод болгож хөгжүүлэх.
• Төр, өмчлөгч, ТУЗ болон удирлагын багуудын үүрэг хариуцлагуудыг тодорхойлох мөн ТУЗ компанийн стратеги тодорхойлох, эрсдэлийг удирдах, гүйцэтгэх захирлыг сонгон шалгаруулах түүнд, хяналт тавих зэрэг үндсэн чиг үүрэг бүхий эрх мэдлээ хэрэгжүүлэх,
• Эрх мэдлийг тусгаарлах замаар ТУЗ-ын, Гүйцэтгэх захирлын, ТУЗ-ийн хороодын мэргэжлийн ур чадварыг дээшлүүлэх хөгжүүлэх,
• ТУЗ-ын цалин хөлс, үнэлгээний бодлого журмыг боловсруулах, хэвшүүлэх,
• ТУЗ-ын гишүүдэд сургалт зохион байгуулах.
Ил тод байдал, нээлттэй байдлыг сайжруулах
• ТӨК-ууд хувийн хэвшлийн зарчим, олон улсын стандартуудыг мөрдөж ашиглах,
• ТӨК-ийн тайлагналын нээлттэй ил тод байдлыг сайжруулах,
• Хяналтын орчныг бэхжүүлэх,
• Бие даасан хөндлөнгийн аудитаар хяналт шалгалт хийлгүүлэх.
Холимог өмчлөлтэй компаниудын хувьцаа эзэмшигчдийн эрхийг хамгаалах
• Засгийн газрын цөөнхи хувьцааг хянах,
• Хувьцаа эзэмшигчдийн оролцоо болон эрх тэгш байдлыг дэмжих,
• Хувьцаа эзэмшигчдийн хуралд оролцохыг дэмжих,
• ТӨК-ийн ТУЗ-д цөөнх хувьцаа эзэмшигчдийн төлөөллийг хангах,
• Харилцан хамааралгүй этгээдүүдийн гүйлгээнээс хамгаалах.

Компанийн засаглал, компанийн засаглалын үнэлгээ, Төрийн өмчит компани, Дотоод хяналт, Эрсдлийн удирдлага

2021-05-20

89

Монгол

Бүрэн эхээр нь үзэх

2024-11-07

113

9

Б.Буянтогос Ц.Золзаяа, Ц.Оюунтуул “Төрийн өмчит компаниудын дотоод хяналтын тогтолцоог үнэлж, сайжруулах арга зам” (2021), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/2143

Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх