Дашцэрэнгийн Ариунзаяа Болдбаатарын Туяацэцэг: Үндсэн хуулийн цэц өмнөх шийдвэрээ өөрчлөх асуудал

Бүтээлийн нэр

Үндсэн хуулийн цэц өмнөх шийдвэрээ өөрчлөх асуудал

Зохиогч

Дашцэрэнгийн Ариунзаяа Болдбаатарын Туяацэцэг

Тэмдэглэл

Б.Чимидийн нэрэмжит XVI дахь удаагийн “Үндсэн хуулийг дээдлэн шүтэх ёс” сэдэвт эрдэм шинжилгээний шилдэг илтгэлийн уралдааны оюутны ангилалд Дэд байр эзэлсэн бүтээл

Хэлбэр

Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл

Салбар

Үндсэн хуулийн процесс

Бүтээлийн товч

Хууль дээдлэх зарчмын суурь нь Үндсэн хуулийг дээдлэн шүтэх ёс юм. Үндсэн хууль бол хамгийн дээд хүчин чадал бүхий эрх зүйн акт бөгөөд Үндсэн хуульд хууль, зарлиг, төрийн байгууллагын бусад шийдвэр, нийт байгууллага, иргэний үйл ажиллагаа бүрнээ нийцсэн байвал зохино гэж Үндсэн хуулийн “хууль зүйн чиг үүрэг”-ийг өөрт нь тодорхойлж өгсөн. Энэхүү чиг үүргийг хэрэгжүүлэхээр Үндсэн хуулийн цэц ажиллана. Үндсэн хуулийн цэц хэрэг маргааныг шийдвэрлэхдээ Үндсэн хуулийн зүйл заалтыг хэрхэн ойлгох талаар албан ёсны тайлбар хийж, түүний зүйл заалтын цаана орших үнэт зүйлсийг хамгаалах учиртай.

Үндсэн хуулийн зүйл заалтын талаарх Цэцийн байр суурь (шийдвэр)-т бүх нийтээр захирагддаг, хамгийн дээд хүчин чадалтай жишиг болдог ба хууль тогтоогч ч түүнд нийцүүлэн хуулиа батлах үүрэг хүлээдэг. Иймд Цэцийн шийдвэр Үндсэн хуулийн нэгэн адил тогтвортой, бүхэллэг шинж чанартай байх нь Үндсэн хуулийг дээдлэн шүтэх ёсны илрэл юм. Нийгэм, цаг үеийн шаардлагаар, эсхүл өмнөх алдаагаа засахаар Цэц өмнөх шийдвэрээ өөрчлөх, хүчингүй болгох нь түүний бүрэн эрхийн асуудал хэдий ч энэ нь зүй зохистой процессын дагуу явагдах ёстой.

Түлхүүр үг

Үндсэн хуулийн цэц, үндсэн хуулийг дээдлэн шүтэх ёс, цэцийн шийдвэр, жишиг, маргааныг дахин хянан шийдвэрлэх.

Бичигдсэн огноо

2024-12-30

Хуудсын тоо

Хэл

Монгол

Бүтээл

Бүрэн эхээр нь үзэх

Байршуулсан огноо

2025-02-13

Товч мэдээлэл үзсэн

475

Бүрэн эхээр нь үзсэн

Эшлэлийн тоо

Санал болгож буй эшлэлийн загвар

Д.Ариунзаяа Болдбаатарын Туяацэцэг “Үндсэн хуулийн цэц өмнөх шийдвэрээ өөрчлөх асуудал” (2024), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/2326

Цуглуулганд нэмэх

Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх

Эшлэлүүд

[1] Б.Чимид, “Үндсэн хуулийг дээдлэн шүтэх ёс: Ихэс дээдэс, хүн бүрт хандсан дөрвөн өчил” (УБ: 2006), 127.

[2] Монгол Улсын Үндсэн хууль, 1992, Далдугаар зүйл, Legalinfo.mn, 2024 оны 12 сарын 22-нд үзсэн, https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=367.

[3] Б.Гүнбилэг, “Монголын эрх зүй дэх жишгийн эрх зүйн асуудал (Шүүхийн жишиг)” Докторын зэрэг горилсон бүтээл, (УБ:2009).

[4] Г.Совд, “Үндсэн хуулийн цэцийн тухай хуулиудын тайлбар: Судалгаа, хэрэглээний” (УБ: 2019), 3.

[5] Монгол Улсын Үндсэн хууль, 1992, Жаран дөрөвдүгээр зүйл, Legalinfo.mn, 2024 оны 12 сарын 22-нд үзсэн, https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=367.

[6] Монгол Улсын Үндсэн хууль, 1992, Жаран зургадугаар зүйл, Legalinfo.mn, 2024 оны 12 сарын 22-нд үзсэн, https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=367.

[7] Монгол Улсын Үндсэн хууль, 1992, Жаран долдугаар зүйл, Legalinfo.mn, 2024 оны 12 сарын 22-нд үзсэн, https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=367.

[8] Үндсэн Хуулийн Цэцэд Маргаан хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 1997, Арван тавдугаар зүйл, Legalinfo.mn, 2024 оны 12 сарын 22-нд үзсэн, https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=19

[9] Б.Гүнбилэг, “Жишгийн эрх зүй”, (УБ:Соёмбо Принтинг ХХК, 2008), 98.

[10] Venice Commission, “Complication of Venice Commission opinions, reports and studies on Constitutional Justice (updated)”, 2020, 98. Venice.coe.int, Accessed December 22th, 2024, https://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-PI(2020)004-e.

[11] Steven J. Burton, “The conflict between stare decisis and overruling in constitutional adjudication”, 2013. 35 Cardozo Law Review, 2014, 1688. Cardozolawreview.com, Accessed December 22th, 2024, http://cardozolawreview.com/wp-content/uploads/2018/08/BURTON.35.5.pdf.

[12] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2022 оны 06 дугаар сарын 27-ны өдрийн 01 дүгээр тогтоол, Legalinfo.mn, 2024 оны 12 дугаар сарын 25-нд үзсэн. https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=16530610810491.

[13] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2012 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдрийн 02 дугаар дүгнэлт, Legalinfo.mn, 2024 оны 12 дугаар сарын 25-нд үзсэн. https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=1045.

[14] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2012 оны 05 дугаар сарын 02-ны өдрийн 03 дугаар тогтоол, Legalinfo.mn, 2024 оны 12 дугаар сарын 25-нд үзсэн. https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=1044.

[15] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2016 оны 04 дугаар сарын 22-ны өдрийн 05 дугаар дүгнэлт, Legalinfo.mn, 2024 оны 12 дугаар сарын 25-нд үзсэн. https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=11847.

[16] О.Мөнхсайхан, “Үндсэн хуульд ёс суртахууны тайлбар хийх нь” 2016, 19. Legaldata.mn, 2024 оны 12 сарын 24-нд үзсэн, https://legaldata.mn/b/724.

[17] Н.Лүндэндорж, “Jurisprudence-Эрх зүй судлал, Философи, онол” (УБ: 2011), 144.

[18] Үндсэн Хуулийн Цэцэд Маргаан хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 1997, Гучдугаар зүйл, Legalinfo.mn, 2024 оны 12 сарын 22-нд үзсэн, https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=19

[19] Үндсэн Хуулийн Цэцэд Маргаан хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 1997, Гучин хоёрдугаар зүйл, Legalinfo.mn, 2024 оны 12 сарын 22-нд үзсэн, https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=19

[20] Г.Совд, “Үндсэн хуулийн цэцийн тухай хуулиудын тайлбар: Судалгаа, хэрэглээний” (УБ: 2019), 152.

[21] Ж.Амарсанаа, “Үндсэн хуулийн маргаан”, (УБ:2012), 479.

[22] Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрийн 02 дугаар тогтоол, Legalinfo.mn, 2024 оны 12 дугаар сарын 25-нд үзсэн. https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=16530977997941.

[23] Эрх зүйн мэдээллийн нэгдсэн систем, Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэр. Legalinfo.mn, 2025 оны 1 сарын 24-нд үзсэн,https://legalinfo.mn/mn/law?page=law&cate=31&active=1&sort=title&page=1.

[24] Ц.Цогт, “Эрх зүйн хийдэл, түүнийг шийдвэрлэх арга зам”, 2016, 1. Legaldata.mn, 2024 оны 12 сарын 22-нд үзсэн, https://legaldata.mn/buteel/pdf?id=95.

[25] Б. Гүнбилэг, “Жишгийн эрх зүй”, (УБ:Соёмбо Принтинг ХХК, 2008), 123.

[26] Constitution of Japan, 1947, japan.kantei.go.jp, 2024 оны 12 сарын 27-нд үзсэн, https://japan.kantei.go.jp/constitution_and_government_of_japan/constitution_e.html

[27] Court act of Japanese, 1947, Article 9.4, japaneselawtranslation.go.jp, 2024 оны 12 сарын 27-нд үзсэн, https://www.japaneselawtranslation.go.jp/en/laws/view/1894/en

[28] Japan Federation of Bar Association, “The Japanese Judical System” , Accessed December 26th of 2024, nichinbenren.or.jp, 2024 оны 12 сарын 27-нд үзсэн, https://www.nichibenren.or.jp/en/about/judicial_system/judicial_system.html

[29] Court act of Japanese, 1947, Article 77, japaneselawtranslation.go.jp, 2024 оны 12 сарын 27-нд үзсэн, https://www.japaneselawtranslation.go.jp/en/laws/view/1894/en

[30] Court act of Japanese, 1947, Article 10, japaneselawtranslation.go.jp, 2024 оны 12 сарын 27-нд үзсэн, https://www.japaneselawtranslation.go.jp/en/laws/view/1894/en

[31] Дээд танхим нь 15 шүүгчээс бүрдэх ба 9 болон түүнээс дээш шүүгч дээд танхимын ирцийг бүрдүүлдэг. Courts in Japan, 2020, courts.go.jp. 2024 оны 12 сарын 27-нд үзсэн, https://www.courts.go.jp/english/vc-files/courts-en/file/2020_Courts_in_Japan.pdf

[32] Ж. Амарсанаа, Б. Амарсанаа, “Харьцуулсан эрх зүй”, (УБ: BCI, 2013), 148, nil.gov.mn, 2024 оны 12 сарын 28-нд үзсэн. https://nli.gov.mn/gariinavlaga/harizuulsan_erh%20zui.pdf

[33] Constitution of Korean, 1987, law.go.kr, Accessed December 28th of 2024, https://law.go.kr/LSW/lsInfoP.do?lsiSeq=61603&viewCls=engLsInfoR&urlMode=engLsInfoR#0000

[34] Constitutional court act, 1988, elaw.klri.re.kr, Accessed December 28th of 2024, https://elaw.klri.re.kr/eng_service/lawView.do?hseq=47509&lang

[35] Constitutional court of Korea, Bench and Quorum, ccourt.go.kr, Accessed December 28th of 2024, https://www.ccourt.go.kr/site/eng/03/10302030000002020081101.jsp#:~:text=However%2C%20six%20or%20more%20Justices,of%20the%20Constitution%20or%20laws

МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ