Бүтээлийн нэр
Түрэмгий харь зүйл амьтан, ургамлыг хуулиар ялгамжтай тодорхойлох, эрх зүйн хийдлийг арилгах асуудал
Хэлбэр
Нийтлэл
Салбар
Байгаль орчины эрх зүй
Бүтээлийн товч
Түрэмгий харь зүйл амьтан, ургамал (Invasive alien species) болон харь зүйл амьтан, ургамлыг (invasive species) шинжлэх ухаанд ялгаатай авч үздэг бөгөөд эдгээрийн шинэ орон нутагтаа үзүүлэх нөлөө нь ч асар ялгаатай байдаг учир дэлхийн ихэнх улс оронд эрх зүйн зохицуулалт, тодорхойлолтыг ялгаатай хуульчилсан байдаг. Глобалчлал, олон улсын худалдаа өндөр хөгжсөн өнөө үед хил дамнасан тээвэр, жуулчдад дайгдан ирсэн, эсхүл бусад замаар тухайн орон нутагт шинээр ирсэн амьтан, ургамлыг харь зүйл гэх ба энэ дотроо тухайн газар нутаг, хоол тэжээлийн гинжин схем, хүн амьтанд асар хөнөөлтэй, хурдан үрждэг харь амьтдыг “түрэмгий” гэж тодорхойлдог болов ч Монгол улсын амьтны тухай хууль (2012), Байгалын ургамлын тухай хуульд харь амьтан (§4.1.18), ургамлын (§21.1.6) тодорхойлолтыг хийснээс биш түрэмгий харь зүйл, амьтан ургамлыг хуулиар ялгаатай тодорхойлоогүй байдаг. Мөн харь зүйлийг зохицуулах (зорилт 9) арга хэмжээний хэрэгжилт муу байгааг Биологийн олон янз байдлын тухай конвенцийн VI-р үндэсний тайланд дурдсаныг нарийвчлан үзэх нь зүйтэй байна. Иймд энэхүү бичвэрээр харьзүйл амьтан, ургамлыг хэрхэн ойлгодог тухай, Европын холбооны эрх зүйн зохицуулалтыг Монгол Улсад гарч буй асуудал болон эрх зүйн зохицуулалттай харьцуулах замаар эрх зүйн хийдэл бий эсэхэд дүгнэлт өгөхөөр зорих болно.
Түлхүүр үг
Түрэмгий харь зүйл амьтан, ургамал, Глобалчлал, Тээвэр, Амьтны тухай хууль, Байгалын ургамлын тухай хууль
Бичигдсэн огноо
2022-05-15
Хуудсын тоо
3
Хэл
Монгол
Байршуулсан огноо
2025-04-15
Товч мэдээлэл үзсэн
82
Бүрэн эхээр нь үзсэн
7
Эшлэлийн тоо
19
Санал болгож буй эшлэлийн загвар
Т.Лхагважаргал “Түрэмгий харь зүйл амьтан, ургамлыг хуулиар ялгамжтай тодорхойлох, эрх зүйн хийдлийг арилгах асуудал” (2022), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/2363
Цуглуулганд нэмэх
Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх
Эшлэлүүд

[1] Монголын Хуульчдын холбоо, Ханнс Зайделийн сангаас зохион байгуулж буй “Байгаль орчны эрх зүйн хөгжил-тулгамдаж буй асуудал” сэдэвт бичвэрийн уралдаанд зориулав.

[2] https://legalinfo.mn/mn/detail/10697

[3] Европын холбооны түрэмгий харь амьтныг зохицуулах тухай 2014 оны 1143-р тогтоолд заасан тодорхойлолт, https://ec.europa.eu/environment/nature/invasivealien/index_en.htm

[4] Давид Шүлз (2015), Шинжлэх ухааны нийтлэл: Австаралид анх муур хэзээ ирсэн бэ?, science.org ,https://www.science.org/content/article/where-did-australia-s-cats-come

[5] Британника нэвтэрхий толь, Автрали тивийн амьтан,  https://www.britannica.com/place/Australia/Animal-life

[6] Жүлиа Холингсворд, Нийтлэл: Австрали улс яагаад муурны эсрэг дайн зарласан бэ? (2019) https://edition.cnn.com/2019/04/26/asia/feral-cats-australia-intl/index.html

[7] Антони Хам, Нийтлэл: Австралын муурнууд жил бүр 2 тэрбум амьтан устгадаг, (2021) https://www.smithsonianmag.com/science-nature/australias-cats-kill-two-billion-animals-annually-180977235/

[8] Жо Кан (2021): Автралид түрэмгий зүйл амьтныг устгахад зориулдаг мөнгөн дүн, abc.net.au, https://www.abc.net.au/news/science/2021-07-30/invasive-species-cost-billions-australia/100333710

[9] Мөн тэнд

[10] Британника нэвтэрхий толь, Ургамал: төмс, https://www.britannica.com/plant/potato

[11] https://www.cbd.int/doc/world/mn/mn-nbsap-v2-mn.pdf

[12] Байгаль орчин, ногоон хөгжил, аялал жуулчлалын яам, Биологийн олон янз байдлын үндэсний хөтөлбөр (2015-2025), 39-р тал. https://www.cbd.int/doc/world/mn/mn-nbsap-v2-mn.pdf

[13] Монгол орон дахь харь зүйл амьтан, ургамлын жагсаалт: https://www.gbif.org/dataset/ca55b876-88ef-44a1-b752-c38977af7d2f

[14] https://www.cbd.int/doc/nr/nr-06/mn-nr-06-mn.pdf

[15] Амьтны тухай хуулийн §§4.1.18, 36.4, 36.5, Байгалын ургамлын тухай хуулийн §§216, 7.6, 7.7, Зөрчлийн тухай хуулийн §§7.6.7, 7.7.3.

[16] Биологийн олон янз байдлын тухай конвенцийн VI үндэсний тайлан, 39-р тал.

[17] https://ec.europa.eu/environment/nature/invasivealien/index_en.htm

[18] https://ec.europa.eu/environment/pdf/nature/invasive_alien_species_implementation_report.pdf

[19] https://ec.europa.eu/environment/nature/invasivealien/list/index_en.htm