Казахстан Улсын Үндсэн хуулийн орчуулга

Нурболатын Алтынбек

Хууль зүйн орчуулга

Үндсэн хуулийн эрх зүй, Үндсэн хуулийн процесс

Казахстан Улсын Үндсэн хууль бол тус улсын хууль зүйн дээд хүчин чадалтай баримт бичиг бөгөөд төрийн байгууллын тогтолцоо, хүний эрх, иргэний эрх чөлөөг баталгаажуулсан суурь хууль юм. Одоогийн хүчин төгөлдөр Үндсэн хуулийг 1995 оны Наймдугаар сарын 30-нд бүх ард түмний санал хураалтаар баталсан бөгөөд 1995 оны 9 дүгээр сарын 5-наас эхлэн хэрэгжиж эхэлсэн. Энэхүү өдөр нь жил бүр “Үндсэн хуулийн өдөр” болгон тэмдэглэгддэг.
Үндсэн хууль нь 9 бүлэг, 99 зүйлтэй. Үндсэн агуулгыг дараах байдлаар тоймлож болно:
1. Нэгдүгээр бүлэг. Ерөнхий зарчим
Казахстан улсын тусгаар тогтнол, төрийн хэл (казах хэл), нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдал, төрийн байгууламж (үг хэлэх эрх чөлөөтэй, ардчилсан, эрх зүйт улс), шашин-улсын тусгаарлалт зэрэг зарчмыг тусгасан.
2. Хоёрдугаар бүлэг. Хүн ба иргэний эрх, эрх чөлөө
Хүний эрх, эрх чөлөөг дээдлэн хүндэлж, амьд явах, эрх тэгш байх, үзэл бодлоо илэрхийлэх, боловсрол эзэмших, нийгмийн хамгаалал авах зэрэг үндсэн эрхийг баталгаажуулдаг.
3. Гуравдугаар бүлэг. Ерөнхийлөгч
Ерөнхийлөгчийг ард түмнээс шууд сонгодог, 5 жилийн хугацаатай, төрийн тэргүүн, үндсэн хуулийн батлан хамгаалагч болохыг заасан. Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрх, үүрэг, хариуцлагыг тодорхойлсон.
4. Дөрөвдүгээр бүлэг. Парламент
Хоёр танхимт Парламент (Сенат ба Мажилис)-ын бүтэц, эрх мэдэл, хуралдаан явуулах журмыг тусгасан. Парламент нь хууль батлах, төрийн хяналт хэрэгжүүлэх гол байгууллага юм.
5. Тавдугаар бүлэг. Засгийн газар
Ерөнхий сайдаар ахлуулсан Засгийн газар нь гүйцэтгэх эрх мэдлийг хэрэгжүүлж, эдийн засаг, нийгэм, төсөв, гадаад харилцаанд чиг үүрэг гүйцэтгэнэ.
6. Зургаадугаар бүлэг. Үндсэн хуулийн шүүх
Үндсэн хуульд хяналт тавих дээд байгууллага Үндсэн хуулийн шүүхийн бүлэг
7. Долдугаар бүлэг. Шүүх засаглал. Прокурорын газар. Хүний эрхийн комиссар
Шүүх засаглал болон прокурор, хүний эрхийн комисс түүний үйл ажиллагааны чиглэлийг оруулсан бүлэг.
8. Наймдугаар бүлэг. Нутгийн өөрөө удирдах байгууллага.
Орон нутгийн захиргаа, иргэдийн төлөөлөгчдийн байгууллагын бүтэц, бүрэн эрх, иргэдийн оролцооны хэлбэрүүдийг тусгасан.
9. Есдүгээр бүлэг. Эцсийн болон шилжилтийн заалтууд
Үндсэн хуулийн хэрэгжих хугацаа, өмнөх хуулиудтай харьцах харилцааг зохицуулсан.
Сүүлийн өөрчлөлтүүд
2022 онд Казахстаны Үндсэн хуульд томоохон шинэчлэл хийгдсэн. Тухайлбал:
● Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийг 7 жил, зөвхөн нэг удаа хэрэгжүүлэхээр хязгаарласан.
● Хүчний төвлөрлийг сааруулж, Парламентын бүрэн эрхийг өргөтгөсөн.
● Хүний эрх хамгаалах механизм (Хүний эрхийн шүүх, Омбудсмен)-ыг сайжруулсан.
● Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн бүрэн эрхийг хязгаарлаж, ард иргэдийн хяналтыг нэмэгдүүлсэн.
● Казахстан Улсын Үндсэн хууль бол тус улсын төр, нийгмийн амьдралын суурь тулгуур бөгөөд төрийн тогтолцоо, иргэдийн эрхийг хуулиар баталгаажуулсан хариуцлагатай баримт бичиг юм. Энэхүү Үндсэн хууль нь эрх зүйт төр, ардчилсан нийгэм байгуулахад чиглэсэн бөгөөд олон улсын жишигт нийцсэн бүтэц, үзэл баримтлалтай.
Энэхүү улсын үндсэн хуулийг монгол хэлнээ орчуулан та бүхэндээ хүргэж байна.

казахстан, үндсэн хууль, хүний эрх, эцэг хууль, шүүх, үндсэн хуулийн цэц,эрх чөлөө, ерөнхийлөгч,

2025-01-08

39

Монгол

Бүрэн эхээр нь үзэх

2025-05-20

37

1

Н.Алтынбек “Казахстан Улсын Үндсэн хуулийн орчуулга” (2025), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/2397

Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх