Дам эшлэл (Secondary referencing/citing) авах тухай

4 months ago

Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл, академик судалгаа бичиж байгаа хүмүүст тулгардаг нэг асуудал нь яах аргагүй дам эшлэл.
Их Британийн их сургуулиудад хууль зүйн судалгааны ажил бичихэд OSCOLA буюу Оксфордын их сургуулийн эшлэлийн стандартыг баримталдаг. (APA, Chicago, Bluebook - Harvard зэрэг эшлэлийн стандартуудад ч энэ тухай дурдсан заасан)
Ерөнхийдөө дам эшлэлийг аливаа бүтээлд дурдсан эх хувилбарыг харахгүйгээр тухайн эшлэл авсан бүтээлээс шууд оруулах гэж байгаа тохиолдолд хэрэглэдэг.
Англи хэлээрх формат: Original Author, Original Title (Original Publication Details) cited in Author Title (Publication details) Page.
Монгол хэлээрх формат: Эх зохиогч, Эх бүтээлийн гарчиг (Эх бүтээлийн хэвлэлийн газар, огноо) Зохиогч Гарчиг (Хэвлэлийн газар, огноо) … дахь/дэх талаас дам эшлэв.
Англи хэлээрх жишээ: B Hepple, Equality: The New Legal Framework (2nd edn, Hart Publishing 2014) cited in David Cabrelli, Employment Law in Context (3rd edn, Oxford University Press 2018) 4.
Монгол хэлээрх жишээ: Х.О, Судалгааны арга зүй (ХХ хэвлэлийн газар, Улаанбаатар, 2004), О.Х, Эрх зүй судлал (ХХ хэвлэлийн газар, Улаанбаатар, 2024), 8 дахь талаас дам эшлэв.
Гэхдээ академик ёс зүй, эшлэлийн нийтлэг стандартын дагуу дам эшлэл аль болох авахгүй, эх хувилбарыг заавал харахыг зөвлөдөг. Гагцхүү дараах тохиолдолд дам эшлэл авбал зохино:
-Эх бүтээл олдох боломжгүй, олж унших ямар ч аргагүй үед;
-Эх бүтээлээс эшлэл авсан сүүлийн судалгаанд эх бүтээлийн санааг алдагдуулахгүйгээр илүү оновчтой найруулсан эсвэл орчуулсан бол.
Нөгөөтээгүүр эх бүтээлийг олж уншихгүйгээр өөр бүтээлээс дам эшлэл авах нь тухайн судлаачийг “бэлэн будаа идсэн”, оюуны бүтээлч ажиллагаа хангалтгүй байгааг илэрхийлдэг. Тийм учраас аль болох эх бүтээл буюу ориг эх сурвалж дурдаж, бүтээлч хандах шаардлагатайг дахин дахин сануулах ажээ. Эсээ, дипломын судалгааны ажлын оноонд ч чухал үзүүлэлт болно.
Харин Монголын хууль зүйн академик салбарт энэ асуудал эсрэгээрээ байх тохиолдол гарч байгааг анхаарах шаардлагатай. Ялангуяа харьцуулсан судалгаанд өөрөө хайж олж, бүтээлч хандаж орчуулаагүй хэрнээ бусдын судалгаандаа эшлэл авсан бүтээлийг шууд өөрөө олж, орчуулсан юм шигээр ориг эх сурвалжийг тавиад, “дам эшлэл”-ийг шууд хаядаг явдал.
Иймд аль болох судлаач та өөрөө анхдагч эх сурвалжийг нь олоод тэндээсээ эшлэх, үнэхээр олдохгүй тохиолдолд дам эшлэл авах, ингэхдээ тухайн дам эшлэл авсан бүтээлээ зохих ёсоор дурддаг байх нь академик ёс зүйн чухал шалгуур юм шүү.

МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ

2025 оны 02 дугаар сарын эрэлттэй бүтээлийн чансаа

3 weeks ago

Ep45: Хүүхдийн хадгаламж ба зээлийн барьцаа

4 weeks ago

Ep44 | Газар эзэмших эрх дуусгавар болоход Засаг даргад газраа хүлээлгэн өгөх үүрэгтэй

1 month ago

Ep43 | ЗХХА-ыг хүчин төгөлдөр бус болохыг тогтоолгох нэхэмжлэл ба Ковидын тусгаарлалт

1 month ago

Бусад мэдээ, мэдээлэл

ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭРИЙН ХУРААНГУЙ

Бүгд