Тус илтгэлийг монгол улсын хөдөлмөрийн баатар, ардын багш, гавъяат хуульч Б.Чимидийн нэрэмжит эрдэм шинжилгээний бага хуралд зориулан бичсэн болно.
Монгол Улсын Их Хурал шүүх эрх мэдлийн шинэтгэлийн хүрээнд 2012.05.22-ны өдөр “Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчийн эрх зүйн байдлын тухай хууль”-ийг батлаж, 2013.04.15-ны өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөхөөр хуульчилсан билээ. Гэтэл уг хуулийн 3.3.1 болон 12.1 дэх заалт нь үндсэн хуулийн 49.2 дэх заалтыг зөрчсөн эсэх тухай маргаан үндсэн хуулийн цэц дээр өрнөж, 2013.11.13-ны өдрийн дүгнэлтээр “Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчийн эрх зүйн байдлын тухай хууль”-ийн холбогдох заалт үндсэн хууль зөрчсөн болохыг тогтоож, тухайн заалтын үйлчлэлийг түдгэлзүүлсэн байна.
Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны тухай хуульд заасны дагуу үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлтийг улсын их хуралд хүргүүлсэн боловч тус дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөхгүй болохоо мэдэгдсэн тул үндсэн хуулийн цэцийн их суудлын хуралдаан 2013.12.20-ны өдөр болох байсан ч хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас 2014.01.08-ны өдөр хүртэл хойшилсон байна. Үндсэн хуулийн цэц их суудлын хуралдаанаар тус маргааныг хэлэлцээд шитэзбтхуулийн холбогдох заалт үндсэн хууль зөрчсөн хэмээн тогтоол гаргажээ.
Хэдийгээр Үндсэн хуулийн цэцийн тогтоол эцсийн шийдвэр ч дээрх асуудалд судлаач оюутны зүгээс иргэдийн төлөөөлөгчийг шүүх бүрэлдэхүүнд оролцуулан хэрэг маргааныг хянан шийдвэрлэх нь үндсэн хуулийн зүйл, заалттай зөрчилдөж байгаа эсэх асуудалд үндсэн хуулийн эрх зүйн үүднээс дүгнэлт өгөхийг зорьсон болно. Үүний тулд үндсэн хуулийн цэцээс тус дүгнэлтэд заасан онолын үндэслэгээ болон япон улс дахь шүүх бүрэлдэхүүнд иргэдийн төлөөлөгчийг оролцуулах тогтолцооны үндсэн хуулийн зөрчлийг дэмждэг болон үгүйсгэдэг онолын үндэслэлийг дэвшүүлж, илтгэгчийн зүгээс дүгнэлт, саналыг дэвшүүлсэн болно.

шүүх эрх мэдэл, шүүхийн иргэдийн төлөөлөгч