Бүтээлийн нэр
Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль дахь тогтворжуулах заалт, тулгамдсан асуудал (Харьцуулсан судалгаа)
Зохиогч
Батжаргалын Ариунзаяа
Хэлбэр
Бакалаврын ажил
Салбар
Олон Улсын хувийн эрх зүй
Бүтээлийн товч
Монгол Улс ардчилсан дэглэмд шилжсэний дараа 1993 онд Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулиа баталснаар гадаадын хөрөнгө оруулалтын төрөлжсөн хуультай улсуудын нэг болсон. Дотоодын компаниуд илүү өрсөлдөөнт тэгш эрх шаардсанаар мөн дэлхийн худалдааны байгууллагын гэрээ, конвенцод хуулиа нийцүүлэх үүднээс Улсын Их Хурал 1993 оны Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуульд 2002 онд нэмэлт өөрчлөлт оруулсан. 1993 оны Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн 19, 20 дугаар зүйлүүдэд татварын тогтвортой нөхцөлийг хангах тогтвортой байдлын гэрээ байгуулах талаар зохицуулснаар Монгол Улс тогтворжуулах заалтыг хэрэглэсэн. Харин 2012-2013 онд гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтын орох урсгал огцом багассан тул 2013 оны 10 дугаар сард Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийг баталсан. Тус хуулиар мөн л татварын хувь хэмжээг тогтворжуулж, тогтворжуулах гэрчилгээ олгох, хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулах талаар зохицуулсан. Ийнхүү Монгол Улс тогтворжуулах заалтыг зөвхөн татвар, төлбөрийг тогтворжуулахад хэрэглэж байна. Гэтэл 1993 оны Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн 64 заалтад нийт 110 удаагийн нэмэлт өөрчлөлт орсон бол 2013 оны Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн 27 заалтад 40 удаагийн нэмэлт өөрчлөлт ороод6 байна. Түүнчлэн татварын орчныг тогтворжуулах заалтад ч олон удаагийн нэмэлт өөрчлөлт орсон. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын бодлогыг тодорхойлж буй гол хуульд олон удаагийн нэмэлт өөрчлөлт орж, тогтворгүй байдал үүсгэснээр гадаадын хөрөнгө оруулагчдыг татах бус түлхэх хүчин зүйл болдог. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын хууль нь хүлээн авагч улсын гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт (“ГШХО”)-ын талаар баримтлах бодлогын гол илрэл болдог. 2015 онд
Монгол Улс Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулиа тогтворжуулахаар оролдсон ч Монгол Улсын Үндсэн хуульд нийцэхгүй агуулгаар тусгасан тул Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлтээр хүчингүй болсонд тооцсон. Тогтворжуулах заалт нь эрсдэлийг бууруулах арга хэрэгсэл болохын хувьд гадаадын хөрөнгө оруулагчийн ашиг сонирхолд харин гадаадын хөрөнгө оруулагчийг татах эрх зүйн арга хэрэгсэл болохын хувьд хүлээн авагч улсын ашиг сонирхолд нийцдэг. Тиймээс гадаадын хөрөнгө оруулалтад нээлттэй, хөгжиж буй улсууд гадаадын хөрөнгө оруулалтын хуулиа тогтворжуулж, ГШХО-ыг дэмжих хэрэгсэл болгон ашиглаж байна. Гадаадын хөрөнгө оруулагч татварын хувь хэмжээнээс гадна хүлээн авагч улсын хөрөнгө оруулалтын хуулийг тогтворжуулах ашиг сонирхолтой байдаг. Нөгөө талаас энэ нь хүлээн авагч улсын хувьд ГШХО-ыг татах, дэмжих боломж юм. Тогтворжуулах заалтын олон төрлүүдээс аль нь хүлээн авагч улс болон гадаадын хөрөнгө оруулагчийн ашиг сонирхолд зэрэг нийцэх талаар судлаачид судалж, санал хэвшүүлж байна. Иймд тогтворжуулах заалтын онолын ойлголт, төрөл, зориулалтыг судлан Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль дахь тогтворжуулах заалтын тулгамдаж буй асуудлыг тодорхойлох нь энэхүү сэдвийг сонгох үндэслэл болсон.
Түлхүүр үг
Тогтворжуулах заалт, хүлээн авагч улсын ашиг сонирхол, гадаадын хөрөнгө оруулагчийн ашиг сонирхол, эрсдэлийг зөөлрүүлэх, гадаадын хөрөнгө оруулагчийг татах, үйлчлэхгүй байх заалт, эдийн засгийн тэнцвэрийн заалт.
Бичигдсэн огноо
2023-05-21
Хуудсын тоо
77
Хэл
Монгол
Бүтээл
Бүрэн эхээр нь үзэх
Байршуулсан огноо
2023-07-31
Товч мэдээлэл үзсэн
2755
Бүрэн эхээр нь үзсэн
218
Эшлэлийн тоо
247
Санал болгож буй эшлэлийн загвар
Б.Ариунзаяа “Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль дахь тогтворжуулах заалт, тулгамдсан асуудал (Харьцуулсан судалгаа)” (2023), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1622
Цуглуулганд нэмэх
Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх
Эшлэлүүд
  1. Бусад улсуудын хүчин төгөлдөр үйлчилж буй хөрөнгө оруулалтын төрөлжсөн хуулийн батлагдсан хугацаа болон тоон мэдээллийг “Хавсралт 1”-ээс харна уу. 
  2. Bajar Scharaw, The Protection of Foreign Investments in Mongolia: Treaties, Domestic Law, and 
  3. Contracts on Investments in International Comparison and Arbitral Practice, European Yearbook of 
  4. International Economic Law Volume 2, 2017, p.148. (“Bajar Scharaw”)  https://www.springer.com/series/8165 last accessed 19 March 2023.
  5. Монгол дахь Дэлхийн банкны групп, Монгол Улсын эдийн засгийн тойм: 2013 оны 4-р сар. 3 дахь тал. (“Эдийн засгийн тойм”) https://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/document/EAP/Mongolia/MQU_April_2013_mn.pdf -аас хамгийн сүүлд 2023 оны 03-р сарын 19-ний өдөр хандав. 
  6. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) https://legalinfo.mn/mn/detail/9491 -аас хамгийн сүүлд 2023 оны 03-р сарын 19-ний өдөр хандав. 
  7. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (1993) https://legalinfo.mn/mn/detail/212 -аас хамгийн 
  8. сүүлд 2023 оны 03-р сарын 19-ний өдөр хандав.
  9. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) https://legalinfo.mn/mn/detail/9491 -аас хамгийн сүүлд 2023 оны 03-р сарын 19-ний өдөр хандав.
  10. Bajar Scharaw, p.143. 
  11. UNCTAD, Investment Laws: A Widespread Tool for the Promotion and Regulation of Foreign Investment, Investment Policy Monitor, 2016, p.2. (“UNCTAD Policy”) 
  12. https://investmentpolicy.unctad.org/publications/155/investment-laws-a-widespread-tool-for-thepromotion-and-regulation-of-foreign-investment last accessed 19 March 2023.
  13. Үндсэн хуулийн цэцийн 2015 оны 2-р сарын 13-ны өдрийн Дугаар 02 Дүгнэлт “Хөрөнгө оруулалтын тухай, Монгол Улсын Их Хурлын тухай, Төсвийн тогтвортой байдлын тухай, Онц байдлын тухай, Хүний хөгжил сангийн тухай, Ард нийтийн санал асуулгын тухай хуулийн зарим заалт Үндсэн хууль зөрчсөн эсэх тухай маргааныг хянан шийдвэрлэсэн тухай” 
  14. https://old.legalinfo.mn/law/details/10903?lawid=10903 -аас хамгийн сүүлд 2023 оны 03-р сарын 19-ний өдөр хандав.
  15. Jola Gjuzi, Stabilization Clauses in International Investment Law: A Sustainable Development Approach, Springer, 2018, p.26-29. (“Jola Gjuzi”) https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-319-97232-9 last accessed 19 March 2023.
  16. Jola Gjuzi, p.31.
  17. Хууль зүйн үндэсний хүрээлэн, Монгол Улс дахь гадаадын хөрөнгө оруулалтын эрх зүйн 
  18. зохицуулалтын үүсэл, хөгжил, хэтийн төлөв судалгаа, 2009 он. (“Хүрээлэнгийн судалгаа”) 
  19. https://legaldata.mn/b/263 -аас хамгийн сүүлд 2023 оны 03-р сарын 20-ны өдөр хандав.
  20. Kyla Tienhaara (2008) Unilateral Commitments to Investment Protection: Does the Promise of Stability Restrict Environmental Policy Development? Yearbook of International Law, p.145. (“Kyla Tienhaara”) https://regnet.anu.edu.au/sites/default/files/publications/attachments/2015-05/Tienhaara-2008-Unilateral_Commitments_0.pdf last accessed 20 March 2023.
  21. Kyla Tienhaara, pp.145-146. 
  22. Katja Gehne & Romula Brillo, Stabilization Clauses in International Investment law: Beyond Balancing and Fair and Equitable Treatment, NCCR working paper 2013/46, 2017, p.41. (“Katja Gehne”) 
  23. Jola Gjuzi, p.11. 
  24. M. Sornarajah, The International Law on Foreign Investment, Cambridge University Press, 3rd Edn, 2015. p.281. (“Sornarajah”)
  25. Total S.A. v. The Argentine Republic, Decision on Liability, ICSID Case No. ARB/04/01 (27.12.2010) 
  26. [101]. https://www.italaw.com/sites/default/files/case-documents/ita0868.pdf last accessed 20 March 2023. 
  27. Sornarajah, p.281. 
  28. Amoco International Finance Corporation v. The Government of the Islamic Republic of Iran, Partial 
  29. Award (14.07.1987) [148]. https://jusmundi.com/en/document/decision/en-amoco-international-financecorporation-v-the-government-of-the-islamic-republic-of-iran-national-iranian-oil-company-nationalpetrochemical-company-and-kharg-chemical-company-limited-partial-award-award-no-310-56-3-tuesday14th-july-1987 last accessed 20 March 2023.
  30. Jola Gjuzi, p.13. 
  31. Geiger, Rainer (1974) The Unilateral Change of Economic Development Agreements, International
  32. & Comparative Law Quarterly 23 (1), p. 73. https://www.cambridge.org/core/journals/international-andcomparative-law-quarterly/article/abs/unilateral-change-of-economic-developmentagreements/C408F487C4BCA6DABADDE28109A14D8C last accessed 21 March 2023.
  33. Ibid.
  34. Dolzer, Rudolf & Christoph Schreuer, Principles of International Investment Law, 1st Edn, Oxford 
  35. University Press, 2008. p.27; Sornarajah, p.281. 
  36. Černič & Jernej Letnar (2010) Corporate human rights obligations under stabilization clauses, German Law Journal 11 (2). p.221. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1557051 last accessed 21 March 2023.
  37. Э. Байгаль., нар, Гадаадын хөрөнгө оруулалт эрх зүйн асуудал, Уб., 2010 он. 64 дэх тал. 
  38. 27 Хууль зүйн үндэсний хүрээлэн, Ананд, Батзаяа Адвокетс, Эрдэс баялгийн эрх зүйн тойм, Уб., 2012 он. 25 дах тал. 
  39. Jola Gjuzi, p.14. 
  40. Jola Gjuzi, p.15.
  41. Sornarajah, p.283. 
  42. Ibid. 
  43. Jola Gjuzi, p.17. 
  44. Jola Gjuzi, p.34.
  45. Jarrod Wong & Abdallah Abuelfututh Ali (2022) The Legislative Stabilization Clause, International Law and Politics, Vol 55:67. p.70. (“Jarrod Wong”) https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4075494 last accessed 9 May 2023. 35 Jola Gjuzi, p.73.
  46. Kyla Tienhaara, p.147. 37 Kyla Tienhaara, p.142.
  47. UNCTAD Policy, p.1. 39 LG&E v. Argentina, Decision on Liability, ICSID Case No. ARB/02/1 (03.10.2006) [124] https://www.italaw.com/sites/default/files/case-documents/ita0460.pdf; CMS v. Argentina, Award, ICSID Case No. ARB/01/8 (02.05.2005) [276] https://www.italaw.com/sites/default/files/casedocuments/ita0184.pdf; Occidental v. Ecuador, Award, ICSID Case No. ARB/06/11 (01.07.2004) [183] https://www.italaw.com/cases/767 last accessed 22 March 2023. 40 Kyla Tienhaara, p.143.
  48. Jola Gjuzi, p.22.
  49. Э. Байгаль., нар Гадаадын хөрөнгө оруулалт эрх зүйн асуудал, Уб., 2010 он. 21 дэх тал. 
  50. Э. Байгаль., нар Гадаадын хөрөнгө оруулалт эрх зүйн асуудал, Уб., 2010 он. 22 дах тал. 
  51. Katja Gehne, p.9. 
  52. Curtis & Christopher T (1988) The Legal Security of Economic Development Agreements. Harvard 
  53. International Law Journal 29 (2): 317, pp.319-320.
  54. Jola Gjuzi, p.31. 
  55. Abdullah Al Faruque (2006) Validity and Efficacy of Stabilisation Clauses: Legal Protection vs. Functional Value, Journal of International Arbitration 23 (4): 317. pp.322-323. (“Al Faruque 2006”) 
  56. https://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.kluwer/jia0023&div=30&id=&page last accessed 23 March 2023. 
  57. Investment Policy, p.5. 
  58. Katja Gehne, p.9. 
  59. Shemberg (2009) Stabilization Clauses and Human Rights, IFC/SRSG Research Paper, p.5. 
  60. (“Shemberg”)https://www.ifc.org/wps/wcm/connect/0883d81a-e00a-4551-b2b9-
  61. 46641e5a9bba/Stabilization%2BPaper.pdfMOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE0883d81a-e00a-4551-b2b9-46641e5a9bba-jqeww2e last accessed 23 March 2023.
  62. Jola Gjuzi, p.31.
  63. Waelde, Thomas W., and George Ndi (1996) Stabilizing International Investment Commitments:
  64. International Law Versus Contract Interpretation, Texas International Law Journal 31: 215, p.221. 
  65. (“Waelde”) https://www.semanticscholar.org/paper/Stabilizing-International-InvestmentCommitments%3A-W%C3%A4lde-Ndi/fbbd6c6885c7f3fd4f50505d9da9619c978fe511 last accessed 23 March 2023. 
  66. Waelde, p.222.
  67. Kyla Tienhaara, p.146.
  68. Jola Gjuzi, pp.38-51. 
  69. Jola Gjuzi, pp.69-72. 
  70. Sornarajah, p.281. 
  71. Cameron, Peter D., and Graham Kellas (2008) Contract Stability and Fiscal Stability: Rhetoric and Reality, Wood Mackenzie/CEPMLP, p.70.
  72. Katja Gehne, p.10.
  73. Waelde, p.260. 61 Sornarajah, p.281. 62 Cameron, Peter D. (2010) International Energy Investment Law: The Pursuit of Stability, Oxford University Press, p.70. (“Cameron 2010”)
  74. Jola Gjuzi, pp.40-42.
  75. Jola Gjuzi, p.40.
  76. Shemberg, p.6.
  77. Jola Gjuzi, p.43.
  78. Nwokolo, Amaechi David (2005) Is There a Legal and Functional Value for the Stabilization Clause in International Petroleum Agreements? Centre for Energy, Petroleum and Mineral Law and Policy Annual Review. p.7. www.dundee.ac.ul/cepmlp/car/ html/car8_article27.pdf last accessed 25 March 2023.
  79. Maniruzzaman, A.F.M. (1992) State Contracts with Aliens: The Question of Unilateral Change by the State in Contemporary International Law, Journal of International Arbitration, Vol. 9 No. 4, p.122-124. https://www.researchgate.net/publication/228184119_State_Contracts_with_Aliens_The_Question_of_Un ilateral_Change_by_the_State_In_Contemporary_International_Law last accessed 25 March 2023. 69 Jola Gjuzi, p.45.
  80. Shemberg, p.9.
  81. Shemberg, p.6. 
  82. Abdullah Al Faruque (2005) Stability in Petroleum Contracts: Rhetoric and Reality: (Lessons from the 
  83. Experiences of Selected Developing Countries and Economies in Transition (1980-2002), p.101. (“Al 
  84. Faruque 2005”) https://ethos.bl.uk/OrderDetails.do?uin=uk.bl.ethos.437429 last accessed 21 March 2023.
  85. Al Faruque 2005, p.118. 
  86. Al Faruque 2005, p.119.
  87. Jola Gjuzi, p.46.
  88. Katja Gehne, p.8.
  89. Shemberg, p.24.
  90. Shemberg, p.25.
  91. Cameron 2010, p.75.
  92. Ibid.
  93. Alexander, Frank (2009) Comment on Articles on Stabilization by Piero Bernardini, Lorenzo Cotula and AFM Maniruzzaman, Journal of World Energy Law & Business 2 (3): 243, p.244.
  94. Jola Gjuzi, pp.69-70.
  95. Shemberg, p.8.
  96. Э. Байгал, Олон улсын хөрөнгө оруулалтын эрх зүй, Уб., 2017 он. 116 дах тал.
  97. Shemberg, p.26.
  98. Jola Gjuzi, p.51.
  99. Jola Gjuzi, p.71.
  100. Jarrod Wong, p.75.
  101. Ibid.
  102. Jarrod Wong, p.77.
  103. Хавсралт 2-оос харна уу.
  104. Jarrod Wong, p.78.
  105. Хавсралт 2-оос харна уу.
  106. Jarrod Wong, p.93.
  107. Jola Gjuzi, p.55.
  108. Jola Gjuzi, p.56.
  109. Jola Gjuzi, p.58.
  110. Ibid.
  111. Kyla Tienhaara, p.147.
  112. Bartels, Martin (1985) Contractual Adaptation and Conflict Resolution, Based on Venture Contracts for Mining Projects in Developing Countries, Kluwer Law/Taxation Publishers, p.16. https://catalog.lib.uchicago.edu/vufind/Record/626069/Details last accessed 25 March 2023.
  113. Jola Gjuzi, pp.408-409. 102 Jola Gjuzi, p.412.
  114. Al Faruque 2006, p.325.
  115. Kyla Tienhaara, p.155.
  116. Ibid.
  117. Kyla Tienhaara, p.156.
  118. Ibid.
  119. Inga Martinkute (2015) Constitutional Validity of Stabilization Claus: Experience of Lithuania. (“Inga Martinkute”) https://www.linkedin.com/pulse/constitutional-validity-stabilisation-clause-inga-martinkute last accessed 2 May 2023.
  120. Литва Улсын Үндсэн хуулийн 5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг “Литва улс дах төрийн эрх мэдлийг Сейм, Ерөнхийлөгч, Засгийн газар, Шүүх хэрэгжүүлнэ”, 128 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг “Төрийн зээл болон төрийн бусад эд хөрөнгийн хариуцлагын тухай шийдвэрийг Засгийн газрын саналыг үндэслэн Сейм батална”. https://faolex.fao.org/docs/pdf/lit129855.pdf last accessed 2 May 2023.
  121. Литва Улсын Үндсэн хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг “Улс бүрэн эрхт эрх мэдлээ шууд эсхүл ардчилсан замаар сонгогдсон төлөөлөгчдөөр дамжуулан хэрэгжүүлнэ” https://faolex.fao.org/docs/pdf/lit129855.pdf last accessed 2 May 2023. 
  122. Jola Gjuzi, p.196.
  123. Rachel Frid de Vries (2016) Stability Shaken? Israeli High Court of Justice Strikes Down the Stabilization Clause in the Israeli Government’s Gas Plan, p.4. (“Rachel Frid”) https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3712408 last accessed 4 May 2023. 
  124. Shemberg, 109.
  125. Rachel Frid, p.4.
  126. Rachel Frid, p.5.
  127. Jola Gjuzi, p.195.
  128. Ibid.
  129. Aminoil v. Kuwait, Final Award (24.03.1982) [158]–[159]. https://jusmundi.com/en/document/decision/en-the-american-independent-oil-company-v-thegovernment-of-the-state-of-kuwait-final-award-wednesday-24th-march-1982 last accessed 25 March 2023.
  130. UNCTAD (2012) Expropriation: A Sequel, Series on Issues in International Investment Agreements II. New York: United Nations, p.73. https://unctad.org/system/files/officialdocument/unctaddiaeia2011d7_en.pdf last accessed 25 March 2023.
  131. Jola Gjuzi, p.297.
  132. US Model BIT, 2012, Annex B(4)(a)(ii) https://edit.wti.org/document/show/f11fb55a-06b7-4aa9-9680- 7bbc26704201?textBlockId=ab4c5c46-1f25-415f-8b45-cc588d82b301&page=4; Canadian Model BIT, 2021, Art. 9(3)(c) https://investmentpolicy.unctad.org/international-investment-agreements/treatyfiles/6341/download China-Colombia BIT, 2008, Art. 4(b)(ii) https://investmentpolicy.unctad.org/international-investment-agreements/treaty-files/720/download; Australia-Chile FTA 2008, Annex B-10 (3)(a)(ii). https://investmentpolicy.unctad.org/internationalinvestment-agreements/treaty-files/2566/download last accessed 25 March 2023.
  133. Алтан Дорнод-Монгол (CEM) болон Восток Нефтегазын цорын ганц хувьцаа эзэмшигч болох Сергей Паушок Монгол Улсын эсрэг хөрөнгө оруулалтын арбитрт нэхэмжлэл гаргасан. 2006 онд Гэнэтийн ашгийн орлогын татварын тухай хууль батлагдсанаар унци алтны олон улсын ханш 500 Америк Доллараас хэтэрвэл 68 хувийн татвар ногдуулахаар зохицуулсан. Энэхүү татварын арга хэмжээ нь ОХУ-ын хөрөнгө оруулагчийн хөрөнгө оруулалтыг ашиггүй болгосон.
  134. Sergei Paushok, CJSC Golden East Company and CJSC Vostokneftegaz Company v. The Government of Mongolia, Award on Jurisdiction and Liability, UNCITRAL (28.04.2011) [392]-[410]. (“Paushok”) https://www.italaw.com/sites/default/files/case-documents/ita0622.pdf last accessed 25 March 2023.
  135. Байгаль., нар, Гадаадын хөрөнгө оруулалт эрх зүйн асуудал, Уб., 2010 он. 17 дах тал. 
  136. Bajar Scharaw, p.145. 127 Bajar Scharaw, p.143.
  137. 1993 оны Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хууль нь гадаадын хөрөнгө оруулагчийн хөрөнгө болон эрхийг хамгаалж, гадаадын хөрөнгө оруулалтыг дэмжихэд чиглэсэн бөгөөд гадаадын хөрөнгө оруулагч, дотоодын хөрөнгө оруулагчийг илэрхий зааглаж, зөвхөн гадаадын хөрөнгө оруулалтад хамаарах татварын хөнгөлөлт, давуу байдлыг тодорхойлсон.
  138. 1993 оны Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулиар олгогдсон татварын давуу эрх зөвхөн гадаадын аж ахуй нэгжүүдэд хамаарч байсан нь дотоодын аж ахуй нэгжүүдийн шүүмжлэлд өртсөн.
  139. Bajar Scharaw, p.148.
  140. 1993 оны Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн 19 дүгээр зүйл “Тогтвортой байдлын гэрээ”, 20 дугаар зүйл “Тогтвортой байдлын гэрээ байгуулах”.
  141. Т. Жавхаа, Монгол Улс дахь хөрөнгө оруулалтын эрх зүйн зохицуулалтыг боловсронгуй болгох зарим асуудал, Магистрын зэрэг горилсон дипломын ажил, Уб., 2014 он. 31 дэх тал. 
  142. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (1993) 19 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг. 
  143. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (1993) 19 дүгээр зүйлийн 2 дэх хэсэг.
  144. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (1993) 19 дүгээр зүйлийн 3 дах хэсэг.
  145. Эдийн засгийн тойм, 3 дахь тал. 137 Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) https://legalinfo.mn/mn/detail/9491 -аас хамгийн сүүлд 2023 оны 03-р сарын 26-ны өдөр хандав.
  146. Bajar Scharaw, p.164.
  147. “Алсын хараа - 2050” Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Зорилт 4.1, 1 дэх хэсэг “... гадаадын хөрөнгө оруулалтыг дэмжих нөхцөл бүрдсэн байна”; 6 дах хэсэг “хөрөнгө оруулалтын таатай орчныг бүрдүүлж...” https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=211057&showType=1 –аас хамгийн сүүлд 2023 оны 04-р сарын 29-ны өдөр хандав.
  148. Монгол Улсын Их Хурлын 2021 оны 12-р сарын 30-ны өдрийн Дугаар 106 “Шинэ сэргэлтийн бодлого батлах тухай” тогтоолын хавсралт “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын 3 дугаар зүйлийн 3.1 дэх хэсэг “... хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлж ...” https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=16390082551211&showType=1 –аас хамгийн сүүлд 2023 оны 04-р сарын 29-ний өдөр хандав.
  149. Монгол Улсын Их Хурлын 2020 оны 08-р сарын 28-ний өдрийн Дугаар 24 “Монгол Улсын Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” тогтоолын хавсралт “Монгол Улсын Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр”-ийн 3 дугаар зүйлийн 3.2.5 дах хэсэг “...хайгуулын ажлын хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх замаар эрдэс баялгийн нөөцийг арвижуулна.”, 3.6.2 дах хэсэг “... авто замын сангийн хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэн...” 4 дүгээр зүйлийн 4.5.3 дах хэсэг “... мега төслүүдэд гадаадын хөрөнгө оруулалт татах...” https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=211219&showType=1 –аас хамгийн сүүлд 2023 оны 04-р сарын 29- ний өдөр хандав.
  150. Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл, 2023 он. http://med.gov.mn/post/128976 –аас хамгийн сүүлд 2023 оны 04-р сарын 29-ны өдөр хандав. 
  151. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) 13 дугаар зүйлийн 1, 4 дэх хэсэг.
  152. Татварын ерөнхий хууль (2019) 4 дүгээр зүйлийн 4.1.1 дэх хэсэг. https://legalinfo.mn/mn/detail/14403 –аас хамгийн сүүлд 2023 оны 03-р сарын 26-ны өдөр хандав.
  153. Татварын ерөнхий хууль (2019) 12 дүгээр зүйлийн 12.1.11 дэх хэсэг. https://legalinfo.mn/mn/detail/14403 –аас хамгийн сүүлд 2023 оны 03-р сарын 26-ны өдөр хандав.
  154. Bajar Scharaw, p.166. 147 Ibid.
  155. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) 14 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг.
  156. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) 16 дугаар зүйлийн 1.1 дэх хэсэг.
  157. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) 16 дугаар зүйлийн 1.2 дэх хэсэг.
  158. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) 16 дугаар зүйлийн 1.3 дах хэсэг.
  159. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) 16 дугаар зүйлийн 1.4 дэх хэсэг.
  160. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) 16 дугаар зүйлийн 2 дах хэсэг.
  161. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) 18 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг.
  162. Al Faruque (2006), pp.323-325.
  163. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) 15 дугаар зүйлийн 3 дах хэсэг, 19 дүгээр зүйлийн 19.1.6 дах хэсэг.
  164. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) 19 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг. 19.1.1.тогтворжуулах гэрчилгээний хүчинтэй байх хугацаа дууссан; 19.1.2.тогтворжуулах гэрчилгээ эзэмшигч хуулийн этгээд хүсэлт гаргасан, эсхүл татан буугдсан; 19.1.3.тогтворжуулах гэрчилгээ эзэмшигч хуулийн этгээд Монгол Улсад оруулсан хөрөнгөө Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээс бүрэн татаж, шилжүүлсэн; 19.1.4.тогтворжуулах гэрчилгээ эзэмшигч хуулийн этгээд нь хууль бус бичиг баримт бүрдүүлэн тогтворжуулах гэрчилгээг авсан болох нь тогтоогдсон; 19.1.5.эрх залгамжлагч нь энэ хуулийн 15.4-т заасан шаардлагыг хангаагүй. 19.1.7.гадаадын төрийн өмчит хуулийн этгээд нь энэ хуулийн 21.1-д заасан зөвшөөрөл аваагүй болох нь тогтоогдсон; 19.1.8.тогтворжуулах гэрчилгээ эзэмшигч нь энэ хуулийн 16.2-т заасан хугацаанд хөрөнгө оруулалтаа хийгээгүй.
  165. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) 20 дугаар зүйлийн 20.1, 20.4 дэх хэсэг.
  166. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) 21 дүгээр зүйл.
  167. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (2013) 16 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг.
  168. Засгийн газрын 2014 оны 02-р сарын 21-ний өдрийн 56 дугаар тогтоолын Хавсралт “Хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулах журам”, 2.4 дэх хэсэг. https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=206226&showType=1 –аас хамгийн сүүлд 2023 оны 03-р сарын 27- ны өдөр хандав.
  169. Засгийн газрын 2005 оны 02-р сарын 02-ны өдрийн Дугаар 24 тогтоолоор баталсан “Тогтвортой байдлын гэрээний загвар батлах тухай” журмын Хавсралт. https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=201932&showType=1 –аас хамгийн сүүлд 2023 оны 03-р сарын 27- ны өдөр хандав. 
  170. Мөн тэнд.
  171. Д. Бэлгүүн, Монгол Улсын хөрөнгө оруулалтын гэрээний тогтворжуулах заалтад холбогдох тулгамдсан асуудал, Магистрын зэрэг горилсон дипломын ажил, Уб., 2015 он. 29-31 дэх тал. https://catalog.num.edu.mn/cgi-bin/koha/opac-ISBDdetailebook.pl?biblionumber=129502 –аас хамгийн сүүлд 2023 оны 03-р сарын 26-ны өдөр хандав.
  172. Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээ.https://www.ot.mn/media/ot/content/about_us/IA/Oyu_Tolgoi_IA_MN.pdf -аас хамгийн сүүлд 2023 оны 04-р сарын 29-ний өдөр хандав.
  173. Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татвар, гаалийн албан татвар, нэмэгдсэн өртгийн албан татвар, онцгой албан татвар, ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, ашигт малтмалын хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн төлбөр, үл хөдлөх эд хөрөнгийн албан татвар, Зарим бүтээгдэхүүний үнийн өсөлтийн албан татварын тухай хуулийг хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн дагуу 2011 оны 1 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс эхлэн хүчингүй болох Зарим бүтээгдэхүүний үнийн өсөлтийн албан татвар. 167 Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээ, 2.2, 2.4 - 2.7 дах хэсэг. https://www.ot.mn/media/ot/content/about_us/IA/Oyu_Tolgoi_IA_MN.pdf -аас хамгийн сүүлд 2023 оны 04-р сарын 29-ний өдөр хандав.
  174. Зөвхөн Татварын Ерөнхий хуулийн 7 дугаар зүйлд заасан татваруудыг төлнө. Гэрээг байгуулах үед мөрдөж байсан Татварын ерөнхий хуулийн 7 дугаар зүйлд заагаагүй татвар төлөх үүрэг хүлээхгүй. 
  175. Хавсралт 2-оос харна уу.
  176. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (1993) https://legalinfo.mn/mn/detail/212 -аас хамгийн сүүлд 2023 оны 03-р сарын 26-ны өдөр хандав.
  177. Мөн тэнд.
  178. Мөн тэнд.
  179. Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийн 19 дүгээр зүйлийн 19.6 дахь хэсэг, Онц байдлын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэг, Хүний хөгжил сангийн тухай хуулийн 19 дүгээр зүйлийн 19.2 дахь хэсэг, Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.5 дахь хэсэг, Ард нийтийн санал асуулгын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэг.
  180. Үндсэн хуулийн цэцийн 2015 оны 2-р сарын 13-ны өдрийн Дугаар 02 Дүгнэлт “Хөрөнгө оруулалтын тухай, Монгол Улсын Их Хурлын тухай, Төсвийн тогтвортой байдлын тухай, Онц байдлын тухай, Хүний хөгжил сангийн тухай, Ард нийтийн санал асуулгын тухай хуулийн зарим заалт Үндсэн хууль зөрчсөн эсэх тухай маргааныг хянан шийдвэрлэсэн тухай” (“02 Дүгнэлт”) https://old.legalinfo.mn/law/details/10903?lawid=10903 -аас хамгийн сүүлд 2023 оны 03-р сарын 26-ны өдөр хандав.
  181. Үндсэн хуулийн цэц хууль тайлбарлах “түүхчлэх” аргыг ашиглан “хууль тогтоогч хуралдааны ирцийн өндөр хувиас шалтгаалж, Улсын Их Хурлын хэвийн үйл ажиллагааг хангахад бэрхшээл учирч байсныг харгалзан Улсын Их Хурлын хуралдааны ирц хүчинтэй байх хувийг 50+1 болгон, тэдгээрийн олонхийн саналаар буюу мөн 50+1 хувийн саналаар асуудлыг хэлэлцэн батлахаар босгыг бууруулахыг зорьж Үндсэн хуулийн Хорин долдугаар зүйлийн 6 дахь хэсгийг өөрчлөн найруулжээ” гэж үндэслэлээ тайлбарласан.
  182. 02 Дүгнэлт.
  183. Moshe Hirsch (2011) Between Fair and Equitable Treatment and Stabilization Clause: Stable Legal Environment and Regulatory Change in International Investment Law, The Journal of World Investment & Trade, Vol. 12,. p.783. (“Moshe Hirsch”) https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2272952 last accessed 27 March 2023
  184. Kyla Tienhaara p.157.
  185. Moshe Hirsch, p.784.
  186. UNCTAD Policy, p.5.
  187. Хүрээлэнгийн судалгаа, 615 дах тал.
  188. Мөн тэнд.
  189. Moshe Hirsch, p.31.
  190. Allen & Overy (2013) Guide to Extractive Industries Documents– Oil & Gas, World Bank Institute Governance for Extractive Industries Programme, pp. 12; 17-18. www.allenovery.com last accessed 27 March 2023. Allen & Overy (2013) Guide to Extractive Industries – Mining, World Bank Institute Governance for Extractive Industries Programme, pp. 12; 17. https://xdocs.net/preview/guide-to-extractive-industriesdocuments-mining-world-bank-institute-governance-for-5ce1b60259576 last accessed 27 March 2023.
  191. OECD FDI Regulatory Restrictiveness Index, 2019. https://www.oecd-ilibrary.org/sites/2e3a129cen/index.html?itemId=/content/component/2e3a129c-en last accessed 27 March 2023. 
  192. https://www.britannica.com/place/Kosovo/Self-declared-independence last accessed 27 March 2023.
  193. https://www.worldbank.org/en/country/kosovo/overview last accessed 27 March 2023. 
  194. https://www.ceicdata.com/en/indicator/kosovo/real-gdp-growth last accessed 27 March 2023. 
  195. Kosovo - United States Department of State last accessed 27 March 2023.
  196. Kreshnik KAÇIU & Lulzim EJUPI (2017) The Legal Framework of Foreign Direct Investments in Kosovo, Acta Universitatis Danubius, Vol. 13, No. 3/2017, p.153. (“Kreshnik”) https://ro.vlex.com/vid/the-legalframework-of-773299365 last accessed 27 March 2023. 
  197. Kreshnik, p.150.
  198. Ibid.
  199. Kosovo, Law on Foreign Investment (2014), Article 6 “Stability of Investment Regime”. https://investmentpolicy.unctad.org/investment-laws/laws/211/kosovo-law-on-foreign-investment last accessed 27 March 2023.
  200. Kosovo, Law on Foreign Investment (2014), Article 8 “Compensation”. https://investmentpolicy.unctad.org/investment-laws/laws/211/kosovo-law-on-foreign-investment last accessed 27 March 2023. 
  201. Julia Kaczmarek-Khubnaia (2017) Foreign Direct Investment in Armenia, Journal of Geography, Politics and Society, p.47. https://www.researchgate.net/publication/322821971_Foreign_Direct_Investment_in_Armenia/link/5a71b 18ea6fdcc33daab191b/download last accessed 13 May 2023.
  202. UNCTAD (2022) World Investment Report: Investing International Tax Reforms and Sustainable Investment, p.212. https://unctad.org/system/files/official-document/wir2022_en.pdf last accessed 27 March 2023.
  203. Armenia, The Law of the Republic of Armenia on Foreign Investments (1994), Article 7 “Guarantee in the event of amendments to the legislation of the Republic of Armenia”. https://investmentpolicy.unctad.org/investment-laws/laws/8/armenia-foreign-investment-law last accessed 27 March 2023.
  204. Jarrod Wong, p.72.
  205. UNCTAD (2019) Investment Policy Review of Armenia, p.11. https://unctad.org/system/files/officialdocument/diaepcb2019d3_en.pdf last accessed 15 May 2023. (“UNCTAD 2019”)
  206. UNCTAD (2019), p.12. 201 Ibid.
  207. UNCTAD (2021) World Investment Report: Investing in Sustainable Report, p.4. https://unctad.org/publication/world-investment-report-2021 last accessed 27 March 2023.
  208. https://www.ceicdata.com/en/indicator/vietnam/foreign-direct-investment last accessed 27 March 2023.
  209. Vitenam, Law on Investment (2014), Article 13 “Assurance of business investment upon changes of laws”. https://investmentpolicy.unctad.org/investment-laws/laws/152/viet-nam-law-on-investment last accessed 28 March 2023. 
  210. Vitenam, Law on Investment (2014), Article 15 “Forms and beneficiaries of investment incentives”. https://investmentpolicy.unctad.org/investment-laws/laws/152/viet-nam-law-on-investment last accessed 28 March 2023. 206 Vitenam, Law on Investment (2014), Article 15(3) https://investmentpolicy.unctad.org/investmentlaws/laws/152/viet-nam-law-on-investment last accessed 28 March 2023.
  211. Өндөр технологийн үйл ажиллагаа, өндөр технологийн туслах бүтээгдэхүүн, түүний судалгаа, боловсруулалт, шинэ материал, шинэ эрчим хүч, цэвэр эрчим хүч, сэргээгдэх эрчим хүч, 30-аас доошгүй хувийн нэмүү өртөгтэй бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, эрчим хүч хэмнэх бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх зэрэг хамаарна.
  212. Аж үйлдвэрийн парк, экспортын боловсруулалтын бүс, өндөр технологийн бүс, эдийн засгийн бүс зэрэг орно.
  213. Vitenam, Law on Investment (2014), Article 15(2) https://investmentpolicy.unctad.org/investmentlaws/laws/152/viet-nam-law-on-investment last accessed 28 March 2023.
  214. Vitenam, Law on Investment (2014), Article 15(3) https://investmentpolicy.unctad.org/investmentlaws/laws/152/viet-nam-law-on-investment last accessed 28 March 2023.
  215. Avtandil Silagadze & Tamaz Zubiashvili (2016) Foreign Direct Investment in Georgia, International Journal of Arts & Sciences, p.66.
  216. UNCTAD (2022) World Investment Report: International Tax Reforms and Sustainable Development, p.212. https://unctad.org/system/files/official-document/wir2022_en.pdf last accessed 28 March 2023.
  217. Georgia, Law on the Investment Activity Promotion and Guarantees (2019), Article 13 “Legal regime of the realized foreign investments” https://investmentpolicy.unctad.org/investment-laws/laws/75/georgiainvestment-law last accessed 29 March 2023.
  218. Georgia, Law on the Investment Activity Promotion and Guarantees (2019), Article 15 “Guarantees during amendment of legislation” https://investmentpolicy.unctad.org/investment-laws/laws/75/georgiainvestment-law last accessed 29 March 2023.
  219. Ibid.
  220. Jola Gjuzi, p.42.
  221. Jola Gjuzi, p.50-51.
  222. Moshe Hirsch, p.788.
  223. Jola Gjuzi, p.51.
  224. Jarrod Wong, p.91.
  225. Хавсралт 2-оос харна уу.
  226. Jarrod Wong, pp.111.
  227. Lorenzo Cotula (2008) Regulatory Takings, Stabilization Clauses and Sustainable Development, OECD Global Forum on International Investment, 1 (7). (“Lorenzo Cotula”) Regulatory Takings, Stabilisation Clauses and Sustainable Development | OECD Investment Policy Perspectives 2008 | OECD iLibrary (oecd-ilibrary.org) last accessed 29 March 2023.
  228. Karl P. Sauvant, UNCTAD, World Investment Report 2003 - FDI Policies for Development: National and International Perspectives (Geneva and New York: United Nations, 2003), Columbia University. p.145-154. https://www.bing.com/search?q=UNCTAD%2C+World+Investment+Report%2C+FDt+Policies+for+Devel opment%3A+National+and+International+Perspectives&cvid=5acd811da46042e3b8b7b628874261e8&a qs=edge..69i57j69i59i450l8&FORM=ANCMS9&PC=U531 last accessed 29 March 2023. 
  229. Parkerings-Compagniet AS v. Republic of Lithuania, Award, ICSID Case No. ARB/05/8 (11.9.2007) [332]. (“Parkerings”) https://www.italaw.com/sites/default/files/case-documents/ita0619.pdf last accessed 29 March 2023. 226 AGIP, p.86.
  230. LETCO v. Liberia, Final Award, ICSID Case No. ARB/83/2 (31.03.1986) [343]. https://jusmundi.com/en/document/decision/en-liberian-eastern-timber-corporation-v-republic-of-liberiaaward-monday-31st-march-1986 last accessed 29 March 2023.
  231. Jola Gjuzi, p.102.
  232. Liberian Eastern Timber Corporation v. Republic of Liberia, Award, ICSID Case No. ARB/83/2 (31.3.1981) [81]. https://jusmundi.com/en/document/decision/en-liberian-eastern-timber-corporation-vrepublic-of-liberia-award-monday-31st-march-1986; AGIP, p.86; The American Independent Oil Company v. The Government of the State of Kuwait, Final Award, Ad hoc arbitration (24.3.1982) https://jusmundi.com/fr/document/decision/en-the-american-independent-oil-company-v-the-governmentof-the-state-of-kuwait-final-award-wednesday-24th-march-1982; Parkerings, [331]. https://jusmundi.com/en/document/decision/en-parkerings-compagniet-as-v-republic-of-lithuania-awardtuesday-11th-september-2007 last accessed 29 March 2023.; Paushok, [305]. 
  233. Maniruzzaman, A.F.M., State Contracts with Aliens: The Question of Unilateral Change by the State in Contemporary International Law, Journal of International Arbitration, Vol. 9 No. 4 (1992), p.141. https://www.researchgate.net/publication/228184119_State_Contracts_with_Aliens_The_Question_of_Un ilateral_Change_by_the_State_In_Contemporary_International_Law last accessed 29 March 2023.
  234. Lorenzo Cotula, p.8. Энэхүү олон улсын эрх зүйн зарчим нь 1969 оны Олон улсын гэрээний эрх зүйн тухай Венийн конвенц, 46 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт тусгагдсан гэж үздэг. Тус хэсэгт “Улс нь гэрээг заавал биелүүлэхээ зөвшөөрч байгаагаа гэрээ байгуулах эрх хэмжээтэй холбогдсон дотоодын эрх зүйн аль нэг заалтыг зөрчиж илэрхийлсэн байна гэдэг нөхцөл байдлыг, хэрэв уг зөрчил нь илэрхий биш, дотоодын эрх зүйн онцгой ач холбогдол бүхий хэм хэмжээнд холбогдолгүй бол, тухайн зөвшөөрлийг хүчингүйд тооцох үндэслэл болгож болохгүй” гэж заасан.
  235. Revere Copper and Brass, Inc. v. Overseas Private Investment Corporation, AAA Case No. 1610013776 (21.09.1976) [36]. https://jusmundi.com/en/document/decision/en-revere-copper-and-brass-inc-voverseas-private-investment-corporation-award-thursday-24th-august-1978 last accessed 1 April 2023.
  236. Jola Gjuzi, p.95.
  237. Ibid.
  238. Georgia, Law on the Investment Activity Promotion and Guarantees (2019), Article 13, “Legal regime of the realized foreign investments”. https://investmentpolicy.unctad.org/investment-laws/laws/75/georgiainvestment-law last accessed 1 April 2023.

МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ

Монгол Улсын Шүүхийн индекс 2023 оны байдлаар 1.28 оноогоор ахисан үзүүлэлттэй байна

6 days ago

Ep 24: Өндөр насны тэтгэвэрт гарч буй төрийн албан хаагч ба нэг удаагийн буцалтгүй тусламж (журам)

6 days ago

"Төв банкны бие даасан, хараат бус байдал, түүний эрх зүйн зохицуулалт" сэдэвт эрдэм шинжилгээний хурал - 2021

2 weeks ago

Ep 23 | Хүнийг хууль бусаар хорих нь гэмт хэрэг болох нь (Өмгөөлөгчийн шалгалт)

2 weeks ago

Бусад мэдээ, мэдээлэл

ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭРИЙН ХУРААНГУЙ

Бүгд