Энэхүү судалгааны хүрээнд Хууль тогтоомжийн тухай хуулийн 51 дүгээр зүйлийн 51.3-т “Энэ хуульд өөрөөр заагаагүй бол хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт хийх үнэлгээг тухайн хууль тогтоомжийг дагаж мөрдсөнөөс хойш 5 жил тутамд хийх бөгөөд шаардлагатай тохиолдолд дээрх хугацаанаас өмнө хийж болно” гэж зааснаар ТАтХ-ийн зарим зохицуулалтын хэрэгжилтэд үр дагаврын үнэлгээ хийлээ. Үнэлгээг Засгийн газрын 2016 оны 59 дүгээр тогтоолын 6 дугаар хавсралтаар баталсан “Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үр дагаварт үнэлгээ хийх аргачлал”-ыг баримтлан гүйцэтгэсэн болно.
Ингэхдээ ТАтХ-ийн шинэчилсэн найруулгад үзэл баримтлал, агуулгын хувьд 2002 оны ТАтХ-аас шинэлэг байдлаар хуульчилсан зохицуулалтыг сонгон авч, практик хэрэгжилтийг үнэлэхийг эрмэлзэв. Тодруулбал, 2017 оны ТАтХ-д шинээр зохицуулсан дараах асуудлыг судалгааны объектоор сонголоо:
-Чадахуйн (мерит) зарчимд үндэслэн төрийн албан хаагчийг шатлан дэвшүүлэх: Иргэнийг төрийн албанд томилох, чөлөөлөхдөө мерит зарчимд үндэслэж буюу хувь хүний мэдлэг, боловсрол, мэргэжил, мэргэшил, ур чадвар, туршлага, ажлын үр дүнд тулгуурлах зохицуулалтыг баталгаажуулсан үгчлэн хуульчилсан нь онцлог зохицуулалт мөн. Тэр дундаа тогтоосон шаардлагын дагуу тодорхой хугацаанд ажиллах 50 хувийг хангасан төрийн захиргааны албан хаагчийг чадахуйн зарчимд үндэслэн хугацаанаас өмнө шатлан дэвшүүлэх боломжтой болсон бөгөөд тус заалтын хэрэгжилтийг үнэлнэ.
-Төрийн албаны албан тушаалын тодорхойлолт: Төрийн захиргааны албан тушаал, төрийн үйлчилгээний удирдах ажилтны албан тушаалын тодорхойлолтыг "томилох эрх бүхий этгээд” холбогдох журамд нийцүүлэн боловсруулж, Төрийн албаны зөвлөл (цаашид “ТАЗ” гэх)-ийн зөвшөөрлийг үндэслэн албан тушаал тус бүрээр батлахаар заасан. Энэ хүрээнд тийнхүү боловсруулан баталж байгаа асуудлыг үнэлнэ.
-Төрийн албаны сонгон шалгаруулалт: ТАтХ-д төрийн албаны шалгалтыг ерөнхий болон тусгай шалгалт гэсэн 2 төрөлтэй байхаар заасан. Ингэхдээ (1) Ерөнхий шалгалтыг төрийн жинхэнэ алба хаах хүсэлтэй, хуульд заасан нийтлэг шаардлагыг хангасан иргэнээс; (2)Тусгай шалгалтыг албан тушаалын сул орон тоо гарсан тохиолдолд төрийн тухайн байгууллагад, төрийн бусад байгууллагад ажиллаж байгаа албан хаагчдаас, төрийн албан хаагчийн нөөцөд байгаа иргэдээс тус тус авахаар хуульчилсан бөгөөд уг зохицуулалтыг хэрэгжүүлэхэд тулгарч байгаа асуудлыг тодорхойлж, үнэлнэ.
-Төрийн жинхэнэ албан хаагчийг шилжүүлэх, сэлгэн ажиллуулах: Төрийн нэг байгууллагад 10, түүнээс дээш жил нэг албан тушаалд ажиллаж байгаа албан хаагчийг удирдлагын санаачилгаар төрийн албаны нэг байгууллагаас нөгөө байгууллагад шилжүүлэн ажиллуулах, төрийн жинхэнэ албан хаагчийг өөрийнх нь зөвшөөрснөөр тухайн төрийн байгууллагын нэгж хооронд сэлгэн ажиллуулах зохицуулалтыг шинээр тусгасны дагуу хэрэгжилтийг үнэлнэ.
-Төрийн албаны төв байгууллагын бүрэлдэхүүн, хараат бус байдал: ТАЗ нь 6 жилийн хугацаагаар томилогдсон орон тооны таван гишүүний бүрэлдэхүүнтэй байх бөгөөд Зөвлөлийн үйл ажиллагаанд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайд, УИХ-ын болон Засгийн газрын гишүүн, нам, олон нийт, аж ахуйн нэгж, байгууллагын албан тушаалтан, иргэн хэн боловч хөндлөнгөөс оролцох, нөлөөлөхийг хориглох бөгөөд зөрчсөн албан тушаалтныг төрийн албанаас халах үндэслэл болохоор заасны дагуу тус байгууллагын хараат бус байдлын зохицуулалтыг үнэлнэ.
-ТАЗ-ийн маргаан шийдвэрлэх бүрэн эрх: Төрийн жинхэнэ албан тушаалд холбогдох аливаа хууль тогтоомжийг зөрчсөн тохиолдолд эрх бүхий албан тушаалтны шийдвэрийг өөрчлөх эсхүл хүчингүй болгож, буруутай албан тушаалтныг үүрэгт ажлаас чөлөөлөх мэдэгдлийг томилох эрх бүхий этгээдэд хүргүүлэх бүрэн эрхийг ТАЗ-д олгосон. Эрх бүхий этгээд нь ТАЗ-ийн мэдэгдлийг заавал биелүүлж, авсан арга хэмжээний талаар 14 хоногийн дотор хариу мэдэгдэх үүргийг хуулиар хүлээсэн бөгөөд уг зохицуулалтын хэрэгжилтийг үнэлнэ.
-Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн хэм хэмжээ: ТАтХ-аар ТАЗ-д төрийн албаны ёс зүйг мөрдүүлэх, ёс зүйн хэм хэмжээг сахиулахтай холбогдсон зөвлөгөө, арга зүйн удирдлагаар хангах чиг үүргийг хариуцуулсан. Энэ хүрээнд “Төрийн захиргааны болон үйлчилгээний албан хаагчийн ёс зүйн дүрэм”-ийг боловсруулж, Засгийн газрын 2019 оны 33 дугаар тогтоолоор батлуулан хэрэгжүүлж байх бөгөөд судалгааны хүрээнд төрийн албан хаагчийн ёс зүйн хэм хэмжээний хэрэгжилтийг үнэлнэ. Ийнхүү судалгааг дээрх хүрээнээс гадна төрийн албаны ёс зүйн менежментийн асуудлыг оруулан ТАтХ-ийн зарим заалтын хэрэгжилтийн үр дагаварт үнэлгээ хийж гүйцэтгэлээ.
Судалгааны багийн бүрэлдэхүүн:
Багийн ахлагч Б.Төрболд “Оюуны-Инноваци” ТББ-ын Гүйцэтгэх захирал, хуульч
Үндсэн судлаач П.Баттулга “Оюуны-Инноваци” ТББ-ын судлаач, хуульч
Үндсэн судлаач Д.Ренчиндорж Хуульч, судлаач
Судлаач М.Балжинсүрэн Хуульч, судлаач
Судлаач Н.Оюун-Эрдэнэ Хуульч, судлаач
Судлаач С.Цэрэндолгор Хуульч, судлаач
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх
[1] Төрийн мэдээлэл эмхэтгэл (2018) №01.
[1] 2023 оны 07 дугаар сарын 07-ны өдрийн байдлаар.
[1] Төрийн мэдээлэл эмхэтгэл (2015) №25.
[1] Удирдлагын академи, Төрийн захиргааны албан тушаалд шатлан дэвшүүлэх зарчмын хэрэгжилтэд хийсэн судалгаа (Улаанбаатар: Удирдлагын академи, 2020), 5 дахь тал.
[1] Мөн тэнд.
[1] Удирдлагын академи, Төрийн албан тушаалын ангилал, зэрэглэлийн харьцуулсан судалгаа (Улаанбаатар: Удирдлагын академи, 2021), 13 дахь тал.
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн үзэл баримтлал, танилцуулга
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.3, 26.4 дэх хэсэг
[1] Төрийн албаны зөвлөлийн 2023 оны 25 дугаар тогтоол
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.3, 7 дугаар зүйлийн 7.1.5, 26 дугаар зүйлийн 26.3 дахь хэсэг
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 23 дугаар зүйлийн 23.2 дахь хэсэг
[1] Хүний эрхийн комиссын 22 дахь илтгэл, 211 дэх тал, 2023 он
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2022 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2023), 11 дэх тал
[1] https://lawforum.parliament.mn/project/439/
[1] Төрийн албаны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн танилцуулгаас https://lawforum.parliament.mn/project/439/
[1] Төрийн албаны зөвлөлийн 2023 оны 25 дугаар тогтоолоор баталсан “Төрийн албаны шалгалт өгөх болзол болон шатлан дэвшүүлэх, сонгон шалгаруулах журам”-ын 8.4.1-д зааснаар “сүүлийн гурван удаагийн үйл ажиллагааны үр дүн, мэргэшлийн түвшингийн үнэлгээний аль нэг нь “хангалтгүй” гэсэн үнэлгээ аваагүй байх шаардлагыг тогтоосон.
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2022 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2023), 45 дахь тал.
[1] Мөн тэнд, 46 дахь тал.
[1] Удирдлагын академиас хийсэн 2017 оны судалгаагаар төрийн албан хаагчдын 98 хувь нь А, В үнэлэгддэг тухай дүгнэжээ.
[1] Төрийн албаны зөвлөлийн 2023 оны 25 дугаар тогтоолоор баталсан “Төрийн албаны шалгалт өгөх болзол болон шатлан дэвшүүлэх, сонгон шалгаруулах журам”-ын 8.4.2-т зааснаар “сүүлийн 12 сарын хугацаанд ёс зүйн хариуцлага, сахилгын шийтгэл хүлээгээгүй байх” шаардлагыг тогтоосон.
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.3 дахь хэсэг
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 66.1.1 дэх заалт
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2022 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2023), 45 дахь тал.
[1] Төрийн албаны зөвлөлийн 2019 оны 03 дугаар тогтоолын нэгдүгээр хавсралтаар баталсан “Aлбан тушаалын тодорхойлолт боловсруулах нийтлэг журам”-ын 3.5.2 дахь хэсэг
[1] Төрийн албаны зөвлөлийн Сургалт судалгаа, мэдээллийн нэгдсэн сангийн газар, Мэргэшүүлэх багц сургалтад хамрагдаагүй төрийн албан хаагчдын болон 2021 онд шинээр томилогдсон чиглүүлэх сургалтад хамрагдаагүй байгаа албан хаагчдын судалгаа (ТАЗ: Улаанбаатар, 2021).
[1] Мөн тэнд.
[1] Уг хуульд Төрийн албаны тухай хуулийн 23.2 дахь хэсгийг хэрэгжилтийг зогсоох, хойшлуулах, шаардлагыг бууруулахтай холбоотой зохицуулалт огт байхгүй болно.
[1] Төрийн албаны зөвлөлийн зөвлөмж
[1] Мэргэшүүлэх сургалтад хамрагдаж төгссөн байх шаардлагыг хангаагүй хүн албан тушаалд томилогдох боломжийг бүрдүүлсэн.
[1] Төсвийн шууд захирагч болон удирдах албан тушаалын сул орон тоог нөхөн тусгай шалгалтад шалгуулагч нийт 100 оноог цуглуулах боломжтойгоос ярилцлагын шалгалтаас 60 оноог цуглуулахаар журамлажээ.
[1] Төрийн албаны зөвлөлийн 2023 оны 25 дугаар тогтоолоор баталсан “Төрийн албаны шалгалт өгөх болзол болон шатлан дэвшүүлэх, сонгон шалгаруулах журам”-ын 8.4.3-т зааснаар “томилох эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтан тухайн албан хаагчийг шатлан дэвшүүлэх санал гаргасан байх” шаардлагыг тогтоосон.
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2022 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2023), 29 дэх тал.
[1] Монгол Улсад мэргэжлийн, иргэн төвтэй төрийн албыг төлөвшүүлэх нь төсөл: Чадамжид суурилсан төрийн албаны хүний нөөцийн шинэчлэл судалгааны тайлан-2022 он, 10 дахь тал
[1] Мөн тэнд
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2022 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2023), 45 дахь талаас дам эшлэв.
[1] 2020 оны 04 дүгээр сарын 29-ний өдрөөс 2022 оны 12 дугаарсарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацаанд Коронавируст халдвар /ковид-19/-ын цар тахлаас урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх, нийгэм, эдийн засагт үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг бууруулах тухай хуульд заасан зохицуулалтын хүрээнд нийт 2808 иргэн төрийн албанд томилогджээ.
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2022 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2023), 11 дэх тал.
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2022 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2023), 27 дахь тал.
[1] Төрийн албаны зөвлөл 2021 онд Үүнийг журмаар нарийвчлан зохицуулахдаа хуулийн зохицуулалтын хүрээ хязгаараас давсан шинэ шалгуур буюу “Томилох эрх бүхий этгээдийн санал” буюу дэмжлэгийг авсан байх шаардлагыг тусгажээ. “Албан тушаалын сул орон тоог нөхөх зарим арга хэмжээний тухай” 411 дүгээр тогтоолыг батлан гаргаж, Ковид-19 цар тахлын дараах ТАтХ-ийн хэрэгжилтийг хангуулан ажиллаж байна.
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2022 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2023), 28 дахь тал.
[1] Төрийн албаны шалгалтын цахим систем https://hh.csc.gov.mn/homepage/detail
[1] Төрийн албаны шалгалтын цахим системд зарлагдсан тусгай шалгалтууд хойшлогдсон байх боловч нэгдсэн статистик тоо мэдээлэл байхгүй байна.
[1] https://hh.csc.gov.mn/attandanceWithScore/fe275d38-bbdb-46c1-b88f-ea92bf64630f
[1] https://hh.csc.gov.mn/?sector_id=02001001&offset=4&limit=10
[1] https://hh.csc.gov.mn/attandanceWithScore/fe275d38-bbdb-46c1-b88f-ea92bf64630f
[1] Эдгээр албан тушаалын сонгон шалгаруулалтыг ТАЗ 2023 оны 06 дугаар сарын 07-ны өдөр дахин нийтэд нээлттэй зарлажээ. https://hh.csc.gov.mn/view/1d3fb827-f793-470c-96af-a3e9de955ba5
[1] Төрийн албаны шалгалтын цахим систем https://hh.csc.gov.mn/view/44e8886b-476a-400c-9e03-3be223e4c714
[1] Төрийн албаны шалгалтын цахим систем https://hh.csc.gov.mn/attandanceWithScore/44e8886b-476a-400c-9e03-3be223e4c714
[1] Эдгээр албан тушаалын сонгон шалгаруулалтыг ТАЗ 2023 оны 06 дугаар сарын 07-ны өдөр дахин нийтэд нээлттэй зарлажээ. https://hh.csc.gov.mn/view/be63258d-e8f9-4a6f-9648-e257953077d5
[1] Улсын Их Хурлын Тамгын газар, Төрийн албаны тухай /Шинэчилсэн найруулга/ хуулийн хувийн хэрэг, Боть 1, 56 дахь тал.
[1] Уг хууль нь 2022 оны 8 дугаар сарын 19-ний өдөр Төрийн мэдээлэл сэтгүүлийн 2022 оны №31 дугаарт нийтлэгджээ.
[1] УИХ-ын гишүүн Д.Тогтохсүрэн УИХ-ын гишүүн Г.Тэмүүлэнгийн асуултад хариулахдаа “сэлгэн ажиллуулах” гэдэг үгийг хэрэглэсэн боловч энэ нь хуулийн төсөлд төрийн албан хаагчийг шилжүүлэх ямар зохицуулалт тусгасан талаар хэлсэн байна
[1] https://shuukh.mn/single_case/4094?start_date=&end_date=&id=2&court_cat=3&bb=1
[1] Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн магадлал, 2019.12.06, № 646
https://shuukh.mn/single_case/3096?daterange=2019-12-09%20-%202019-12-09&id=2&court_cat=3&bb=1
[1] Улсын дээд шүүхийн тогтоол, 2020.02.17, №80
https://shuukh.mn/single_case/2231?start_date=&end_date=&id=3&court_cat=3&bb=1
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2021 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2022), 137 дахь тал.
[1] Төрийн албаны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт тухай хуулийн төслийн үзэл баримтлал, танилцуулга https://lawforum.parliament.mn/project/153/
[1] https://www.supremecourt.mn/printc?id=18708
[1] https://csc.gov.mn/uploads/TAZ_Togtool/SelgehShiljuuleh.pdf
[1] https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=13984
[1] Улсын Их Хурлын Тамгын газар, Төрийн албаны тухай /Шинэчилсэн найруулга/ хуулийн хувийн хэрэг, Боть 1, 56 дахь тал.
[1] Төслийн 24.1-д “Мэргэшүүлэх багц сургалтын агуулга, хөтөлбөрийг тухайн албан тушаалын онцлог, хариуцсан ажил, гүйцэтгэх чиг үүргийг харгалзан төрийн албаны төв байгууллага, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар хамтран батална” гэж заасан байжээ.
[1] Төслийн 53.9-д “Сахилгын шийтгэлийн талаарх гомдлыг хянан шийдвэрлэх журмыг төрийн албаны төв байгууллага, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар хамтран батална” гэж заасан байжээ. Дагаж мөрдөж буй хуулийн 48.10 дахь хэсгийг үзнэ үү.
[1] Улсын их хурлын 2017 оны хаврын ээлжит чуулганы төрийн байгуулалтын байнгын хорооны 6 дугаар сарын 29-ний өдөр / пүрэв гараг/-ийн хуралдааны тэмдэглэл
[1] Улсын их хурлын 2017 оны намрын ээлжит чуулганы 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн хуралдааны тэмдэглэл
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 44.7 дахь хэсэгт зааснаар төрийн жинхэнэ албан хаагчийг шилжүүлэх, сэргэн ажиллуулах журмыг батлах бүрэн эрхийг хуулиар зөвхөн Төрийн албаны зөвлөл болон Засгийн газарт олгосон байна. Төрийн жинхэнэ албан хаагчийг өөр албан тушаалд шилжүүлэх, сэлгэн ажиллуулах журам нь захиргааны хэм хэмжээний акт байна. Тэгвэл Захиргааны ерөнхий хуулийн 8.1-д “Хуульд зааснаас бусад тохиолдолд захиргааны байгууллага хуулиар тусгайлан заасан бүрэн эрхийг бусдад шилжүүлэхийг хориглоно”, 59.2-т “Хуулиар тусгайлан эрх олгогдсон захиргааны байгууллага хуулиар зөвшөөрснөөс бусад тохиолдолд захиргааны хэм хэмжээний акт гаргах эрхээ бусад этгээдэд шилжүүлэхийг хориглоно” гэж тус тус заажээ. Өөрөөр хэлбэл, Засгийн газар захиргааны хэм хэмжээний акт батлах эрхээ бусдад шилжүүлж болох талаар Монгол Улсын Засгийн газрын тухай хууль, Захиргааны ерөнхий хууль болон бусад хуульд заагаагүй байна. Захиргааны эрх зүйд "зөвшөөрснөөс бусдыг хориглох" зарчим үйлчилдэг тул энэ тохиолдолд Засгийн газар захиргааны хэм хэмжээний акт батлах бүрэн эрхээ Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газарт шилжүүлсэн нь уг журмын эсрэг шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан тохиолдолд шүүхээс журмыг хүчин төгөлдөр гэж дүгнэх эсэх нь эргэлзээтэй болж байна.
[1] 1995 оны Төрийн албаны тухай хуулийн 34.3-т Зөвлөл нь хамтын удирдлагын зарчмаар ажиллах бөгөөд 7 гишүүний бүрэлдэхүүнтэй байна. Тэдгээрийн З нь орон тооны, 4 нь орон тооны бус байна. 34.4.Зөвлөлийн орон тооны З гишүүнд Улсын Их Хурлын Тамгын газар, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар, Шүүхийн ерөнхий зөвлөл тус бүр нэг хүний нэр дэвшүүлнэ. Нэр дэвшигч нь төрийн албан тушаалд 1О-аас доошгүй жил ажилласан, ял шийтгэлгүй, Монгол Улсын З5 нас хүрсэн иргэн байна. 34.5.Улсын Их Хурал Зөвлөлийн орон тооны гишүүнийг 6 жилийн хугацаагаар томилно. 34.6.Зөвлөлийн орон тооны гишүүнээр нэг удаа улируулан томилж болно. 34.7.Зөвлөлийн даргыг орон тооны гишүүдийн дотроос Ерөнхийлөгчтэй зөвшилцөн Ерөнхий сайдын санал болгосноор Улсын Их Хурал 6 жилийн хугацаагаар томилно.
[1] А.Пагма. Монгол Улсад төрийн захиргааны албаны удирдлагыг хэрхэн сонгож, томилж байсан талаарх лавлагаа. Улсын Их Хурлын Тамгын газар. Судалгааны эмхэтгэл – 21 (Улаанбаатар: 2015), 156 дахь тал.
[1] Төрийн албаны тухай хууль. Төрийн мэдээлэл эмхэтгэлийн 2018 оны №01 дугаарт нийтлэгдсэн.
[1] Захиргааны ерөнхий хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1.2.хууль тогтоомжийг биелүүлж, захирамжилсан шийдвэр гаргадаг Засгийн газрын бус бие даасан агентлаг, түүнтэй адилтгах нийтийн эрх зүйн бусад байгууллага;
[1] Ардчилал, сонгуулийг дэмжих олон улсын хүрээлэнгээс “бие даасан зохицуулах болон хяналт тавих чиг үүрэгтэй байгууллагууд” (independent regulatory and oversight organization) гэж нэрлэж байна.
[1] О.Мөнхсайхан, Ерөнхийлөгч: Эрх зүйн байдал, бүрэн эрх (Улаанбаатар: 2022), 145 дахь тал.
[1] Eliot Bulmer. Independent Regulatory and Oversight (Fourth-Branch) institutions, international IDEA Constitution-Building Primer 19 (2019), 6 дахь тал.
[1] Б.Төрболд, Бие даасан агентлагийн томилгооны эрх зүйн зохицуулалт (Сонгуулийн байгууллагын жишээ дээр). Магистрын ажил. (Улаанбаатар: 2023), 6 дахь тал.
[1] Мөн тэнд, 7 дахь тал.
[1] Д.Одбаяр, Үндсэн хуулийн үндсэн бүтцийн номлол. Үндсэн хуулийн эрх зүйн тулгамдсан асуудал (онол, арга зүй, хэрэгжилт) (Улаанбаатар: 2017), 103 дахь тал.
[1] Б.Чимид, Үндсэн хуулийг дээдлэн шүтэх ёс (Улаанбаатар: 2006), 89 дэх тал.
[1] Жишээ нь: АНУ-ын хувьд холбооны гүйцэтгэх эрх мэдлийн байгууллагуудын тогтолцоонд Ерөнхийлөгч, Департмент, Засгийн газрын корпорацууд хараат бус бие даасан агентлагууд болон бусад байгууллагууд багтдаг байна.
[1] Тухайлбал, Сонгуулийн ерөнхий хороо нь сонгуулийг улс орон даяар эрхлэн явуулах процесст шаардлагатай зүйлсийг сонгуулийн төв байгууллага өөрөө мэдэж шийдвэрлэдэг. Энэ талаар судалгааны ажлын хэсэгт дэлгэрүүлэн үзэх болно.
[1] Монгол Улсын Их Хурлын Тамгын газар. Монгол Улсын Үндсэн хуулийн эх сурвалж. Боть VIII, 194 дэх тал. БНМАУ-ын АИХ-ын 1991.12.04-ний өдрийн хуралдааны протокол. Б.Чимид. “Онцгой бүрэн эрх” гэдэг бол ач холбогдолтой үг. Энэ бол бусад байгууллага шийддэггүй асуудлыг хэнтэй ч хуваалцдаггүйг нь онцгой гэж байгаа юм. Хуваалцдагийг нь бол хуваалцах барих, харилцах нь бол мөн адил бусад бүрэн эрх гэж байгаа юм. Тийм учраас онцгой гэдэг бол хууль зүйн ач холбогдолтой үг. Өөрөөр хэлбэл цааш нь шилжүүлж болохгүй, манайхны ширүүхэн ярьдгаар үүний төлөө Их хурлаас өөр хэн ч хариуцахгүй гэсэн үг.
[1] Б.Хатантуул, Монгол Улсын Их хурлаас байгуулагддаг хараат бус, бие даасан байгууллагууд (агентлаг)-ын эрх зүйн зохицуулалт (Улаанбаатар: 2005), 21 дэх тал.
[1] Захиргааны ерөнхий хууль. Төрийн мэдээлэл эмхэтгэлийн 2015.07.24-ний өдрийн №28 дугаарт нийтлэгдсэн.
[1] Захиргааны ерөнхий хуулийн үзэл баримтлал нь эх газрын эрх зүйн системийн ойлголт, хандлагад тулгуурлан боловсруулагдсан бөгөөд Германы захиргааны эрх зүйн ойлголтыг чиг баримжаа болгож боловсруулагдсан болно.
Ц.Цогт, Захиргааны хэргийн шүүх (Улаанбаатар: 2019), 135 дахь тал.
[1] Р.Мухийт, “Захиргааны хэм хэмжээ тогтоосон шийдвэрийн эрх зүйн зохицуулалтын тулгамдсан асуудал”, Хууль дээдлэх ёс сэтгүүл, (2013), №2, 100 дахь тал.
[1] Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн үзэл баримтлал. https://forum.parliament.mn/projects/11162 сүүлд 2023.02.08-ны өдөр хандсан.
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 68, 69 дүгээр зүйл.
[1] 2002 оны Төрийн албаны тухай хууль. 2008 оны нэмэлт, өөрчлөлтөөр 34.1.Төрийн албаны төв байгууллага нь Төрийн албаны зөвлөл мөн. 34.2.Зөвлөл нь хараат бус бие даасан байгууллага бөгөөд үйл ажиллагаагаа Улсын Их Хуралд тайлагнана. 34.3.Зөвлөл нь хамтын удирдлагын зарчмаар ажиллах бөгөөд дарга, 6 гишүүний бүрэлдэхүүнтэй байна. Тэдгээрийн 2 нь орон тооны, 4 нь орон тооны бус байна. 34.4.Зөвлөлийн орон тооны 2 гишүүнд Улсын Их Хурлын Тамгын газар, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар тус бүр нэг хүний нэр дэвшүүлэх бөгөөд нэр дэвшигч нь төрийн жинхэнэ албан тушаалд 15-аас доошгүй жил ажилласан, мэргэшсэн, ял шийтгэлгүй, 40 нас хүрсэн Монгол Улсын иргэн байна. 34.5.Улсын Их Хурал Зөвлөлийн орон тооны гишүүнийг 6 жилийн хугацаагаар томилно. 34.6.Зөвлөлийн орон тооны гишүүнээр нэг удаа улируулан томилж болно. 34.7.Зөвлөлийн даргыг Ерөнхийлөгчийн санал болгосноор Улсын Их Хурал 6 жилийн хугацаагаар томилох бөгөөд нэр дэвшигч нь төрийн жинхэнэ албан тушаалд 15-аас доошгүй жил ажилласан, удирдах ажлын дадлага, туршлагатай, ял шийтгэлгүй, 45 нас хүрсэн Монгол Улсын иргэн байна.
[1] А.Пагма, Г.Билгээ, Д.Жигваагүнсэл, Ө.Мөнхтунгалаг, Р.Нургүл нар, Парламентын засаглалтай зарим оронд төрийн албаны зөвлөлийн дарга, гишүүдийг хэрхэн томилдог талаарх эрх зүйн зохицуулалт. Улсын Их Хурлын Тамгын газар. Судалгааны эмхэтгэл – 20 (Улаанбаатар: 2015), 86 дахь тал.
[1] О.Мөнхсайхан, Ерөнхийлөгч: Эрх зүйн байдал, бүрэн эрх (Улаанбаатар: 2022), 155 дахь тал.
[1] Parameters On The Relationship Between The Parliamentary Majority And The Opposition in A Democracy: A checklist,” Adopted by the Venice Commission at its 119th plenary Session (Venice, 21-22 June 2019), Opinion № 845/2016, CDL-AD (2019)015,
[1] Eliot Bulmer. Independent Regulatory and Oversight (Fourth-Branch) institutions, international IDEA Constitution-Building Primer 19 (2019), 24-29
[1] “1995 оны Төрийн албаны тухай хуульд нэр дэвшигч нь төрийн албан тушаалд 10-аас доошгүй жил ажилласан, ял шийтгэлгүй, Монгол Улсын 35 нас хүрсэн иргэн байна. 2002 оны Төрийн албаны тухай хуульд нэр дэвшигч нь төрийн жинхэнэ албан тушаалд 15-аас доошгүй жил ажилласан, мэргэшсэн, ял шийтгэлгүй, 40 нас хүрсэн Монгол Улсын иргэн байна. 2017 оны Төрийн албан тухай хуулиар нэр дэвшигч нь төрийн жинхэнэ албан тушаалд 15-аас доошгүй жил ажилласан, төрийн удирдлага, эдийн засаг, эрх зүй, боловсролын чиглэлээр мэргэшсэн дээд боловсролтой, ял шийтгүүлж байгаагүй, 45 нас хүрсэн Монгол Улсын иргэн байна” гэсэн бөгөөд төрийн албаны зөвлөлийн гишүүний насыг 45 болгож, төрийн удирдлага, эдийн засаг, эрх зүй, боловсролын чиглэлээр мэргэшсэн байхыг гол үндэслэл болгосон байна.
[1] Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны 2019.02.01-ний өдрийн хуралдааны тэмдэглэлээс
2019 оны Төрийн албаны зөвлөлийн төрийн албан хаагчийн төлөөллийг сонгон шалгаруулах Комиссын бүрэлдэхүүнд даргаар Э.Түвшинжаргал төрийн албанд 10 жил, нарийн бичгийн даргаар Амармэнд төрийн албанд 8 жил, гишүүдэд С.Мөнхтөр Шүүхийн ерөнхий зөвлөл төрийн албанд 38 жил, Ш.Хашбаатар Авлигатай тэмцэх газарт 27 жил, Авлигатай тэмцэх газар, Ц.Наранчимэг Үндэсний аудитын газар төрийн албанд 28 жил, Ш.Батсүх Удирдлагын академи төрийн албанд 34 жил, Т.Энхбаяр Жендэрийн үндэсний хороо төрийн албанд 11 жил ажилласан хүмүүсийг Төрийн байгуулалтын байнгын хорооноос шууд томилсон байдаг.
Сонгон шалгаруулалт бол үндсэн 3 үе шаттай явагдсан. 1 дүгээрт бол оролцохоор бүртгүүлсэн хүмүүсийн материалыг бол эх хувьтай нь тулган шалгаж бүртгэж авах асуудал байсан. 2 дахь нь бүртгүүлсэн хүмүүс журамд заасан болзол шаардлагыг бүрэн хангаж байгаа эсэхийг нь нягтлан шалгах асуудал байсан, гуравт бол үлдсэн хүмүүсийг ирүүлсэн материалд нь үндэслэн комиссын гишүүд оноо өгч үнэлэх асуудал байсан.
Ингээд нийтдээ 15 хүнээс эхний шатанд буюу 7 хүн нь бол хасагдсан. 8 хүн сонгон шалгаруулалтад өрсөлдсөн бөгөөд хэн ямар шалтгаанаар хасагдсан хэн журамд заасны дагуу хэдэн оноо авсан сонгон шалгаруулалтыг хэрхэн зохион байгуулсан талаарх тайлангаа хамгийн өндөр оноо авсан 2 оролцогчийн нэрийг хуулийн хугацаанд буюу 2019 оны 1 сарын 28-нд Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлсэн.
Сонгон шалгаруулалтад хамгийн өндөр оноогоор боловсролын үнэлгээгээр Дорждамбын Зүмбэрэллхам 30 оноо, туршлагын үнэлгээгээр 40 оноо, ур чадварын үнэлгээгээр 26,1 оноо, ярилцлагын оноо 17 оноо нийтдээ 120 оноос 113,1 оноо, хоёрт Должингийн Баатарсайхан боловсролын үнэлгээгээр 20 оноо, төрийн туршлагын үнэлгээгээр 34,2 оноо, ур чадварын үнэлгээгээр 19,5 оноо, ярилцлагын оноо 16 оноо нийтдээ 89,78 оноо авсан.
[1] https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=14059
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 25 дугаар зүйлд заасны дагуу төрийн жинхэнэ албан тушаалд томилохтой холбогдсон маргаан;
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 26 дугаар зүйлд заасны дагуу төрийн захиргааны албан тушаалд томилох үндсэн шалгууртай холбогдсон маргаан;
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 27 дугаар зүйлд заасны дагуу төрийн жинхэнэ албан тушаалд сонгон шалгаруулж томилохтой холбогдсон маргаан;
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 45 дугаар зүйлд заасны дагуу төрийн жинхэнэ албан хаагчийг захиргааны санаачилгаар албан тушаал бууруулсантай холбогдсон маргаан;
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 46 дугаар зүйлд заасны дагуу төрийн жинхэнэ албан хаагчийг албан тушаалаас нь түр чөлөөлсөн, чөлөөлсөнтэй холбогдсон маргаан;
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 47 дугаар зүйлд заасны дагуу төрийн жинхэнэ албан хаагчийг албан тушаалаас нь халсантай холбогдсон маргаан;
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 48 дугаар зүйлд заасны дагуу сахилгын шийтгэл ногдуулсантай холбогдсон маргаан
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 52 дугаар зүйлийн 52.2 дахь хэсэгт заасны дагуу төрийн жинхэнэ албан хаагчийн ажлын гүйцэтгэл, үр дүн, мэргэшлийн түвшингийн үнэлгээг үндэслэн албан тушаал дэвшүүлэх, цалин хөлсийг өөрчлөх, цол, зэрэг дэв олгох, урамшуулах, зохих шатны сургалтад хамруулах, албан тушаал бууруулах, хариуцлага хүлээлгэх асуудалтай холбогдсон маргаан
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 66 дугаар зүйлийн 66.1.11-д заасны дагуу төрийн албаны ерөнхий болон тусгай шалгалт /тухайн албан тушаалын/-ыг зохион байгуулах, арга зүйн удирдлагаар хангах, төрийн захиргааны болон төрийн үйлчилгээний байгууллагын төсвийн шууд захирагчийг сонгон шалгаруулахтай холбогдсон маргаан;
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 75 дугаар зүйлийн 75.1 дэх хэсэгт заасны дагуу төрийн жинхэнэ албан хаагчаас цалин хөлс, ажиллах нөхцөл, баталгааны талаар гаргасан бусад маргаан.
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2021 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2022), 138 дахь тал.
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 75.6 дахь хэсэг: Энэ хуулийн 75.1-д заасан маргааныг хүлээн авч, хянан шийдвэрлэх журмыг Улсын Их Хурал тогтооно.
[1] Уг статистик мэдээллийг Төрийн албаны зөвлөлийн 2019-2022 оны үйл ажиллагаангаас авав.
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2021 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2022), 82 дахь тал.
[1] 2002 оны Төрийн албаны тухай хуулийн 39.7-д “Төрийн албаны төв байгууллагын шийдвэрийг эс зөвшөөрсөн тал уг шийдвэр гарснаас хойш 30 хоногийн дотор шүүхэд гомдол гаргаж болно” гэж заасан байсан.
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2019 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2020), 30 дахь тал..
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2021 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2022), 83 дахь тал.
[1] Шүүхийн процессын тойм: Сумын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын даргын гаргасан нэхэмжлэлийг шүүх хүлээн авахаас татгалзав. Хураангуй бэлтгэсэн: Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Т.Мөнх-Эрдэнэ. https://legaldata.mn/shiidver/huraangui/view/98
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2019 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2020), 58 дахь тал.
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 66 дугаар зүйлийн 66.1.1 дэх заалт.
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.1 дэх хэсэг.
[1] Төрийн албаны тухай хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.1.2 дахь заалт.
[1] Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны дүрмийн 3.1.2-т.
[1]Төрийн захиргааны болон үйлчилгээний албан хаагчийн ёс зүйн дүрэм https://t.ly/ciMN
[1] Мөн 2019 онд Удирдлагын академийн хийсэн судалгаагаар төрийн албан хаагчдын ёс зүйн зөрчлийн үндсэн шалтгаан нь хүнд суртал, харилцааны доголдол, шударга бус үйл ажиллагаа, мэдлэг, ур чадварын тутмаг байдал байна гэсэн дүгнэлт гарсан байна.
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2022 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2023), 91 дэх тал.
[1] Мөн тэнд.
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2021 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2022), 95 дахь тал.
[1] Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан - 2022 он (ТАЗ: Улаанбаатар, 2023), 45 дахь тал.
[1] Ч.Сосормаа,Төрийн албаны ёс зүйн шинэчлэл бодлогын судалгааны тайлан (Улаанбаатар, 2022).
[1] Төрийн байгууллагын зорилгодоо хүрэх стратеги төлөвлөгөөнөөс эхэлж үйл ажиллагааны тайлангаа бичих хүртэлх бүхий л үйл явц ёс зүйгээр удирдуулдаг хэмээн ярилцлагад оролцогчид хэлж байсныг энд эшлэж байна.
Ч.Сосормаа,Төрийн албаны ёс зүйн шинэчлэл бодлогын судалгааны тайлан (Улаанбаатар, 2022), 40 дэх тал.
[1] Г.Чулуунбаатар, Ж.Жаргал, Б.Цацралт, Д.Намхайдагва, Б.Ганцоож, Ц.Үүрийнтуяа нар, Төрийн захиргааны албаны ёс зүйн хариуцлагын тогтолцоог үр дүнтэй хэрэгжүүлэх нь (Улаанбаатар: Удирдлагын академи, 2019), 2 дахь тал.
[1] https://shuukh.mn/single_case/8063?start_date=&end_date=&id=1&court_cat=3&bb=1
[1] https://shuukh.mn/single_case/4447?start_date=&end_date=&id=2&court_cat=3&bb=1
[1] http://old.supremecourt.mn/zar/1505?date=2021-12-27
[1] https://shuukh.mn/single_case/9105?start_date=&end_date=&id=1&court_cat=3&bb=1
[1] https://shuukh.mn/single_case/5025?start_date=&end_date=&id=2&court_cat=3&bb=1
[1] https://www.supremecourt.mn/home?page=judgments&id=17&pr=0&tp=detail&pg=3596
МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ
Ep 32 | Давагдашгүй хүчин зүйл нь Зээлдэгчийг үүргээс чөлөөлөх, багасгах үндэслэл болох уу?
5 days ago
Сэжигтэн П.Цагаан, Ц.Элбэгдорж нарыг баривчлах тухай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулах тухай нийслэлийн прокурор болон мөрдөгчийн саналыг шүүх хүлээн авлаа
1 week ago
2024 оны 12 дугаар сарын эрэлттэй бүтээлийн чансаа (ranking)
2 weeks ago
2024 онд хайлтад хамгийн их ашигласан 100 түлхүүр үг
3 weeks ago
-
Оюуны Инноваци ТББ
2025-01-20 Судалгааны тайландуудаж байна ! -
Оюуны Инноваци ТББ
2025-01-20 Судалгааны тайландуудаж байна ! -
Judilogy
2025-01-20 Мэдээллийн хуудасдуудаж байна ! -
Болдхуягийн Пүрэвсүрэн П. Эрдэнэжаргал, Д.Энхцэцэг
2025-01-19 Эрх зүйн шүүмждуудаж байна ! -
Нямдоогийн Баярмаа
2025-01-19 Нийтлэлдуудаж байна ! -
Хаянхярваагийн Сэлэнгэ
2025-01-17 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Д. Отгонбаяр
2025-01-16 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Хүрэлийн Норовсүрэн
2025-01-16 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Хүрэлийн Норовсүрэн
2025-01-15 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Шүүхийн академи
2025-01-15 Сэтгүүлдуудаж байна !