Нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын хараат бус, бие даан шийдвэр гаргах эрхийг үндсэн хуулиар хамгаалах нь

Бат-эрдэнэ Лхагважаргал Хүрэлийн Норовсүрэн

Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл

Үндсэн хуулийн эрх зүй, Захиргааны эрх зүй

Монгол улс 1992 онд анхны ардчилсан үндсэн хуулиа баталж, зах зээлийн нийгэмд хөл тавьсан ба анх удаа нутгийн өөрөө удирдах ёсыг сонгодог утгаар нь хэрэгжүүлэх үндэс суурийг тавьсан. Нутгийн өөрөө удирдах ёсыг хэрэгжүүлснээрээ хэт төвлөрлийг сааруулах, орон нутгийг хөгжүүлэх гэх мэт олон давуу талтай бөгөөд уг ойлголт нь Монгол улсын үндсэн хуулийн 57-63 дугаар зүйлүүдэд тусгалаа олсон байдаг. Цаашлаад, 2019 оны Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтөөр нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын үндсийг улам бэхжүүлсэн байна.
Түүнчлэн тус нэмэлт өөрчлөлтийн хэлэлцүүлгийн явцад ерөнхийлөгчөөс өргөн барьсан төсөлд Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 62 дугаар зүйлийн 62.1 дэх хэсгийн “бие дааж” гэх үгийг хасах саналыг оруулсан байсан нь нутгийн өөрөө удирдах ёсыг нэг мөр үгүй хийх хэмжээний аюултай байсан боловч тус санал дэмжигдээгүй буюу нутгийн өөрөө удирдах ёс цаашид ч бас улам бат бэх болоход чухал нөлөө үзүүлсэн үйл явдал болсон гэж харж байна.
Ийнхүү нутгийн өөрөө удирдах байгууллагууд өөрийн эрх хэмжээний хүрээнд бие даан шийдвэр гаргах эрхтэй гэж үндсэн хуулинд тусгагдсан хэдий ч Монгол улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хууль болон Захиргааны ерөнхий хуулинд “хуулиар тусгайлан эрх олгогдсон тохиолдолд захиргааны хэм хэмжээний актыг хууль тогтоомжид нийцүүлэн батлах” эрхтэй байхаар хуульчилсан. Ингэхдээ ердийн хуулиар тусгайлан эрх олгосон байхыг шаардаж, нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын шийдвэрийг хууль зүйн үндэслэлгүй гэж үзэж байгаа нь хэт явцуу хүрээнд тайлбарласан хэрэг бөгөөд үндсэн хуулиар хамгаалсан нутгийн өөрөө удирдах ёсыг хязгаарлаж байна.
Харин Япон улсын хувьд заавал ердийн хуулинд тусгайлан заахыг шаардахгүйгээр, ердийн хуулийн хүрээ хязгаар нь үндсэн хуулийн хүрээ хязгаараар тодорхойлогдоно гэж үзэж, үндсэн эрх болон зарчмуудыг илүү өргөн хүрээгээр тайлбарлаж, үндсэн хуулийн хамгаалалтыг хэрэгжүүлж байна.
Иймээс тус илтгэлийн хүрээнд нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын бие даан шийдвэрлэх эрх хэмжээг ердийн хуулиар бус Үндсэн хуулийн үзэл баримтлалд нийцүүлэн хязгаарлах хэрэгтэй гэж үзлээ.
Бүтээлийн хувьд Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар , ардын багш, гавьяат хуульч, доктор, профессор Б.Чимидийн нэрэмжит эрдэм шинжилгээний шилдэг илтгэлийн уралдаан (2020)-д "оюутан"-ы салбарт ДЭД байр эзэлсэн бүтээл болно.

Нутгийн өөрөө удирдах ёс, бие даасан, хараат бус, захиргааны хэм хэмжээний акт, нутгийн өөрөө удирдах ёсны байгууллагаас захиргааны хэм хэмжээний акт батлах, бие даан гаргасан хэм хэмжээний акт

2019-12-31

11

Монгол

Бүрэн эхээр нь үзэх

2020-01-25

4971

305

23

Б.Лхагважаргал Х.Норовсүрэн “Нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын хараат бус, бие даан шийдвэр гаргах эрхийг үндсэн хуулиар хамгаалах нь” (2019), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/681

Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх