Бүтээлийн нэр
Америкийн Нэгдсэн Улсын хуульч бэлтгэх тогтолцооны талаарх тойм судалгаа
Зохиогч
Нээлттэй Нийгэм Форум
А.Сэргэлэнтуяа
Тэмдэглэл
Энэхүү судалгааг Нээлттэй Нийгэм Форумын санхүүгийн дэмжлэгтэйгээр гүйцэтгэсэн болно.
Хэлбэр
Судалгааны тайлан
Салбар
Хууль & Технологи,
Боловсрол
Бүтээлийн товч
Удиртгал
Үндсэн хуульт ардчилал, хууль дээдлэх ёс, чөлөөт зах зээлийн эдийн засгийн тогтолцоог бэхжүүлэх; хүний эрх, эрх чөлөөг хамгаалахад хуульчийн үүрэг, оролцоо чухал. Хуульчид мэдлэг, ур чадвараа бүрэн дайчилж мэргэжлийнхээ үнэт зүйлс, ёс зүйг ухамсарлаж ажилласнаар энэхүү үүрэг оролцоо нь биелдэг. Сайн хуульч бэлтгэн гаргах тогтолцоо нь олон хүчин зүйлээс хамааралтай боловч хамгийн чухал нь мэргэшсэн, чадварлаг, ёс зүйтэй хуульчдыг бэлтгэн гаргахад анхаарах явдал юм.
Монгол Улс ардчилсан тогтолцоонд шилжсэнээс хойш эрх зүйн шинэтгэлийн хүрээнд хууль зүйн мэргэжилтэн бэлтгэх чиглэлээр багагүй ажил хийгдсэн ба үүнд эрдэмтэн судлаач, хуульч, бодлогын шийдвэр гаргагч, хууль зүйн их, дээд сургууль, багш, оюутны тодорхой хүчин чармайлт оржээ. Тухайлбал, эрх зүйч мэргэжилтнийг төрийн болон хувийн хэвшлийн сургуулиудад бэлтгэн гаргах болж, хуульчийн сонгон шалгаруулалт, мэргэшлийн шалгалтын тогтолцоог бүрдүүлэн, хуульчийн мэргэжлийн өөрөө удирдах ёсыг төлөвшүүлэх талаар арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэн, мэргэжлийн хариуцлагын тогтолцоог зарим талаар бэхжүүлсэн зэрэг үйл ажиллагааг дурдаж болно.
Гэсэн хэдий ч аливаа шинэтгэлийн үйл явцыг тасралтгүй үргэлжлүүлж, бодит үр дүнг хүртэх нь чухал юм. Хууль зүйн ухааны доктор Б.Чимид бүтээлдээ “...эрх зүйн шинэтгэлийн тусагдахууны талаар таван үндсэн чиглэл баримтлах ёстой” гээд “...хууль тогтоомжийг шинэтгэх, хууль тогтоох, хуулийн гүйцэтгэлийг хангах, хууль хэрэглэх тогтолцоо, арга ажиллагааг шинэтгэх, хууль зүйн мэргэжлийн боловсролыг шинэтгэх, хууль зүйн эрдэм шинжилгээний ажлын зохион байгуулалт, арга зүйг шинэтгэх, нийгэмд эрх зүйн шинэ ухамсар төлөвшүүлэх” зэргийг дурджээ.
Сүүлийн гурван жилийн байдлаар авч үзвэл Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуульд заасны дагуу жил бүр хуульчийн мэргэжлийн шалгалтад 1,200 гаруй эрх зүйч оролцдогоос дунджаар 17-23 хувь нь тэнцдэг байна. Хууль зүйн бакалаврын түвшний сургалтад “Эрх зүйч” мэргэжлийн D380100 индекстэй, MNS 5323-39:2007 дугаар бүхий стандарт 2008 оны 9 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс мөрдөгдөж эхэлсэн. Гэвч Монголын хуульчдын холбооноос 2016 онд хийсэн судалгаагаар уг стандартын хэрэгжилт сургуулиудад харилцан адилгүй байгаа бөгөөд хангалтгүй дүн гарчээ.5 Дээрх нөхцөл байдал нь хуульч бэлтгэж буй өнөөгийн байдал, ялангуяа хууль зүйн дээд боловсрол, хуульчийн шалгалтын өнөөгийн тогтолцоог судалж, үнэлэлт дүгнэх өгөх шаардлага байгааг харуулж байна.
Монгол Улсын Засгийн газрын 2020-2024 онд хэрэгжүүлэх мөрийн хөтөлбөрт хуульчийн мэргэжлийн болон үргэлжилсэн сургалт, хууль зүйн чиглэлийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэлийг зохион байгуулах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх, хуульчдын мэргэжлийн өөрөө удирдах ёсны байгууллагыг бэхжүүлэх талаар тусгасан.6 Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуульд Монголын хуульчдын холбоо нь Дээд боловсролын тухай хуульд заасан шаардлагаас гадна хууль зүйн боловсролын зохистой хөтөлбөрийн стандарт, хууль зүйн сургуулийн багшлах бүрэлдэхүүн, боловсролын орчин, оюутны заавал эзэмшсэн байх мэдлэг, ур чадварын стандарт зэргийг баталж мөрдүүлэхээр, хууль зүйгээр сурч буй оюутан 120 кредит цагийн сургалтыг дүүргэсэн байх, магадлан итгэмжлэлийг зургаан жил тутамд явуулахаар тус тус заасан байна.
Энэхүү тойм судалгаа нь дээрх хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлж, хууль зүйн сургуулийг магадлан итгэмжлэх, хяналт тавих, хуульчийн мэргэжлийн шалгалт зохион байгуулах зэрэг үйл ажиллагаанд холбогдох бодлого, дүрэм, журмын төсөл боловсруулахад мэдээлэл өгөх, эх сурвалж болох юм. Уг судалгаагаар аНУ-ын хууль бэлтгэх тогтолцоо нь Монгол Улсын эрх зүйн болон дээд боловсролын тогтолцоонд тохирох эсэх талаар аливаа үнэлэлт, дүгнэлт өгөхгүй. Харин цаашид хууль зүйн дээд боловсролын бакалаврын зэрэг олгож буй өнөөгийн сургалтын тогтолцоог цогцоор судалж үнэлэлт дүгнэлт хийх, төрийн болон хувийн өмчийн сургуулиуд нь хуульчийн мэргэжлийн зорилго, зорилтыг хангахуйц чанартай эрх зүйчдийг бэлтгэж чадаж байгаа эсэх, түүнд бодитой үнэлгээ, дүгнэлт хийдэг эсэх, хуульчийн мэргэжлийн шалгалтыг үр дүнтэй зохион байгуулдаг эсэх талаар тухайлсан судалгааны эх сурвалж болгон ашиглах боломжтой. Нэмж дурдахад эдгээр асуудлыг жич судлах хэрэгцээ шаардлага байгаа нь энэхүү судалгааг хийх явцад ажиглагдсан болно.
Уг тойм судалгаагаар аНУ-ын хуульч бэлтгэх тогтолцоо, хууль зүйн мэргэжлийн зэрэг олгодог сургалт, түүний сургалтын хөтөлбөр, магадлан итгэмжлэл, хуульчийн шалгалт, түүний агуулга, тэдгээрт холбогдох зохицуулалтын талаар танилцуулж, Монгол Улсад хэрэгжүүлж болохуйц зарим туршлагыг санал болгоно.
Үндсэн хуульт ардчилал, хууль дээдлэх ёс, чөлөөт зах зээлийн эдийн засгийн тогтолцоог бэхжүүлэх; хүний эрх, эрх чөлөөг хамгаалахад хуульчийн үүрэг, оролцоо чухал. Хуульчид мэдлэг, ур чадвараа бүрэн дайчилж мэргэжлийнхээ үнэт зүйлс, ёс зүйг ухамсарлаж ажилласнаар энэхүү үүрэг оролцоо нь биелдэг. Сайн хуульч бэлтгэн гаргах тогтолцоо нь олон хүчин зүйлээс хамааралтай боловч хамгийн чухал нь мэргэшсэн, чадварлаг, ёс зүйтэй хуульчдыг бэлтгэн гаргахад анхаарах явдал юм.
Монгол Улс ардчилсан тогтолцоонд шилжсэнээс хойш эрх зүйн шинэтгэлийн хүрээнд хууль зүйн мэргэжилтэн бэлтгэх чиглэлээр багагүй ажил хийгдсэн ба үүнд эрдэмтэн судлаач, хуульч, бодлогын шийдвэр гаргагч, хууль зүйн их, дээд сургууль, багш, оюутны тодорхой хүчин чармайлт оржээ. Тухайлбал, эрх зүйч мэргэжилтнийг төрийн болон хувийн хэвшлийн сургуулиудад бэлтгэн гаргах болж, хуульчийн сонгон шалгаруулалт, мэргэшлийн шалгалтын тогтолцоог бүрдүүлэн, хуульчийн мэргэжлийн өөрөө удирдах ёсыг төлөвшүүлэх талаар арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэн, мэргэжлийн хариуцлагын тогтолцоог зарим талаар бэхжүүлсэн зэрэг үйл ажиллагааг дурдаж болно.
Гэсэн хэдий ч аливаа шинэтгэлийн үйл явцыг тасралтгүй үргэлжлүүлж, бодит үр дүнг хүртэх нь чухал юм. Хууль зүйн ухааны доктор Б.Чимид бүтээлдээ “...эрх зүйн шинэтгэлийн тусагдахууны талаар таван үндсэн чиглэл баримтлах ёстой” гээд “...хууль тогтоомжийг шинэтгэх, хууль тогтоох, хуулийн гүйцэтгэлийг хангах, хууль хэрэглэх тогтолцоо, арга ажиллагааг шинэтгэх, хууль зүйн мэргэжлийн боловсролыг шинэтгэх, хууль зүйн эрдэм шинжилгээний ажлын зохион байгуулалт, арга зүйг шинэтгэх, нийгэмд эрх зүйн шинэ ухамсар төлөвшүүлэх” зэргийг дурджээ.
Сүүлийн гурван жилийн байдлаар авч үзвэл Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуульд заасны дагуу жил бүр хуульчийн мэргэжлийн шалгалтад 1,200 гаруй эрх зүйч оролцдогоос дунджаар 17-23 хувь нь тэнцдэг байна. Хууль зүйн бакалаврын түвшний сургалтад “Эрх зүйч” мэргэжлийн D380100 индекстэй, MNS 5323-39:2007 дугаар бүхий стандарт 2008 оны 9 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс мөрдөгдөж эхэлсэн. Гэвч Монголын хуульчдын холбооноос 2016 онд хийсэн судалгаагаар уг стандартын хэрэгжилт сургуулиудад харилцан адилгүй байгаа бөгөөд хангалтгүй дүн гарчээ.5 Дээрх нөхцөл байдал нь хуульч бэлтгэж буй өнөөгийн байдал, ялангуяа хууль зүйн дээд боловсрол, хуульчийн шалгалтын өнөөгийн тогтолцоог судалж, үнэлэлт дүгнэх өгөх шаардлага байгааг харуулж байна.
Монгол Улсын Засгийн газрын 2020-2024 онд хэрэгжүүлэх мөрийн хөтөлбөрт хуульчийн мэргэжлийн болон үргэлжилсэн сургалт, хууль зүйн чиглэлийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэлийг зохион байгуулах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх, хуульчдын мэргэжлийн өөрөө удирдах ёсны байгууллагыг бэхжүүлэх талаар тусгасан.6 Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуульд Монголын хуульчдын холбоо нь Дээд боловсролын тухай хуульд заасан шаардлагаас гадна хууль зүйн боловсролын зохистой хөтөлбөрийн стандарт, хууль зүйн сургуулийн багшлах бүрэлдэхүүн, боловсролын орчин, оюутны заавал эзэмшсэн байх мэдлэг, ур чадварын стандарт зэргийг баталж мөрдүүлэхээр, хууль зүйгээр сурч буй оюутан 120 кредит цагийн сургалтыг дүүргэсэн байх, магадлан итгэмжлэлийг зургаан жил тутамд явуулахаар тус тус заасан байна.
Энэхүү тойм судалгаа нь дээрх хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлж, хууль зүйн сургуулийг магадлан итгэмжлэх, хяналт тавих, хуульчийн мэргэжлийн шалгалт зохион байгуулах зэрэг үйл ажиллагаанд холбогдох бодлого, дүрэм, журмын төсөл боловсруулахад мэдээлэл өгөх, эх сурвалж болох юм. Уг судалгаагаар аНУ-ын хууль бэлтгэх тогтолцоо нь Монгол Улсын эрх зүйн болон дээд боловсролын тогтолцоонд тохирох эсэх талаар аливаа үнэлэлт, дүгнэлт өгөхгүй. Харин цаашид хууль зүйн дээд боловсролын бакалаврын зэрэг олгож буй өнөөгийн сургалтын тогтолцоог цогцоор судалж үнэлэлт дүгнэлт хийх, төрийн болон хувийн өмчийн сургуулиуд нь хуульчийн мэргэжлийн зорилго, зорилтыг хангахуйц чанартай эрх зүйчдийг бэлтгэж чадаж байгаа эсэх, түүнд бодитой үнэлгээ, дүгнэлт хийдэг эсэх, хуульчийн мэргэжлийн шалгалтыг үр дүнтэй зохион байгуулдаг эсэх талаар тухайлсан судалгааны эх сурвалж болгон ашиглах боломжтой. Нэмж дурдахад эдгээр асуудлыг жич судлах хэрэгцээ шаардлага байгаа нь энэхүү судалгааг хийх явцад ажиглагдсан болно.
Уг тойм судалгаагаар аНУ-ын хуульч бэлтгэх тогтолцоо, хууль зүйн мэргэжлийн зэрэг олгодог сургалт, түүний сургалтын хөтөлбөр, магадлан итгэмжлэл, хуульчийн шалгалт, түүний агуулга, тэдгээрт холбогдох зохицуулалтын талаар танилцуулж, Монгол Улсад хэрэгжүүлж болохуйц зарим туршлагыг санал болгоно.
Түлхүүр үг
Хуульч бэлтгэх, туршлага, хуульчийн мэдлэг, ур чадвар, ёс зүй, сургалтын тогтолцоо, хуульчийн сонгон шалгаруулалт, хуульчийн шалгалт, Америкийн Нэгдсэн Улс, American Bar Association
Бичигдсэн огноо
2022-06-01
Хуудсын тоо
55
Хэл
Монгол
Бүтээл
Байршуулсан огноо
2022-12-07
Товч мэдээлэл үзсэн
3207
Бүрэн эхээр нь үзсэн
54
Эшлэлийн тоо
127
Санал болгож буй эшлэлийн загвар
Нээлттэй Нийгэм Форум
А.Сэргэлэнтуяа
“Америкийн Нэгдсэн Улсын хуульч бэлтгэх тогтолцооны талаарх тойм судалгаа” (2022), ... дахь/дэх тал.
Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1412
Цуглуулганд нэмэх
Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх
Эшлэлүүд
- 2017-2019 оны байдлаар авч үзвэл жилд дунджаар 2,200 гаруй оюутан эрх зүйч мэргэжлээр их, дээд сургууль төгсдөг бөгөөд энэ нь дээд боловсролын байгууллагын нийт төгсөгчийн 10 орчим хувь юм. Суралцагчдын тоогоор авч үзвэл дунджаар 12,100 орчим бөгөөд энэ нь нийт оюутны 8-10 хувийг эзэлж байна. Үндэсний статистикийн хороо, Статистикийн мэдээллийн нэгдсэн сан http://www.1212.mn/tables.aspx?tbl_id=DT_NSO_2001_014V1&A1_ select_all=0&A1SingleSelect=_104_1&YearY_select_ all=0&YearYSingleSelect=_2019_2018_2017&viewtype=table
- Б.Чимид, “Төр, нам, эрх зүйн шинэтгэлийн эгзэгтэй асуудал”, Хоёрдугаар дэвтэр, УБ., 2008, 16 дахь тал.
- Үндэсний статистикийн хороо, Статистикийн мэдээллийн нэгдсэн сан. https://www.1212.mn/tables.aspx?tbl_id=DT_NSO_2300_037V5&CR008_ select_all=0&CR008SingleSelect=_2_3&YearY_select_ all=0&YearYSingleSelect=_2020_2019_2018&viewtype=table
- Стандартчилал, хэмжил зүйн үндэсний зөвлөлийн 2007 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдрийн 36 дугаар тогтоолоор батлагдсан. https://estandard.gov.mn/standard/reader/5128#0-mqmkjpyoynwqwmic.jpg
- П.Нарантуяа, “Хууль зүйн боловсролын тогтолцоонд шинэ стандарт үйлчилнэ”
(Ярилцлага), Монголын Хуульчдын холбоо, 2017, https://www.mglbar.mn/news/2450 - Монгол Улсын Их Хурлын 2020 оны 24 дүгээр тогтоолын хавсралтаар батлагдсан
Монгол Улсын Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн
4.4.3, https://www.legalinfo.mn/annex/details/11219?lawid=15586 - Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн 58 дугаар зүйлийн 58.2.1-58.2.4, 58.7.
- Lawyer Legion, State Bar Associations https://www.lawyerlegion.com/associations/state-bar
- National Conference of Bar Examiners, Comprehensive Guide to Bar Admission
Requirements https://reports.ncbex.org/comp-guide/charts/chart-1/#1610142352111-e56b1dc2-06b5 - Нью-Йорк мужийн давж заалдах шатны шүүхийн албан ёсны цахим хуудас
http://ww2.nycourts.gov/attorneys - Survey of Admission Rules in Federal District Courts (PDF), U.S, District Court for the
District of Maryland, 2015. - Мөн тэнд, 8 дахь талд.
- Мөн тэнд, 9 дэх талд.
- Мөн тэнд, 11 дэх талд.
- Law School Admission Council, “Thinking About Law School?” (PDF), p. 4, Archived
from the original (PDF) on November 3, 2010, Retrieved October 29, 2010. - New-York State Board of Law Examiners, Foreign Law Education
https://www.nybarexam.org/foreign/foreignlegaleducation.htm - The State Bar of California, Admissions https://www.calbar.ca.gov/Admissions/Requirements/Education
- https://barexam.virginia.gov/
- Уг дадлагыг хуулийн оффис, шүүхэд эсхүл мужийн хууль зүйн газар, улсын
өмгөөлөгчийн газар, прокурорын газар, хууль зүйн туслалцааны төв зэрэг
нийтийн байгууллагад хийх боломжтой. The Supreme Court of Delaware, Rules of
the Supreme Court of the State of Delaware, Rule 52(8)
https://www.courts.delaware.gov/rules/pdf/SupremeCourtRules-July2021.pdf - National Conference of Bar Examiners, Comprehensive Guide to Bar Admission
Requirements, 2020 https://www.ncbex.org/pdfviewer/?file=%2Fassets%2FBarAdmissionGuide%2FComp
Guide2020_021820_Online_Final.pdf - Мөн тэнд, 9-10 дахь талд.
- Rules of the Court of Appeals for the Admission of Attorneys and Counselors at Law,
520.4 (a), https://www.nybarexam.org/Rules/Rules.htm#520.4 - Мөн тэнд, 520.4 (b).
- Англ., Multistate Professional Responsibility Examination (MPRE).
- National Conference of Bar Examiners, Jurisdictions Requiring the MPRE
https://www.ncbex.org/exams/mpre/ - National Conference of Bar Examiners, MPRE Subject Matter Outline, 2013 https://www.ncbex.org/pdfviewer/?file=%2Fdmsdocument%2F2
- National Conference of Bar Examiners, Comprehensive Guide to Bar Admission
Requirements, 2020, p. 26 https://www.ncbex.org/pdfviewer/?file=%2Fassets%2FBarAdmissionGuide%2FCompGuide2020_021820_Online_Final.pdf - Жишээ сорилыг англи хэлээр дараах эх сурвалжаас үзнэ үү.
https://www.ncbex.org/pdfviewer/?file=%2Fdmsdocument%2F3 - National Conference of Bar Examiners, Comprehensive Guide to Bar Admission
Requirements, 2020, p. 5-6.
https://www.ncbex.org/pdfviewer/?file=%2Fassets%2FBarAdmissionGuide%2FComp
Guide2020_021820_Online_Final.pdf - Мөн тэнд.
- The State Bar of California, Factors and Conduct Relevant to a Moral Character
Determination https://www.calbar.ca.gov/Admissions/Moral-Character/Factors-and-Conduct - Өр төлбөрт орж байсан нь дангаараа дээрх шаардлагыг хангахгүй гэж үзэхэд
хүргэхгүй. Харин хайхрамжгүйгээсээ төлбөрийн чадваргүй байдалд хүрсэн эсхүл
төлбөр авагчдыг хууран мэхлэх үүднээс дампуурсан эсхүл итгэмжлэн хариуцсан
өмч хөрөнгийг залилсан зэрэг нь уг шаардлагыг хангахгүй гэж үзэхэд хүргэдэг
байна, мөн тэнд. - Мөн тэнд.
- Adam S. Minsky, Court Cites Student Loans As Reason To Deny Bar Admission To
New Lawyer, Forbes, Jan 23, 2020.
https://www.forbes.com/sites/adamminsky/2020/01/23/court-denies-bar-admission-tonew-lawyer-due-to-student-loans/?sh=3fb76b09548f - Wisconsin Court System, Diploma Privilege https://www.wicourts.gov/services/attorney/bar.htm
- Daniel R. Hansen, Do We Need the Bar Examination‒A Critical Evaluation of the
Justifications for the Bar Examination and Proposed Alternatives?, 45 Case W. Rsrv., L.
Rev. (1995), p. 1192, https://scholarlycommons.law.case.edu/caselrev/vol45/iss4/32 - National Conference of Bar Examiners, Jurisdictions That Have Adopted the UBE,
https://www.ncbex.org/exams/ube/ - National Conference of Bar Examiners, Preparing for the MBE
https://www.ncbex.org/exams/mbe/preparing/ - Дэлгэрэнгүй агуулгыг эндээс үзнэ үү.
https://www.ncbex.org/pdfviewer/?file=%2 Fdmsdocument%2F226 - Загвар сорилыг эндээс үзнэ үү.
https://www.ncbex.org/pdfviewer/?file=%2 Fdmsdocument%2F17 - National Conference of Bar Examiners, Jurisdictions Administering the MBE
https://www.ncbex.org/exams/mbe/ - Дэлгэрэнгүй агуулгыг эндээс үзнэ үү.
https://www.ncbex.org/pdfviewer/?file=%2 Fdmsdocument%2F227 - 2016 оны шалгалтын асуулт, түүнд хийсэн загвар дүн шинжилгээг эндээс үзнэ үү.
https://www.ncbex.org/pdfviewer/?file=%2Fdmsdocument%2F294; 2021 оны шалгалтынасуултыг эндээс үзнэ үү. https://www.ncbex.org/pdfviewer/? file=%2Fdmsdocument%2F295 - National Conference of Bar Examiners, Multistate Essay Test, https://www.ncbex.org/
exams/mee/ - National Conference of Bar Examiners, Multistate Performance Test
https://www.ncbex.org/exams/mpt/preparing/ - 2021 оны шалгалтын даалгаврыг эндээс дэлгэрүүлэн үзнэ үү.
https://www.ncbex.org/pdfviewer/?file=%2Fdmsdocument%2F296 - 2016 оны шалгалтын даалгавар, загвар дүн шинжилгээг эндээс дэлгэрүүлэн үзнэ үү. https://www.ncbex.org/pdfviewer/?file=%2Fdmsdocument%2F293
- Lawrence М. Friedman, A History of American Law (1973), p. 82.
- Charles E. Consalus, Legal Education During the Colonial Period, 1663-1776, 29 J. LEGAL EDUC., 295, 307 (1978).
- Marion R. Kirkwood and William B. Owens (n.d.), A Brief History of the Stanford Law
School, 1893–1946 (PDF), S.U. School of Law (Report), p. 1, Marion R. Kirkwood and
William B. Owens https://web.archive.org/web/20120407053200/http://www.law.stanford.edu/school/
history/historysls.pdf - https://core.ac.uk/download/pdf/233178562.pdf, р. 620.
- Moline, Brian J., Early American legal education, Washburn Law Journal, Vol. 42, p. 42
https://contentdm.washburnlaw.edu/digital/collection/wlj/id/6369/ - Charles R. McManis, The History of First Century American Legal Education: A
Revisionist Perspective, Washington University Law Quarterly (Vol. 59:597), p. 598.
https://core.ac.uk/download/pdf/233178562.pdf - Harno A., Legal Education in the United States, New Jersey, Lawbook Exchange, p. 50.
- James M. Concannon, The Other Law Schools of Early Day Kansas, J. KAN B.ASS’N,
Nov. 1996, p. 24. - The Harvard Law School Library, “What is the difference between the LL.B. degree and
the J.D. degree?” https://asklib.law.harvard.edu/faq/115308 - 1961 он гэхэд Америкийн Барын холбооноос магадлан итгэмжлэгдсэн 15 сургууль
эдгээр зэргийг хамтад нь олгож байсан. - American Bar Association, Standards of the American Bar Association for Legal
Education, 1969, 1(a), 1(b) https://www.americanbar.org/content/dam/aba/publications/misc/legal_education/
Standards/standardsarchive/1969_aba_standards.pdf - American Bar Association, Enrollment Data, 2018-2020.
https://www.americanbar.org/groups/legal_education/resources/statistics/ - American Bar Association, 2021-2022, Standards and Rules of Procedure for Approval
of Law Schools, Chapter 1, Standard 502 (a). - Мөн тэнд, 502 (a), (b), (c).
- Англ. Law School Admission Test (LSAT).
- American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Standard 503.
- Англиар Law School Admissions Council. Анх 1945 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдөр
Колумбийн хуулийн сургуулийн элсэлт хариуцсан захирлын зүгээс Коллежийн
элсэлтийн зөвлөлд хандан “Хууль зүйн чадавх” шалгах сорил бий болгож, элсэлтийн шийдвэр гаргахад ашиглах тухай санал дэвшүүлсэн. 1945 оны 8 дугаар сарын 15-ны өдөр Колумби, Харвард, Йелийн их сургууль болон Коллежийн зөвлөлөөс нийт их сургуульд хандан хуулийн сургуульд элсэхэд уншиж ойлгох, үндэслэл гаргах чадварыг шалгах сорил авах, мөн уг сорилыг авах тусгай чиг үүрэг бүхий байгууллага байгуулж, санхүүжүүлэх тухай санал гаргажээ. Улмаар 1948 оны 2 дугаар сарын 28-ны өдөр анхны элсэлтийн шалгалт зохион байгуулжээ. - Law school admission Test LSAT: The Law School Admission Council, LSAC. (n.d.),
Retrieved September 11, 2021, from https://www.lsac.org/lsat. - Жишиг сорилыг дараах холбоосоор орж үзэх боломжтой. https://www.lsac.org/sites/default/files/legacy/docs/default-source/jd-docs/
sampleptjune.pdf - Law School Admission Council
https://www.lsac.org/lsat/taking-lsat/test-format/analytical-reasoning - Мөн тэнд.
- Law School Admission Council, https://www.lsac.org/lsat/prep/types-lsat-questions
- Жишээ нь, тус байгууллагын цахим хуудсанд байрлуулсан жишиг даалгаварт
нэгэн хувцасны дэлгүүр үйл ажиллагаагаа өргөтгөхөөр төлөвлөсөн ба үүнд
ашигтай байх, урт хугацаанд санхүүгийн хувьд тогтвортой өсөлт хадгалах гэсэн
шалгуурыг баримтлах шаардлагатайг дурдаад 1) улсын хэмжээнд ихээхэн эрсдэл
гаргаж өргөжүүлэх боловч амжилттай хэрэгжвэл нэн ашигтай хувилбар, 2) орон
нутгийн хэмжээнд өргөжүүлбэл тодорхой хэмжээний ашиг олохын зэрэгцээ үнэнч
худалдан авагч, ажиллагсад, хамтрагсадтай байх хувилбарыг дэвшүүлж аль нэгийг
сонгон эссе бичих тухай заажээ. https://www.lsac.org/lsat/lsat-prep/practice-test/writing-sample-topic - American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Standard 301 (а).
- American Bar Association, Survey of Law School Curricula 2002-2010, p. 15.
- Мөн тэнд, p. 16.
- American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Standard 302 (a) – (d).
- Мөн тэнд, 16.
- American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Standard 303 (а).
- Christopher P. Banks, The American Legal Profession: The Myths and Realities of
Practicing Law, Thousand Oaks: SAGE Publications, ISBN 9781506333137 (2017), p. 54. - Мөн тэнд, р. 55.
- American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Standard 303 (b).
- Про боно ажлын хувьд Америкийн Барын холбооноос гаргасан Мэргэжлийн үйл ажиллагааны загвар дүрмийн 6.1-д хуульч нь хязгаарлагдмал боломжтой хувь
хүн эсхүл байгууллагад зориулан про боно үйлчилгээ эрхлэхийг уриалсан байх ба
хуулийн сургуулиуд ч эдгээр байгууллагад чиглэсэн про боног дэмждэг. - Хуулийн холбогдолтой нийтийн үйлчилгээний үйл ажиллагаа гэдэгт иргэний
эрх, эрх чөлөө, нийтийн эрхийг хамгаалахаар ажиллаж буй байгууллага, бүлэгт
туслалцаа үзүүлэх, хууль зүйн туслалцаа авч үр дүнтэй төлөөлүүлэх боломжгүй сайн үйлс, шашин, иргэний нийгэм, засгийн газар, боловсролын байгууллагад туслалцаа үзүүлэх, хууль зүйн мэдээлэл авах боломжгүй иргэдэд мэдээлэл өгөх, эрх зүй, хуулийн байгууллагын чадавхыг бэхжүүлэх үйл ажиллагаанд оролцох зэрэг байхаар тус дүрмийн тайлбарт тодорхойлжээ. American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Interpretation 303-4. - American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Standard 304 (b).
- American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Standard 304 (с).
- American Bar Association, Survey of Law School Curricula 2002-2010, 2010, p. 16.
- Мөн тэнд, 304 (d).
- Мөн тэнд, 305 (b).
- Мөн тэнд,305 (с).
- Мөн тэнд, 311 (a).
- Мөн тэнд, 311 (a), Interpretation.
- Мөн тэнд, 311 (b).
- Мөн тэнд, 310 (a) (b) and its interpretation.
- Мөн тэнд, 202 (а).
- Мөн тэнд, 202 (с) (d).
- Мөн тэнд, 202 (е).
- Мөн тэнд, 311 (е).
- Reuters, First ABA-approved online J.D. program to debut next fall, September 14, 2021 https://www.reuters.com/legal/legalindustry/first-aba-approved-online-jd-program-debutnext-fall-2021-09-14/
- American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Standard 402.
- American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Standard 402 (Interpretation).
- Мөн тэнд, 403 (а).
- Мөн тэнд, Interpretation 403-1.
- Мөн тэнд, 404 (а).
- Мөн тэнд, 404 (а), (1) – (6).
- American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Standard 509.
- American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Standard 601.
- Мөн тэнд, Standard 605.
- Мөн тэнд, Standard 606 (b).
- American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Standard 702 (b).
- Мөн тэнд, Standard 316.
- American Bar Association, New data show bar passage scores increased during pandemic (May 21, 2021). https://www.americanbar.org/news/abanews/aba-news-archives/2021/05/bar-passagescores/
- American Bar Association, 2021-2022 Rules of Procedure, Rule 15(a).
- Мөн тэнд, Rule 15(b).
- Мөн тэнд, Rule 15(d).
- Мөн тэнд.
- American Bar Association, 2021-2022 Rules of Procedure, Rule 2.
- Preface, ABA Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools
2021-2022. https://www.americanbar.org/content/dam/aba/administrative/legal_education_and_
admissions_to_the_bar/standards/2021-2022/2021-2022-aba-standards-and-rules-ofprocedure-preface.pdf - Түр магадлан итгэмжлэлтэй сургууль нэг байгаа нь UNT Dallas College of Law юм.
- 2021 оны 9 дүгээр сарын 19-ний байдлаар дээд боловсролын 198 байгууллага бүрэн
магадлан итгэмжлэгджээ. Үүнээс 87 нь нийтийн өмчийн сургууль байгаа бол 111
нь хувийн өмчийнх байна. Их сургуулийн харьяанд бус бие даан үйл ажиллагаа
явуулдаг сургууль 15 байна. Америкийн Барын холбооны албан ёсны цахим хуудас
https://www.americanbar.org/groups/legal_education/resources/aba_approved_law_
schools/ - American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Standard 102 (a).
- Мөн тэнд, Standard 102 (е).
- Мөн тэнд,Standard 102 (g).
- American Bar Association, 2021-2022 Rules of Procedure, Rule 22 (b).
- Мөн тэнд, Rule 20.
- Мөн тэнд, Rule 32.
- American Bar Association, 2021-2022 Rules of Procedure, Rule 39(b).
- American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Standard 105 (а).
- Мөн тэнд, Standard 106 (а), (1) - (5).
- American Bar Association, 2021-2022 Standards and Rules of Procedure for Approval of Law Schools, Chapter 1, Standard 106 (b)(1) - (3)
МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ
“Сонгууль – 2024” эрдэм шинжилгээний илтгэлийн уралдаан зохион байгуулах удирдамж
5 hours ago
Т.Алтангэрэл: Гадаадын хөрөнгө оруулалтын бодлого бол асар нарийн бодлого
2 days ago
2024 оны 10 дугаар сарын эрэлттэй бүтээлийн чансаа (ranking)
1 week ago
Монгол Улсын Шүүхийн индекс 2023 оны байдлаар 1.28 оноогоор ахисан үзүүлэлттэй байна
2 weeks ago
ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭРИЙН ХУРААНГУЙ
-
Шүүх хэргийг бүхэлд нь хянан үзэх болоод талуудын мэтгэлцэх, гомдол гаргагчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй байх зарчмыг хослуулан хэрэгжүүлэх нь
2024-11-15
-
Торгох ялыг хэсэгчлэн төлөх хугацааг 90-ээс доош хоногоор тогтоож болохгүй.
2024-11-14
-
Шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас цагаатгасан шүүхийн шийдвэрийг хянан үзэхэд гэмт хэргийг хөөн хэлэлцэх хугацааг харгалзан үзнэ.
2024-11-13
-
Шүүхийн академи
2024-11-15 Сэтгүүлдуудаж байна ! -
Мөнх-Алдар Ингүүн
2024-11-14 Бакалаврын ажилдуудаж байна ! -
Мөнхбаярын Билгүүн
2024-11-14 Магистрын ажилдуудаж байна ! -
Янжинлхамын Батгэрэл
2024-11-13 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Judilogy
2024-11-12 Мэдээллийн хуудасдуудаж байна ! -
Янжинлхамын Батгэрэл
2024-11-12 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Янжинлхамын Батгэрэл
2024-11-12 Нийтлэлдуудаж байна ! -
Янжинлхамын Батгэрэл
2024-11-12 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Янжинлхамын Батгэрэл
2024-11-11 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна ! -
Янжинлхамын Батгэрэл
2024-11-11 Эрдэм шинжилгээний өгүүлэлдуудаж байна !