Худал мэдээлэл тараах гэмт хэргийг хянан шийдвэрлэж буй практик /Илт худал мэдээлэл гэх ойлголтын эрүүгийн эрх зүйн асуудал/

Цолмонгийн Цэлмэг Д.Оросоо, С.Дэнсмаа, Г.Туул

Нээлттэй Нийгэм Форумын зүгээс Худал мэдээлэл тараах гэмт хэргийг хянан шийдвэрлэж буй практик /Илт худал мэдээлэл гэх ойлголтын эрүүгийн эрх зүйн асуудал/ судалгааны ажлыг судлаач Д.Оросоо, Ц.Цэлмэг, С.Дэнсмаа, Г.Туул нарын гүйцэтгэсэнээр хүргэж байна.
Судалгааны бүтээлийг forum.mn сайтаас үнэ төлбөргүй унших боломжтой.

Судалгааны тайлан

Эрүүгийн эрх зүй

Монгол Улсын Эрүүгийн хууль 2015 онд батлагдсанаас хойш Улсын Их Хурал (УИХ)-аар зарим нэмэлт, өөрчлөлт оруулан 2017 оны 7 дугаар сарын 1-ний өдрөөс даган мөрдөх болж үүнээс хойш даруй дөрвөн жил өнгөрч байна.
Манай улсад 2020 онд 20 мянга гаруй гэмт хэрэг бүртгэгдэж, 228.4 тэрбум төгрөгийн хохирол учруулсан 13 мянга гаруй хэргийг шүүхээр шийдвэрлэсэн нь өмнөх оны шүүхээр шийдвэрлэсэн гэмт хэргийн хохирлоос даруй тав дахин өссөн үзүүлэлт ажээ. Учирсан хохирлын нөхөн төлөлт 2020 онд 13 хувьтай байгаа нь өмнөх оны нөхөн төлөлтөөс 56 пунктээр буурсан үзүүлэлт юм.

2017 оны 7 дугаар сарын 1-нээс гүтгэх болон худал мэдээлэл тараах үйлдлийг Монгол Улсад гэмт хэрэгт тооцохгүй болж Зөрчлийн тухай хуулиар шийтгэх болсон. Үүнээс хойш энэ төрлийн зөрчил 2017 онд 28, 2018 онд 486, 2019 онд 355 бүртгэгдсэнээс 2017 онд дөрвөн сэтгүүлч, 2018 онд 17 сэтгүүлч, нэг хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, 2019 онд дөрвөн сэтгүүлч, нэг хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл тус бүр дээрх зөрчлийн улмаас торгуулах шийтгэл хүлээжээ.
Худал мэдээлэл тараах, гүтгэх гэмт хэргийг онолын түвшинд судалсан магистр, докторын судалгааны ажил харьцангуй цөөн, ялангуяа 2015 оны Эрүүгийн хууль, 2017 оны Зөрчлийн тухай хууль шинэчлэгдэн батлагдсанаас хойш энэ төрлийн гэмт хэрэг, зөрчлийг шийдвэрлэсэн шүүхийн шийдвэрт дүн шинжилгээ хийсэн, шүүхийн практикийг судалсан томоохон судалгааны ажил байхгүй байгааг дурдах нь зүйтэй.

Тиймээс Эрүүгийн хуульд заасан Худал мэдээлэл тараах гэмт хэргийг шийдвэрлэж буй шүүхийн практик, уг хэргийн илт худал мэдээлэл гэх ойлголтын эрүүгийн эрх зүйн асуудал, худал мэдээлэл болон үг хэлэх эрхийн хоорондын харилцан хамаарал, гадаадын зарим улс орон, олон улсын жишиг, туршлага, уг гэмт хэргийн статистик тоо баримтыг судалж, эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох чиглэлээр үндэслэл бүхий санал, зөвлөмж боловсруулахыг зорилоо.

Худал мэдээлэл тараах гэмт хэрэг, Илт худал мэдээлэл, эрүүгийн эрх зүйн асуудал, шүүхийн практик, үг хэлэх эрх, гэмт хэргийн статистик тоо, субьектив санаа

2021-01-01

108

Монгол

Бүрэн эхээр нь үзэх

2023-08-22

2734

89

58

Ц.Цэлмэг Д.Оросоо, С.Дэнсмаа, Г.Туул “Худал мэдээлэл тараах гэмт хэргийг хянан шийдвэрлэж буй практик /Илт худал мэдээлэл гэх ойлголтын эрүүгийн эрх зүйн асуудал/” (2021), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/1630

Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх

Үндэсний статистикийн хорооны статистикийн мэдээллийн нэгдсэн сан, www.1212.mnГлоб интернейшнл төв, Хэвлэлийн эрх чөлөөний тайлан, 2020.

https://www.icnl.org/wp-content/uploads/2021.03-Disinformation-Policy-Prospectus- final.pdf

МУИС, Улс төрийн шинжлэх ухааны нэвтэрхий толь бичиг, УБ., 2020, 731 дэх тал.

МУИС, Улс төрийн шинжлэх ухааны нэвтэрхий толь бичиг, УБ., 2020, 730 дахь тал.

https://www.icnl.org/wp-content/uploads/2021.03-Disinformation-Policy-Prospectus- final.pdf

Сэм Харрис, Худал, УБ., 2017.

М.Зулькафиль, Монголын хэвлэл мэдээллийн салбарт тулгарч буй гол асуудал бол эзэмшил, https://ikon.mn/1a3s, 2018.5.2.

https://news.mn/r/764348/

Т.В.Кашанина, Хууль зүйн техник, УБ., 2016, 137 дахь тал.

https://www.icnl.org/wp-content/uploads/2021.03-Disinformation-Policy-Prospectus- final.pdf

Монгол Улсын 1992 оны Үндсэн хуулийн хэрэгжилтийн байдалд хийсэн дүн шинжилгээ, УБ., 2016, 59 дэх тал.

О.Мөнхсайхан, Үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх чөлөөнд нийцүүлэн гүтгэлгийг зохицуулах нь, Эрх зүй сэтгүүл, №2, 2017, 30 дахь тал.

Жон Стюарт Милль, Эрх чөлөөний тухай, УБ., 2021, 40 дэх тал.

https://mongoltoli.mn

С.Нарангэрэл, Эрх зүйн эх толь бичиг, УБ., 2008, 285 дахь тал.

С.Нарангэрэл, Монгол Улсын Хууль зүйн нэвтэрхий толь бичиг, УБ., 2021, 252 дахь тал.

Ц.Ган-Оч, Б.Доньжчимбуу, Мэдээллийн эрх зүй, УБ., 2019, 34-35 дахь тал.

https://mongoltoli.mn

мөн тэнд.

https://mongoltoli.mn

мөн тэнд.

БНМАУ-ын Эрүүгийн хуулийн дэлгэрэнгүй тайлбар, УБ., 1989.

УДШ, Ханнс-Зайделийн сан, Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн тайлбар, УБ., 2010, 304-305 дахь тал.

Монгол Улсын Дээд Шүүхийн тогтоолын эмхэтгэл (1959-2010), УБ., 2015, 840 дэх тал.

Монгол Улсын Дээд Шүүх, Ханнс-Зайделийн сан, Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн тайлбар, УБ., 2010, 87 дахь тал.

Монгол Улсын Дээд Шүүх, Ханнс-Зайделийн сан, Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн тайлбар, УБ., 2010, 45-46 дахь тал,

С.Нарангэрэл, Монгол Улсын Эрүүгийн эрх зүй, Ерөнхий анги, УБ ., 1996, 98 дахь тал.

https://mongoltoli.mn

Монгол Улсын Дээд Шүүх, Ханнс-Зайделийн сан, Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн тайлбар, УБ., 2010, 42 дахь тал.

https://www.icnl.org/wp-content/uploads/2021.03-Disinformation-Policy-Prospectus- final.pdf

UNESCO, Дисинфодемик буюу хуурамч мэдээллийн цар тахал (Ковид 19-тэй холбоотой хуурамч мэдээллийг ухаж ойлгох нь), Бодлогын хураангуй, Орчуулсан Глоб интернэшнл төв, 2021.

М.Зулькафиль, Монголын хэвлэл мэдээллийн салбарт тулгарч буй гол асуудал бол эзэмшил, https://ikon.mn/1a3s, 2018.5.2.

https://www.icnl.org/post/report/responding-to-the-disinformation-dilemma

https://freedomhouse.org/report/freedom-net/2017/manipulating-social-media- undermine-democracy Samantha Bradshaw, Philip N. Howard (2020) “2019 Global Inventory of Organized Social Media Manipulation”University of Oxford.

https://comprop.oii.ox.ac.uk/wp-content/uploads/sites/93/2019/09/ CyberTroopReport19.pdf N.

Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн 2021 оны 6 дугаар сарын 8-ны өдрийн 01/507 албан бичиг

УЕПГ-ын 2021 оны 6 дугаар сарын 18-ны өдрийн 4/3650 албан бичиг

Хэвлэлийн хүрээлэн, 2020 оны “УИХ-ын сонгуулийн үеэр түгээсэн мэдээллийн мониторинг-2020”.

www.pressinst.org.mn

УЕПГ-ын 2021 оны 6 дугаар сарын 18-ны өдрийн 4/3650 албан бичиг

Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн 2021 оны 6 дугаар сарын 8-ны өдрийн 01/507 албан бичиг

ННФ, Чухал сэдэв хэлэлцүүлгийн тэмдэглэл, 2019.

УЕПГ-ын 2021.6.18-ны өдрийн 4/3650 албан бичиг

ШЕЗ-ийн 2021.6.8-ны өдрийн 01/507 албан бичиг

www.shuukh.mn

Глоб интернейшнл төв, Хэвлэлийн эрх чөлөөний тайлан, 2020.

Монгол, Орос, Хятад, Герман улсуудын Эрүүгийн хууль, УБ., 2021.

Э.Хилгендорф, Д.Чанцалдулам, Германы Эрүүгийн эрх зүйн ерөнхий анги, УБ., 2015, 31 дэх тал.

Э.Хилгендорф, Д.Чанцалдулам, Германы Эрүүгийн эрх зүйн ерөнхий анги, УБ., 2015, 51 дэх тал.

Мөн тэнд.

“Глоб интернейшнл ТББ, Олон нийтийн мэдэх эрх: мэдээллийн эрх чөлөө, УБ., 2002, 61 дэх тал.

https://www.globeinter.org.mn/images/upld/Article19commentsMong21dec2015.pdf

https://supreme.justia.com/cases/federal/us/376/254/

http://hudoc.echr.coe.int/fre?i=001-57523

ННФ, Чухал сэдэв хэлэлцүүлгийн тэмдэглэл, 2019.

//www.forum.mn/res_mat/2019/UPRFoE-Mongolia2019-RevisedMongLastOct%20 2019.pdf

УЕПГ-ын 2021 оны 6 дугаар сарын 18-ны өдрийн 4/3650 албан бичиг

Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн 2021 оны 6 дугаар сарын 8-ны өдрийн 01/507 албан бичиг