Үндсэн хуулийн 6.2 дахь хэсэгт орсон нэмэлт, өөрчлөлтийн зарим нэр томьёог Хүний эрхийн үүднээс тайлбарлах нь

С. Асланбек

Б.Чимидийн нэрэмжит 12 дахь удаагийн шилдэг илтгэлийн уралдааны судлаачдын салбарт Дэд байрт шалгарсан илтгэл

Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл

Үндсэн хуулийн эрх зүй, Хууль зүйн техник

Хуулийн заалт, томьёоллын утга агуулгыг задлан шинжилж, хэрхэн ойлгож хэрэглэхийг нээн харуулахыг хууль тайлбарлах гэнэ. (Б.Чимид, Үндсэн хуулийн мэдлэг, 2008, 45.) Үндсэн хуулийг тайлбарладаг хэд хэдэн арга, загвар байдгаас түүний нэг нь олон улсын хүний эрхийн зарчим, практикийг хэрэглэх замаар тайлбарлах арга юм. Тодруулбал, Үндсэн хуулийг тайлбарлах Америк загвар болох “Non-Orginialist” хандлага нь “Stare decisis” буюу өмнөх шүүхийн шийдвэрийг хүндэтгэн дагах, “Эрх”-ийг чухалчилдаг (Walter Sinnot-Armstrong, Vol 42, p461.) байна. Сүүлийн үед үүний дагуу Ардчилсан орны шүүхийн шийдвэрүүдийг харьцуулан судлах замаар Үндсэн хууль тайлбарлах арга хэрэглэдэг болсон. Ингэхдээ, Үндсэн хуулийн ээдрээтэй, маргаантай хэргийг шийдсэн шийдвэрийн үндэслэлийн ихэнх нь олон улсын хүний эрхийн зарчим, практикт үндэслэгдсэн (Geraldina González de la Vega, 2008, p20.) байна. Учир нь хүний эрх гэдэг нь төрөхөөс заяасан бөгөөд хамгийн эгэл утгаараа хүнд өөрт нь байдаг, нийгмийн дотор заавал эдлэх боломж юм.

Иймд, 2019 оны 11 дүгээр сарын 14-ний өдөр Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.2 дахь хэсэгт оруулсан доорх нэмэлт өөрчлөлтийн тодруулсан хэсэгтэй холбогдуулан олон нийтийн сүлжээнд иргэдийн дунд буруу ташаа мэдээлэл, төөрөгдөл явж байгаа учир тус хэсгийг Хүний эрхийн үүднээс тайлбарлахад энэхүү судалгааны ажлын зорилго оршино. Үүнд:

“Монгол Улсын иргэдэд өмчлүүлснээс бусад газар, түүнчлэн газрын хэвлий, түүний баялаг, ой, усны нөөц, ан амьтан төрийн нийтийн өмч мөн.
Байгалийн баялгийг ашиглах төрийн бодлого нь урт хугацааны хөгжлийн бодлогод тулгуурлаж, одоо ба ирээдүй үеийн иргэн бүрд эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг нь баталгаажуулах, газрын хэвлийн баялгийн үр өгөөжийг Үндэсний баялгийн санд төвлөрүүлж тэгш, шударга хүртээхэд чиглэнэ. Иргэн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийнхээ хүрээнд газрын хэвлийн баялгийг ашигласнаар байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийн талаар мэдэх эрхтэй.
Стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордыг ашиглахдаа байгалийн баялаг ард түмний мэдэлд байх зарчимд нийцүүлэн түүний үр өгөөжийн дийлэнх нь ард түмэнд ногдож байх эрх зүЙйн үндсийг хуулиар тогтооно.”

Манай улс Хүний эрхийн чиглэлийн 50 гаруй олон улсын гэрээ, баримт бичигт нэгдэж орсон бөгөөд уг бичиг баримтыг хэрэглэх замаар нэр бүхий зарим нэр томьёог тайлбарлах болно.

Хүний эрх, төрийн нийтийн өмч, үндсэн хуулийн 6.2, Үндсэн хууль, Үндэсний баялгийн сан, Үндсэн хууль тайлбарлах арга

2021-01-12

10

Монгол

Бүрэн эхээр нь үзэх

2021-01-12

5509

198

38

С.Асланбек “Үндсэн хуулийн 6.2 дахь хэсэгт орсон нэмэлт, өөрчлөлтийн зарим нэр томьёог Хүний эрхийн үүднээс тайлбарлах нь” (2021), ... дахь/дэх тал. Legaldata-аас унших боломжтой: https://legaldata.mn/b/849

Бүтээлийг цуглуулгандaa нэмэхийн тулд нэвтэрсэн байх шаардлагатай.
Бүртгэлтэй бол нэвтрэх | Бүртгэлгүй бол бүртгүүлэх