Шүүгдэгч Г-н танил Э түүнтэй 2020 оны 3 дугаар сард холбогдоод “Цүнхтэй арьс байгаа, хадгалчих газар байна уу?” гэж асууснаар тэд мөн өдөр уулзаж Г-н хамаатны дүү Т-нд тус арьсыг хадгалахаар болжээ. Э нь тус арьсыг олсон гэж мэдүүлсэн бөгөөд хүрэн баавгайн түүхий эд болох арьс, толгойг Э болон Г нар нь 2020 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдөр Сонгинохайрхан дүүргийн ** дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт **** улсын дугаартай авто машинаар тээвэрлэсэн, улмаар Т-тэй ярьж, тэдний очин 2020 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдрөөс 2020 оны 09 дүгээр сарын 03-ны өдөр хүртэлх хугацаанд Сонгинохайрхан дүүргийн ** дугаар хороо, ** дүгээр гудамжны ** тоотод хадгалж, хүрээлэн буй орчинд 6,500,000 /Зургаан сая таван зуун мянга/ төгрөгийн бодит хохирол учруулсан гэх гэмт хэрэгт холбогджээ.

Шүүгдэгч Д.Э нь 2020 оны 1 дүгээр сарын 06-ны өдрөөс 2020 оны 7 дугаар сарын 07-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд Хан-Уул дүүргийн дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хүнсний дэлгүүр, бар, караоке, дэн буудлын үйл ажиллагаа явуулдаг “У” ХХК-ийн ebarimt.mn цахим төлбөрийн баримтын системд нэвтрэх нэр, нууц үгийг олж аван, хууль бусаар нэвтэрч 27.670.580 төгрөгийн борлуулалтын дүн бүхий 41 ширхэг баримтыг хуурамчаар нэмж оруулан хуулийн этгээдэд 2.767.058 төгрөгийн татварын өр үүсгэж, 553.430 төгрөгийн буцаан олголтыг өөрийн дансаар дамжуулан авчээ. 

Ц.Д нь Х.Г-тай маргалдаж, улмаар түүний хэвлий хэсэгт нь хөлөөрөө нэг удаа өшиглөх үйлдлээр нойр булчирхайн урагдал, задрал, их сэмжний урагдал, задрал, хэвлийн хөндийн цусан хураа бүхий хүнд хохирол санаатай учруулсан;

Ц.Д нь согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ Х.Б-ын нүүрэн тус газарт нь шалтгаангүйгээр хоёр удаа өшиглөж 4 дүгээр шүдний хүзүүний хугарал, доод уруулын дотор салстын язрал, цус хуралт, баруун өвдөгний зулгаралт бүхий хөнгөн хохирол санаатай учруулсан гэмт хэрэг холбогдсон. 

Шүүгдэгчид нь 2019 оны 10 дугаар сараас эхлэн 11 дүгээр сарын 05-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд үргэлжилсэн үйлдлээр, бүлэглэн, ховор ургамлын жагсаалтад багтсан “Дэрэвгэр жиргэрүү” ургамлыг зохих зөвшөөрөлгүйгээр хадгалсан, тээвэрлэсэн, худалдсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

Шүүгдэгч нь ашигт малтмал хайх, ашиглах, олборлох тусгай зөвшөөрөлгүй хэр нь 2022 оны 07 дугаар сарын 17-ны өдрөөс 22-ны өдрийг хүртэл хугацаанд хутгагч шанагатай “Хьюндай” загварын экскаватор, гар хийцийн алт угаах төхөөрөмж ашиглан Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сумын 3 дугаар багийн нутаг “Сангийн гол” гэх ойн сан бүхий газарт алт олборлох үйл ажиллагааг хууль бусаар явуулсны улмаас байгаль орчинд 9.132.277 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

Шүүгдэгч Э, Б, Б.Б, Г, В.Б, Б.Э, У (нэр бүхий 7 иргэн) нар нь 2019 оны 08 дугаар сарын 23-ны өдрөөс 26-ны өдрийн хооронд Дундговь аймгийн Өлзийт сумын нутаг “Завгийн хэц” гэх газарт тусгай зөвшөөрөлгүйгээр ашигт малтмалын эрэл хайгуул явуулж, хууль бусаар ашигт малтмал олборлох зорилгоор тэсэлгээ хийж байжээ. 2019 оны 08 дугаар сарын 26-ны өдөр В.Б болон Б.Э нар нь Өмнгөговь аймаг руу буцсан бөгөөд мөн өдөр газрын гадаргуугаас доош 35.8 метрийн гүнд тэсэрч дэлбэрэх бодис ашиглан тэсэлгээ хийх явцад У (Налайхын уурхайд 10 жил тэсэлгээчин хийж байсан туршлагатай) амь насаа алджээ. Улмаар болсон үйл явдлын талаар иргэн Б.Э-ээс харилцаа холбооны хэрэгслээр Дундговь аймгийн цагдаагийн газарт 2019 оны 08 дугаар сарын 26-ны өдөр мэдэгджээ. Шүүгдэгч Э, Б, Б.Б, Г, В.Б, Б.Э нарыг бүлэглэн ЭХ-ийн 24.2 дүгээр зүйлийн 24.2.1-т заасан Тусгай зөвшөөрөлгүйгээр ашигт малтмалын эрэл хайгуул, олборлолт, боловсруулалт, ашиглалт явуулсан; харин шүүгдэгч Э, Б, Б.Б, Г нарыг хохирогч У-г амь насаа алдах үед хэргийн газарт байсан тул ЭХ-ийн 10.1 дүгээр зүйлийн 10.6.1-т заасан Бусдын амь насаг болгоомжгүйгээр хохироосон гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ.

Хугацаат цэргийн албанд татагдсан шинэ дайчдад цэргийн анхан шатны мэдлэг олгох сургалтын төвийн удирдлагын бүрэлдэхүүнд ажиллаж байхдаа Шүүгдэгч нь хугацаат цэргийн алба хаагч Б-г “жагсаалаас хоцорсон, юм сурахгүй байна” гэх шалтгаанаар түүний шанаа хэсэгт гартаа барьсан байсан савхин бээлийгээр 2-3 удаа цохисон болох нь хохирогч, гэрч, шүүгдэгчийн яллагдагчаар өгсөн мэдүүлэг зэргээр нотлогджээ.
Шүүгдэгч, түүний өмгөөлөгчөөс Хохирогч нь цэргийн ангид дөнгөж хуваарилагдаж ирсэн байсан бөгөөд байлдагч цол аваагүй, тангараг өргөөгүй тул цэргийн албан хаагч болоогүй, иймд Шүүгдэгчийн захирагдагч биш тул ЭХ-ийн 28.3.1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн хангагдаагүй гэж маргав. 
Хохирогчийн зүгээс Шүүгдэгчийн үйлдэлтэй холбоотой гомдол гаргаагүй (Улсын дээд шүүхийн тогтоолд дурдсанаар) бөгөөд Хохирогч тус үйл явдлын дараа хөлдөө авсан өмнөх гэмтлээ эмчлүүлэхээр эмнэлэгт байх үедээ дур мэдэн эмнэлгийг орхин явсан үйлдэлтэй холбоотой хэргийг Шүүгдэгчид холбогдох хэргийн хамтаар шийдвэрлэжээ. Хохирогчийн цэргийн албыг дур мэдэн орхин явсан үйлдэлтэй холбоотой хэсгийг уг ХМХ-д тусгаагүй болно.

Шүүгдэгч нь 2022 оны 6 дугаар сарын 01-ний өдөр согтуугаар хохирогчийн нүүр лүү нь өшиглөн, арматурын төмрөөр цохиж, олон тооны шарх, гэмтэл учруулан онц харгис хэрцгийгээр, согтуурсны улмаас биеэ хамгаалж чадахгүй болохыг мэдсээр байж алсан, мөн үед дээрх хохирогчийг өмөөрсөн гэр бүлийн хамаарал бүхий харилцаатай хамтран амьдрагчийг өшиглөх, арматурын төмрөөр цохих зэргээр зодож, түүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулсан байна. Мөн 2021 оны 6/10, 8/07, 8/10 болон 2022 оны 6/01-ний өдрүүдэд нийт 4 удаагийн үйлдлээр согтуугаар гэр бүлийн хамаарал бүхий харилцаатай хамтран амьдрагчийг зодож, гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлджээ.

Энэхүү Хэргийн мэдээллийн хуудас (“ХМХ”)-т шүүгчдэгчийн зүгээс хяналтын журмаар гаргасан гомдлын зөвхөн ЭХТА-ийн 10.1 дүгээр зүйлийн 2.7-т заасан “хохирогчийн биеэ хамгаалж чадахгүй болохыг мэдсээр байж” гэх хүн алах гэмт хэргийн хүндрүүлэх бүрэлдэхүүнд хамаарах дүгнэлтийг авч үзэв. 

Үүнтэй холбоотойгоор шинжээчийн дүгнэлтэд амь хохирогчийн цусанд 3.7, шээсэнд 4.8, ходоодны агуулагдахуунд 2.2 промиль спирт илэрснийг согтуурын хүнд зэрэгт хамаарна гэж тодорхойлсон ба шүүгдэгчийн зүгээс хүч хэрэглэн халдах үед хохирогч нь ямар байдалтай байсан, эсэргүүцэл үзүүлсэн эсэх талаар гэрч, хохирогчийн мэдүүлгийг нотлох баримтаар цуглуулжээ.

Төрсөн ах, дүү А, Э нар нь “алдуул мал сураглах” зорилгоор 2020 оны 12 дугаар сарын 29-ний шөнө 22 цагийн үед А аймгийн А сумын А гэх газарт Т-ын гэрт очиж, зөвшөөрөлгүйгээр гэрт нь нэвтэрчээ. Урьдын таарамжгүй явдлаас үүсэлтэй маргаанаар далимдуулан хэрүүл өдөж, хутга болон буу хэрэглэн бусдын амгалан тайван байдлыг алдагдуулж, ална хэмээн сүрдүүлжээ. Улмаар тухайн хууль бус үйлдлийг таслан зогсоосон Т-ын дүү Д руу Э нь “Тоз-8” загварын галт зэвсгээр буудаж, төрсөн ах Т-ийх нь дэргэд онц харгис хэрцгийгээр алсан, үүний дараа дууг дахин цэнэглэж, хохирогчийн ах Т-тай нь бууг булаацалдсан буюу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 10.1 дүгээр зүйлийн 10.1.2.1. Онц харгис хэрцгийгээр хүнийг алсан; 2.6. хоёр, түүнээс олон хүнийг алахыг завдсан, 13.6 дугаар зүйлийн 13.6.2.Бусдын орон байранд хууль бусаар хүч хэрэглэж нэвтрэн орсон; 20.16 дугаар зүйлийн 20.16.2.1. Олон нийтийн амгалан тайван байдлыг зэвсэг, тусгайлан бэлтгэсэн зэвсгийн чанартай зүйл ашиглаж алдагдуулсан; 2.4. бусдын эрүүл мэндэд хүнд хохирол учрах, амь нас хохирох нөхцөл байдалд хүргэж үйлдсэн гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ. 

Шүүгдэгч Б нь хувиараа такси үйлчилгээ эрхэлж байхдаа 2021 оны 10 дугаар сарын 20-ноос 21-нд шилжих шөнө 10 дугаар хорооллоос Дарь-Эх рүү гэртээ хүргүүлэхээр суусан эмэгтэйн согтуурсан байдлыг далимдуулан Баянхошуу руу авч яван улмаар хүнгүй гудамжинд хохирогч эмэгтэйг тээврийн хэрэгслээс чирч буулган орхихдоо цүнх болон утсыг нь авч зугтсанаар Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.2-т заасан бусдын эд хөрөнгийг хүч хэрэглэж, хүч хэрэглэхээр заналхийлж авах буюу “Дээрэмдэх” гэмт хэрэгт холбогджээ. 

Шүүгдэгч О нь “У” цэцэрлэгт эрхлэгчээр ажиллаж байхдаа тухайн цэцэрлэгт хүнсний бүтээгдэхүүн нийлүүлдэг “С” ХХК-ийн нягтлан бодогч А-г 2018 оны 12 дугаар сарын 05-ны өдөр “манайд 2 багцаар хүнсний бүтээгдэхүүн нийлүүлж байгаа тул өнгөт принтер авч өг” гэж шахаж 449,900 төгрөгийн өнгөт принтер авахуулж цэцэрлэгийн хэрэгцээнд ашигласан хахууль авсан, шүүгдэгч А нь “С” ХХК-ийн нягтлан бодогчоор ажиллаж байхдаа “У” цэцэрлэгт 2 багцаар хүнсний бүтээгдэхүүн нийлүүлсний хариуд 2018 оны 12 дугаар сарын 05-ны өдөр цэцэрлэгийн эрхлэгч О-д 449,900 төгрөгийн өнгөт принтер авч өгч хахууль өгсөн буюу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.4.1, 22.5.1-т заасан нийтийн албан тушаалтан хахууль авах, хахууль өгөх гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ.

Шүүгдэгчид оногдуулсан хорих ялын эдлээгүй үлдсэн хугацааг Өршөөлийн тухай хуулийг баримтлан зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар дүйцүүлэн солих тухай прокурорын дүгнэлтийг анхан болон давж заалдах шатны шүүх татгалзсан байна.