Шүүгдэгчид нь 2019 оны 10 дугаар сараас эхлэн 11 дүгээр сарын 05-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд үргэлжилсэн үйлдлээр, бүлэглэн, ховор ургамлын жагсаалтад багтсан “Дэрэвгэр жиргэрүү” ургамлыг зохих зөвшөөрөлгүйгээр хадгалсан, тээвэрлэсэн, худалдсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

Шүүгдэгч нь ашигт малтмал хайх, ашиглах, олборлох тусгай зөвшөөрөлгүй хэр нь 2022 оны 07 дугаар сарын 17-ны өдрөөс 22-ны өдрийг хүртэл хугацаанд хутгагч шанагатай “Хьюндай” загварын экскаватор, гар хийцийн алт угаах төхөөрөмж ашиглан Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сумын 3 дугаар багийн нутаг “Сангийн гол” гэх ойн сан бүхий газарт алт олборлох үйл ажиллагааг хууль бусаар явуулсны улмаас байгаль орчинд 9.132.277 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

Шүүгдэгч Э, Б, Б.Б, Г, В.Б, Б.Э, У (нэр бүхий 7 иргэн) нар нь 2019 оны 08 дугаар сарын 23-ны өдрөөс 26-ны өдрийн хооронд Дундговь аймгийн Өлзийт сумын нутаг “Завгийн хэц” гэх газарт тусгай зөвшөөрөлгүйгээр ашигт малтмалын эрэл хайгуул явуулж, хууль бусаар ашигт малтмал олборлох зорилгоор тэсэлгээ хийж байжээ. 2019 оны 08 дугаар сарын 26-ны өдөр В.Б болон Б.Э нар нь Өмнгөговь аймаг руу буцсан бөгөөд мөн өдөр газрын гадаргуугаас доош 35.8 метрийн гүнд тэсэрч дэлбэрэх бодис ашиглан тэсэлгээ хийх явцад У (Налайхын уурхайд 10 жил тэсэлгээчин хийж байсан туршлагатай) амь насаа алджээ. Улмаар болсон үйл явдлын талаар иргэн Б.Э-ээс харилцаа холбооны хэрэгслээр Дундговь аймгийн цагдаагийн газарт 2019 оны 08 дугаар сарын 26-ны өдөр мэдэгджээ. Шүүгдэгч Э, Б, Б.Б, Г, В.Б, Б.Э нарыг бүлэглэн ЭХ-ийн 24.2 дүгээр зүйлийн 24.2.1-т заасан Тусгай зөвшөөрөлгүйгээр ашигт малтмалын эрэл хайгуул, олборлолт, боловсруулалт, ашиглалт явуулсан; харин шүүгдэгч Э, Б, Б.Б, Г нарыг хохирогч У-г амь насаа алдах үед хэргийн газарт байсан тул ЭХ-ийн 10.1 дүгээр зүйлийн 10.6.1-т заасан Бусдын амь насаг болгоомжгүйгээр хохироосон гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ.

Хугацаат цэргийн албанд татагдсан шинэ дайчдад цэргийн анхан шатны мэдлэг олгох сургалтын төвийн удирдлагын бүрэлдэхүүнд ажиллаж байхдаа Шүүгдэгч нь хугацаат цэргийн алба хаагч Б-г “жагсаалаас хоцорсон, юм сурахгүй байна” гэх шалтгаанаар түүний шанаа хэсэгт гартаа барьсан байсан савхин бээлийгээр 2-3 удаа цохисон болох нь хохирогч, гэрч, шүүгдэгчийн яллагдагчаар өгсөн мэдүүлэг зэргээр нотлогджээ.
Шүүгдэгч, түүний өмгөөлөгчөөс Хохирогч нь цэргийн ангид дөнгөж хуваарилагдаж ирсэн байсан бөгөөд байлдагч цол аваагүй, тангараг өргөөгүй тул цэргийн албан хаагч болоогүй, иймд Шүүгдэгчийн захирагдагч биш тул ЭХ-ийн 28.3.1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн хангагдаагүй гэж маргав. 
Хохирогчийн зүгээс Шүүгдэгчийн үйлдэлтэй холбоотой гомдол гаргаагүй (Улсын дээд шүүхийн тогтоолд дурдсанаар) бөгөөд Хохирогч тус үйл явдлын дараа хөлдөө авсан өмнөх гэмтлээ эмчлүүлэхээр эмнэлэгт байх үедээ дур мэдэн эмнэлгийг орхин явсан үйлдэлтэй холбоотой хэргийг Шүүгдэгчид холбогдох хэргийн хамтаар шийдвэрлэжээ. Хохирогчийн цэргийн албыг дур мэдэн орхин явсан үйлдэлтэй холбоотой хэсгийг уг ХМХ-д тусгаагүй болно.

Шүүгдэгч нь 2022 оны 6 дугаар сарын 01-ний өдөр согтуугаар хохирогчийн нүүр лүү нь өшиглөн, арматурын төмрөөр цохиж, олон тооны шарх, гэмтэл учруулан онц харгис хэрцгийгээр, согтуурсны улмаас биеэ хамгаалж чадахгүй болохыг мэдсээр байж алсан, мөн үед дээрх хохирогчийг өмөөрсөн гэр бүлийн хамаарал бүхий харилцаатай хамтран амьдрагчийг өшиглөх, арматурын төмрөөр цохих зэргээр зодож, түүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулсан байна. Мөн 2021 оны 6/10, 8/07, 8/10 болон 2022 оны 6/01-ний өдрүүдэд нийт 4 удаагийн үйлдлээр согтуугаар гэр бүлийн хамаарал бүхий харилцаатай хамтран амьдрагчийг зодож, гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлджээ.

Энэхүү Хэргийн мэдээллийн хуудас (“ХМХ”)-т шүүгчдэгчийн зүгээс хяналтын журмаар гаргасан гомдлын зөвхөн ЭХТА-ийн 10.1 дүгээр зүйлийн 2.7-т заасан “хохирогчийн биеэ хамгаалж чадахгүй болохыг мэдсээр байж” гэх хүн алах гэмт хэргийн хүндрүүлэх бүрэлдэхүүнд хамаарах дүгнэлтийг авч үзэв. 

Үүнтэй холбоотойгоор шинжээчийн дүгнэлтэд амь хохирогчийн цусанд 3.7, шээсэнд 4.8, ходоодны агуулагдахуунд 2.2 промиль спирт илэрснийг согтуурын хүнд зэрэгт хамаарна гэж тодорхойлсон ба шүүгдэгчийн зүгээс хүч хэрэглэн халдах үед хохирогч нь ямар байдалтай байсан, эсэргүүцэл үзүүлсэн эсэх талаар гэрч, хохирогчийн мэдүүлгийг нотлох баримтаар цуглуулжээ.

Төрсөн ах, дүү А, Э нар нь “алдуул мал сураглах” зорилгоор 2020 оны 12 дугаар сарын 29-ний шөнө 22 цагийн үед А аймгийн А сумын А гэх газарт Т-ын гэрт очиж, зөвшөөрөлгүйгээр гэрт нь нэвтэрчээ. Урьдын таарамжгүй явдлаас үүсэлтэй маргаанаар далимдуулан хэрүүл өдөж, хутга болон буу хэрэглэн бусдын амгалан тайван байдлыг алдагдуулж, ална хэмээн сүрдүүлжээ. Улмаар тухайн хууль бус үйлдлийг таслан зогсоосон Т-ын дүү Д руу Э нь “Тоз-8” загварын галт зэвсгээр буудаж, төрсөн ах Т-ийх нь дэргэд онц харгис хэрцгийгээр алсан, үүний дараа дууг дахин цэнэглэж, хохирогчийн ах Т-тай нь бууг булаацалдсан буюу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 10.1 дүгээр зүйлийн 10.1.2.1. Онц харгис хэрцгийгээр хүнийг алсан; 2.6. хоёр, түүнээс олон хүнийг алахыг завдсан, 13.6 дугаар зүйлийн 13.6.2.Бусдын орон байранд хууль бусаар хүч хэрэглэж нэвтрэн орсон; 20.16 дугаар зүйлийн 20.16.2.1. Олон нийтийн амгалан тайван байдлыг зэвсэг, тусгайлан бэлтгэсэн зэвсгийн чанартай зүйл ашиглаж алдагдуулсан; 2.4. бусдын эрүүл мэндэд хүнд хохирол учрах, амь нас хохирох нөхцөл байдалд хүргэж үйлдсэн гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ. 

Шүүгдэгч Б нь хувиараа такси үйлчилгээ эрхэлж байхдаа 2021 оны 10 дугаар сарын 20-ноос 21-нд шилжих шөнө 10 дугаар хорооллоос Дарь-Эх рүү гэртээ хүргүүлэхээр суусан эмэгтэйн согтуурсан байдлыг далимдуулан Баянхошуу руу авч яван улмаар хүнгүй гудамжинд хохирогч эмэгтэйг тээврийн хэрэгслээс чирч буулган орхихдоо цүнх болон утсыг нь авч зугтсанаар Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.2-т заасан бусдын эд хөрөнгийг хүч хэрэглэж, хүч хэрэглэхээр заналхийлж авах буюу “Дээрэмдэх” гэмт хэрэгт холбогджээ. 

Шүүгдэгч О нь “У” цэцэрлэгт эрхлэгчээр ажиллаж байхдаа тухайн цэцэрлэгт хүнсний бүтээгдэхүүн нийлүүлдэг “С” ХХК-ийн нягтлан бодогч А-г 2018 оны 12 дугаар сарын 05-ны өдөр “манайд 2 багцаар хүнсний бүтээгдэхүүн нийлүүлж байгаа тул өнгөт принтер авч өг” гэж шахаж 449,900 төгрөгийн өнгөт принтер авахуулж цэцэрлэгийн хэрэгцээнд ашигласан хахууль авсан, шүүгдэгч А нь “С” ХХК-ийн нягтлан бодогчоор ажиллаж байхдаа “У” цэцэрлэгт 2 багцаар хүнсний бүтээгдэхүүн нийлүүлсний хариуд 2018 оны 12 дугаар сарын 05-ны өдөр цэцэрлэгийн эрхлэгч О-д 449,900 төгрөгийн өнгөт принтер авч өгч хахууль өгсөн буюу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.4.1, 22.5.1-т заасан нийтийн албан тушаалтан хахууль авах, хахууль өгөх гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ.

Шүүгдэгчид оногдуулсан хорих ялын эдлээгүй үлдсэн хугацааг Өршөөлийн тухай хуулийг баримтлан зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар дүйцүүлэн солих тухай прокурорын дүгнэлтийг анхан болон давж заалдах шатны шүүх татгалзсан байна.