Иргэн Я.М-ийн маллаж байсан улс, аймагт 1-3-р байрт хурдалж байсан азарга чононд идүүлжээ. Азаргын эзэн иргэн Б.Б Я.М-ээс хохирол 44,398,448 төгрөг нэхэмжлэв

“А” ХХК нь ашигт малтмал ашиглах тусгай зөвшөөрөл эзэмшдэг бөгөөд 2020 оны 8 дугаар сарын 18-ны өдөр “А” ХХК-ийн тусгай зөвшөөрлийн жилийн төлбөр төлөх хугацаа болсон байна. “А” ХХК “манай компани хөрөнгө оруулагч нар Ковид-19 цар тахлын улмаас компанийн үйл ажиллагаанд оролцох, хөрөнгө оруулалт оруулах боломжгүй болж компани маань санхүүгийн хүнд байдалд орсон, тусгай зөвшөөрлийн жилийн төлбөрөө хугацаанд нь төлөх боломжгүй байгаа тул төлбөр төлөх хугацааг хойшлуулж өгнө үү” гэх хүсэлтийг Ашигт малтмал, газрын тосны газарт гаргасан боловч тус газраас  төлбөр төлөх хугацааг хойшлуулах боломжгүй гэх хариу өгч, тусгай зөвшөөрлийн төлбөрийг хугацаанд нь төлөөгүй гэх үндэслэлээр “А” ХХК-ийн тусгай зөвшөөрлийг цуцалжээ.

Практикт иргэд хоорондоо байгуулсан гэрээ (ихэвчлэн зээлийн гэрээ, мөн түрээс, эд хөрөнгө хөлслөх гэрээ)-ний үүргийг хангуулах зорилгоор бусдын хөдлөх (ихэвчлэн тээврийн хэрэгсэл), үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийг худалдах, худалдан авах, бэлэглэлийн гэрээгээр шилжүүлэн авах явдал түгээмэл гардаг. Тэгвэл ийнхүү эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийг шилжүүлэн авахаар байгуулсан худалдах, худалдан авах, бэлэглэлийн гэрээ зэрэг нь хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болох талаар шүүхийн шийдвэрүүд цөөнгүй гарсан байдаг. Эдгээр шүүхийн шийдвэрүүдээс дараах шийдвэрийг сонгон хураангуйлан хүргэж байна. 

2010 онд гарсан шүүхийн шийдвэрийн дагуу төлбөл зохих мөнгөн төлбөрийн үүргийг 2018 онд биелүүлсний улмаас мөнгөний ханшын зөрүү үүссэнийг нэхэмжлэгч гаргуулахаар шаардсан нэгэн сонирхолтой маргааныг шүүх шийдвэрлэжээ. Хууль хэрэглээний болон практикт ач холбогдолтой гэж үзэж энэхүү шүүхийн шийдвэрийн хураангуйг бэлтгэж хүргэж байна. 

 Зээлдүүлэгч “Т” ХХК Зээлдэгч “Г” ХХК нь Зээлийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зээл эргэн төлөх хуваарийн дагуу биелүүлээгүй гэсэн үндэслэлээр Сүхбаатар дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд нэхэмжлэл гаргаж зарга үүсгэжээ. Энэхүү маргааны хүрээнд анхан, давж заалдах, хяналтын шатны шүүх зээлдүүлэгч “Т” ХХК зээл олгохдоо зээлийн дүнгийн 1 хувиар тооцож шимтгэл авсан нь хуульд нийцсэн эсэх талаар шийдвэрлэсэн нь хууль хэрэглээ, практикийн түвшинд ач холбогдолтой байх тул шүүхийн шийдвэрийг хураангуйг бэлтгэн хүргэж байна. 

 2016 оны 05 дугаар сарын 15-ны өдөр Баянгол дүүрэг 22 дугаар хорооны нутаг дэвсгэр Зүүн нарангийн 13-42 тоотод Н.Э бусдад зодуулж гадны нөлөөтэй амь хохирсон хэрэг гарчжээ. Уг хэрэгт Н.Э-тэй гэр бүлийн харилцаатай байсан Г.Г-г сэжиглэн ШШГЕГ-ын 0461 дүгээр ангид 570 хоног цагдан хорьж шалгасан байна. 

Нэхэмжлэгч “А” ХХК нь барьцаалан зээлдүүлэх үйлчилгээ эрхэлдэг хуулийн этгээд байна. Барьцаалан зээлдүүлэх үйлчилгээ эрхэлдэг хуулийн этгээд нь зээл олгохдоо зээлдэгч зээлээ хугацаандаа төлөөгүй тохиолдолд алданги тооцохоор гэрээнд заасан тохиолдолд алдангийг хэрхэн тооцох асуудалд Улсын дээд шүүх хариулт өгсөн нь хууль хэрэглээний хувьд ач холбогдолтой байна. 

 Нэхэмжлэгч Б.О нь хариуцагч “Ф К” ХХК нар 2018 оны 01 дүгээр сарын 09-ний өдрийн БЗГ/18/01/13 дугаартай зээлийн гэрээгээр 30 000 000 төгрөгийг сарын 5 хувийн хүүтэй, 12 сарын хугацаатай зээлж, үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулахаар 07-08 УБИ улсын дугаартай Тоёота 4 раннер /Toyota 4 runner/ загварын автомашиныг “Иргэний хуулийн 235 дугаар зүйлийн 235.1 дэх заалтын дагуу “Ф К” ХХК-ийн өмчлөлд шилжүүлэх, Б.О нь зээлийн гэрээний үүргээ хугацаанд нь биелүүлсэн тохиолдолд “Ф К” ХХК автомашины өмчлөх эрхийг Б.О-д буцаан шилжүүлэх, зээлийн гэрээний үүргийг зөрчсөн бол “Ф К” ХХК нь автомашиныг үл маргах журмаар шилжүүлэн авч, зах зээлд түргэн борлогдох үнээр худалдаж, зээлийн гэрээний үүргийн биелэлтийг хангаж, өөрт учирсан хохирлоо үл маргах журмаар нөхөн төлүүлэхээр тохиролцжээ. 

Нэхэмжлэгч С.А нь  “К Б” ХХК дахь банкны эрх хүлээн авагчид холбогдуулан хадгаламжийн мөнгийг ам доллараар тооцуулах, 14,305,541.31 ам долларыг гаргуулах нэхэмжлэлийг гаргажээ. Хариуцагч Банкны тухай хуульд заасан эрхийг хэрэгжүүлсэн гэж маргажээ.

 Нэхэмжлэгч Н.Т-ыг Гаалийн ерөнхий газрын даргын 2020 оны 04 дүгээр сарын 02-ны өдрийн “Албан тушаалд томилох тухай” Б/159 дүгээр тушаалаар Гаалийн ерөнхий газрын харьяа Замын-Үүд дэх Гаалийн газрын гаалийн улсын ахлах байцаагчаас чөлөөлж, Гаалийн ерөнхий газрын харьяа Сэлэнгэ аймаг дахь Гаалийн газарт гаалийн улсын ахлах байцаагчаар томилсон байна. 

Сүхбаатар аймгийн Ардын шүүх таслах газрын 1950 оны 05 дугаар сарын 18- ны өдөр таслан шийтгэсэн 8 дугаар тогтоолоор Д.Л-г Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 137 дугаар зүйлд заасан гэмт хэрэг өдүүлсэн тул 6 сар хорих ялаар шийтгэж, өргөл барьцанд авсан 3 настай тэмээг улсын орлого болгож шийдвэрлэжээ.

Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газрын улсын байцаагч нарын шийтгэлийн хуудсаар “БНХАУ-ын Эрээн хотоос Улаанбаатар хотын чиглэлд хүнсний нарийн ногоо, жимс жимсгэнийг тээвэрлэхдээ тээврийн үйлчилгээний хөлсийг үндэслэлгүй нэмэгдүүлсэн” гэх зөрчил тогтоон, Зөрчлийн тухай хуулийн 10.7 дугаар зүйлийн 4.7 дахь заалтыг үндэслэн, жолооч З.Б-аас 2,000,000 төгрөгөөр торгож, хууль бусаар олсон орлого 26,000,000 төгрөгийг хураах шийтгэл оногдуулсан байна.

Улсын дээд шүүхийн хяналтын шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдааны 2022 оны 03 дугаар сарын 29-ний өдрийн 001/ХТ2022/00380 дугаартай тогтоолд Иргэний хуулийн 216.4-т “Үүргийн гүйцэтгэл нь төлөх хугацаа болсон бүх өрийг төлөхөд хүрэлцэхгүй бол тэргүүн ээлжинд шүүхийн зардал, дараа нь үндсэн үүрэг, эцэст нь хүүг төлүүлнэ” гэж заасныг хэрхэн ойлгож, хэрэглэх талаар тайлбарлажээ.