Шүүгдэгч С.Г нь 2020 оны 11 дүгээр сарын 02-ны орой өөрийн 16 настай, эмэгтэй, төрсөн дүү Г-тэй маргалдаж, улмаар 2020 оны 11 дүгээр сарын 03-ны өдөр 11 цагийн орчим дүү Г-г гэрээс гарах үед араас нь хоолойг нь боож амь насыг нь хохироож, үүний дараагаар цогцсыг мөчлөн гэртээ нууж, 2020 оны 11 дүгээр сарын 6, 7-ны өдрүүдэд дутуу баригдсан улаан өнгийн тоосгон байшингийн гадна талд болон хуучин цэргийн ангийн үлдэгдэл балгас дунд цогцсыг хаяж, улмаар Эрүүгийн хуулийн 10.1 дүгээр зүйлийн 2.8 дахь хэсэг. Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэж хүнийг алсан гэмт хэрэгт холбогджээ. 

Хүсэлт гаргагч компани нь Дампуурлын тухай хууль (“ДтХ”)-ийн 4.1 дэх хэсэгт “өөрийн хөрөнгийн 10-аас доошгүй хувьтай тэнцэх хэмжээний үүргээ хууль буюу гэрээнд заасан хугацаанд биелүүлэхгүй бол төлбөрийн чадваргүйд тооцно” гэж заасны дагуу татвар болон нийгмийн даатгалын нийт 112,754,453.4 төгрөгийн өр төлбөртэй бөгөөд энэ нь Компанийн өөрийн хөрөнгийн 10 хувиас хэтэрсэн гэж үзэн төлбөрийн чадваргүйд тооцож, татан буулгах хүсэлтийг гаргажээ.

Дампуурлын хэрэг хянан шийдвэрлэх явцад Компанийн авлагын талаарх мэдээллийг гаргуулахад санхүүгийн тайландаа 566,996,000 төгрөгийн бусад авлагатай гэж тусгасан байв. Уг авлагыг хэрэг гүйцэтгэгч дүгнэлтдээ “Компани нь хамаарал бүхий этгээдүүддээ өрөмдлөгийн ажлын гэрээний туслан гүйцэтгэх гэрээ байгуулан ажил гүйцэтгэж өгсөн бөгөөд тус гэрээний авлагаар бүртгэсэн” гэжээ.

Талууд харилцан тохиролцсоноор ажилтан буюу нэхэмжлэгчийн 1 сарын үндсэн цалин нь 5,233,322.55 төгрөг байна. Нэхэмжлэгч нь Хөдөлмөрийн тухай хууль /1999/-ийн үйлчлэлийн үед 28/14 горимоор ажиллаж байгаад, 2022.01.01-ний өдрөөс Хөдөлмөрийн тухай хууль /шинэчилсэн найруулга/ үйлчилж эхэлсэнтэй холбогдуулан 14/14 хоногийн уртын ээлжээр ажиллаж эхэлсэн. 

 “Монгол ураниум ресурс” ХХК-аас Ашигт малтмал, газрын тосны газрын Кадастрын хэлтэст холбогдуулан “... ашигт малтмал ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг шийдвэрлээгүй эс үйлдэхүй хууль бус болохыг тогтоолгох, ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл олгохыг даалгах” нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж, “... хайгуулын ажлын үр дүнд илрүүлсэн ашигт малтмалын ордыг улсын бүртгэлд бүртгэж авсан атлаа тухайн талбайд хайгуулын ажил хийсэн манай компанид ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл олгохоос татгалзаж байгаа нь хууль бус” гэх агуулгаар маргажээ. 

Д аймгийн Х сумын 100 жилийн ойн баяр наадамд нэхэмжлэгчийн нэр дээрээ уралдуулсан хар азарга аман хүзүү буюу 2 дугаар байранд уралдаж орж ирсэн байна. Сумын хурдан морины комисс нэхэмжлэгчийн хар азаргыг сэрвээний өндрөөр тэнцээгүй, 140 см-ээс илүү байсан тул цоллох, бай шагналыг олгох боломжгүй гэж үзжээ.

Нэхэмжлэгч нь 2018 оны 03 дугаар сарын 07-ны өглөө өөрийн оршин суудаг хотхоны явган хүний замаар явж байх үедээ замын уулзвар дээрх мөстсөн хэсэгт халтиран унаж, хөлийн шагай хэсэг нь хугарч гэмтжээ. Осол болохын өмнөх өдөр хариуцагч замын уулзвар дээр байсан цасыг цэвэрлэж овоолсон буюу тэрхүү овоолж хуримтлагдсан цас нь агаарын температур нэмэгдсэний улмаас хайлж, шөнийн цагаар хөлдөн, нэхэмжлэгч түүн дээр халтирч осолдсон байна. Үүнээс үүдэн нэхэмжлэгч хариуцагчаас өөрт учирсан хохиролд 50,000 еврог нэхэмжилсэн. Харин хариуцагчийн зүгээс хэрэг гарсан өдөр үүргээ биелүүлж, зам талбайг цэвэрлэсэн бөгөөд нэхэмжлэгч өөрийн хайхрамжгүй байдлаас шалтгаалж халтирч унасан гэж маргасан байна.

Шүүгчдэгч согтуурсан үедээ амь хохирогчийг “утсаа өгсөнгүй” гэх шалтгаанаар маргалдан зодож, эрүүл мэндэд нь гэмтэл учруулан хүнийг алсан гэмт хэрэгт холбогдсон. 

М, Э нар ховор амьтны жагсаалтад орсон 15 “Хар сүүлтий” зээрийг тусгай зөвшөөрөлгүйгээр, авто машинаар хөөж агнасан, Д тэдгээр зээрийн түүхий эдийг гэртээ хадгалсан, аймгийн менежментийн төлөвлөгөөнд агнахыг хориотой гэж тусгасан 3 ширхэг хярсыг хууль бусаар агнасан хэрэгт холбогджээ. Мөн А-г 1 “Хар сүүлтий” зээрийн түүхий эдийг тээврийн хэрэгслээр тээвэрлэсэн, Г-г тээвэрлэсэн гэх хэргийн талаар эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад зориуд худал мэдүүлсэн гэж прокурорын байгууллагаас яллах дүгнэлт үйлдэж, шүүхэд шилжүүлсэн байна.

“Э” ХХК-ийн Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн 2021.07.06-ны өдрийн 25 дугаар тогтоолоор тус компанийн зохион байгуулалтын бүтэц, орон тооны хязгаарыг шинэчлэн баталж, үүнд нэхэмжлэгчийн ажиллаж байсан “Хангамж худалдан авалтын хэлтэс” нь “Хангамж, худалдан авалт, дэд бүтцийн газар” болж, мэргэжилтний орон тоог 3 байсныг 2 болгож цөөрүүлсэн, үүний дагуу гүйцэтгэх захирал 2021.08.09-ний өдрийн 1 тоот тушаалаар нэхэмжлэгч Ц-тэй байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг цуцалжээ. Улмаар нэхэмжлэгч ээлжийн амралттай байсан тул түүнд тус тушаалын талаар албаны даргаар дамжуулан мэдэгдэхэд “хот орох боломжгүй байгаа тул миний өмнөөс гарын үсэг зураад авчих” гэж хариу өгснөөс гадна 2021.08.11-ний өдөр 2 сарын тэтгэмж олгохыг хүссэн өргөдлийг ажил олгогчид гаргаж байжээ. Гэсэн хэдий ч нэхэмжлэгч нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40.5-д заасны дагуу 30 хоногийн өмнө мэдэгдээгүй гэх үндэслэлээр маргаж, ажилд эгүүлэн тогтоолгох, ажилгүй байсан хугацааны цалин хөлс гаргуулах, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг гаргажээ. 

 Цагаатгагдсан шүүгдэгч нь сумын Засаг даргаар ажиллаж байх хугацаандаа албан үүрэг, бүрэн эрхээ урвуулан ашиглаж, сахилгын шийтгэлтэй албан хаагчид 300.000 төгрөгийн урамшуулал олгох тухай захирамж гарган эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах гэмт хэрэгт холбогджээ. 

Шүүгдэгч Д нь Э-гийн зөвшөөрөлгүйгээр түүний амьдардаг Сайншанд сумын Ерөнхий боловсролын сургуулийн дотуур байрны ... тоотод түлхүүр тааруулан нэвтэрч орон улмаар уг дотуур байранд амьдардаг хүүхдүүдийг дуудан утсаараа бичлэг хийн хүний халдашгүй чөлөөтэй байх эрхэд халдаж, дураараа авирласан гэмт хэрэгт холбогджээ.

Нэхэмжлэгч нь мах, махан бүтээгдэхүүний худалдааны үйл ажиллагаа эрхэлдэг бөгөөд 2021 онд шатахууны олдоц хомс үед мах худалдаж авсан тохиолдолд ойролцоо байрлах шатахуун түгээх станцаас шатахуун худалдан авах эрх өгөх урамшуулал зарлажээ. Энэ нь ӨтХ-д заасан хэрэглэгчийг хохироох худалдааны арга хэрэглэсэн, барааг хууран мэхлэх, төөрөгдүүлэх, хүч хэрэглэх замаар борлуулсан гэх зөрчилд хамаарч байна хэмээн үзэж ШӨХТГ-ын Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах,  зар сурталчилгааны газрын улсын байцаагчаас Зөрчлийн тухай хууль (“ЗтХ”)-ийн 10.7 дугаар зүйлийн 4.7-д заасны дагуу 20.000.000 төгрөгөөр торгох шийтгэл оногдуулжээ.

Нэхэмжлэгч нь дээрх шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгуулахаар нэхэмжлэл гаргав. 

Ажил олгогч (“хариуцагч”) нь ажилтан (“нэхэмжлэгч”)-ы иргэний үнэмлэх дээрх төрсөн огноог үндэслэж “Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40.1.3 дахь хэсэгт заасны дагуу ажилтан 60 нас хүрч өндөр насны тэтгэвэр авах эрх үүссэн” гэсэн үндэслэлээр ажил олгогчийн санаачлагаар хөдөлмөрийн гэрээг цуцалсан. Тус шийдвэр гарснаас хойш ажилтан нь шүүхэд нас тогтоолгох тухай нэхэмжлэл гаргасныг шүүх хүлээн авч, ажилтны төрсөн өдрийг тогтоож шийдвэрлэсэн ба үүний дагуу ажилтан нь 60 нас хүрээгүй болохыг тогтоосон. Ийнхүү ажилтан нь хөдөлмөрийг гэрээг цуцалж, үүрэгт ажлаас чөлөөлөх тухай тушаалыг хүчингүй болгуулах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан. Харин хариуцагч нь дээрх шийдвэрийг гаргахдаа нэхэмжлэгчийг иргэний үнэмлэхийг үндэслэн Хөдөлмөрийн хуулийн 40.1.3-т заасныг баримтлан хөдөлмөрийн гэрээг цуцалсан тул тушаалыг хууль бус гэх үндэслэл болохгүй хэмээн маргадаг. 

 Шүүгдэгч нь Х аймгийн Ж сумын нэгэн багийн засаг даргаар ажиллаж байхдаа улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар багийн Засаг дарга нарт албан хэрэгцээнд нь ашиглуулах зорилгоор 2018 оны 09 дүгээр сард өөрт нь хариуцуулан олгосон, Ж сумын Засаг даргын тамгын газрын эд хөрөнгөд бүртгэлтэй 2.235.000 төгрөгийн үнэ бүхий тээврийн хэрэгсэл болох БНХАУ-д үйлдвэрлэсэн, “Chongoing Hongli” маркийн улаан өнгийн мотоциклыг 2018 оны 11 дүгээр сард тус багийн иргэнд 1,500,000 төгрөгөөр худалдан борлуулжээ. Улмаар цагдаагийн газраас хэрэг бүртгэлийн хэрэг нээсний дараа цагдаагийн газарт тус мотоциклийг хүлээлгэн өгч, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хөрөнгө завших гэмт хэрэгт холбогджээ.

Нэхэмжлэгч хуулийн этгээд нь ашигт малтмалын хайгуулын тусгай зөвшөөрлийн эрхээ бусдад 600,000,000 (зургаан зуун сая) төгрөгөөр худалдан борлуулсан бөгөөд Татварын ерөнхий газраас 60,000,000 (жаран сая) төгрөгийг эрх борлуулсны орлогын албан татварт төлсөн болохыг тодорхойлжээ. Нэхэмжлэгч хуулийн этгээд нь “Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.7.12 -д заасны дагуу тусгай зөвшөөрлийн үнэлгээнээс тусгай зөвшөөрлийг авах үед төрд төлсөн төлбөрийн дүнг3 хасалгүй татвар ногдуулах орлогыг тодорхойлсон, татварын ногдлыг хянаж, тодорхойлохдоо буруу тооцоолол хийсэн, албан татварыг хуульд заасны дагуу зөв тодорхойлоогүй ...” гэж маргаан үүсгэжээ.