Шүүгдэгч Г нь 2020 оны 11 дүгээр сарын 04-нөөс 05-нд шилжих шөнө Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 3.4 дүгээр заалтын “ж”, мөн дүрмийн 3.7 дугаар заалтын “а” гэсэн заалтуудыг тус тус зөрчиж, тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ Б-н өмчлөлийн “Тоёото Приус” маркийн ** улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодон замын хөдөлгөөнд оролцож, улмаар 00 цаг 50 минутын үед согтууруулах ундаа хэрэглэснээ шалгуулахаас зайлсхийн цагдаагийн албан хаагчаас зугтаахдаа зам дээр 1 дүгээр эгнээнд цувран зогсож байсан машины багажнаас дугуй авч байсан А-г мөргөж, амь насыг нь хохироосон тул Тээврийн хэрэгслийн жолооч хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль тогтоомж, түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний актыг согтуурсан, мансуурсан үедээ зөрчиж, хүний амь нас хохироосон гэмт хэрэгт холбогджээ.

Татварын ерөнхий газраас сүлжээ дэлгүүрийн үйл ажиллагаа явуулдаг нэхэмжлэгч хуулийн этгээдийг “төлбөрийн баримтыг борлуулалтын үнийн дүнгээс зөрүүтэй олгосон” зөрчил гаргасан хэмээн үзэж Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8 дахь хэсгийн 8.3 дахь хэсэгт зааснаар 15,000,000 сая төгрөгөөр торгох шийтгэл оногдуулсан.

Нэхэмжлэгч “Манай компани маркетинг урамшууллын зорилгоор онооны урамшуулал эхлүүлсэн. Хэрэглэгч өөрийн цуглуулсан оноогоо ашиглах үед нэмэгдсэн өртгийн албан татварын баримт (НӨАТ) дээр нэмэгдэж гарах ба хэрэгжсэн үед нь татвар бодогдох ёстой. Хэрэглэгчийн оноо мөнгө хэлбэрээр үлдэж манай компани өглөг хэлбэрээр тайлагнаж байгаа нь хууль зөрчөөгүй” гэж; хариуцагчаас “2022 оны 10 дугаар сард тайлагнасан дүн, худалдан авагчийн төлсөн нийт үнийн дүн зөрүүтэйгээс борлуулалтын орлогыг тодорхойлох боломжгүй зэрэг нөхцөл байдлын улмаас Зөрчлийн тухай хуулийн
11.19 дүгээр зүйлийн 8 дахь хэсгийн 8.3 дахь заалтын дагуу шийтгэл оногдуулсан нь хуульд нийцсэн” гэж тус тус маргажээ.

Нэхэмжлэгч нь авто замын төслийн ерөнхий гүйцэтгэгч. Нэхэмжлэгч нь тус төслийн ажилтай холбогдуулан Хариуцагчтай Даатгалын ерөнхий гэрээ болон Автозамын угсралтын даатгалын дэд гэрээг байгуулж, Нэхэмжлэгчийн буруутай үйлдлийн улмаас гуравдагч этгээдийн өмнө үүсэх хариуцлагыг даатгуулсан. 
Даатгалын гэрээний хугацаанд төмөр бетон гүүрний угсралтын ажлыг гүйцэтгэж байхад их хэмжээний аадар бороо орсны улмаас даатгуулагчийн хийж гүйцэтгэсэн түр далан ачааллаа дийлэхгүй, үерийн ус хальж, далангийн ойр орчмын 11 иргэн, хуулийн этгээдийн эд хөрөнгөд нийт 378,754,737 төгрөгийн хохирол учирсан байна. 
Нэхэмжлэгч нь даатгалын тохиолдолд бий болсон гэсэн үндэслэлээр нөхөн төлбөр гаргуулахаар нэхэмжлэл гаргасныг Хариуцагч нь даатгуулагч даатгалын тохиолдол бий болох нөхцөл орчныг бүрдүүлсэн тул ИХ-ийн 444.4.-т “Гуравдагч этгээдийн өмнө хариуцлага хүлээхэд хүргэсэн нөхцөл байдлыг даатгуулагч санаатай бий болгосон бол даатгагч гэрээгээр хүлээсэн үүргээс чөлөөлөгдөнө” гэж заасны дагуу нөхөн төлбөр олгохоос татгалзсан. 

Нэхэмжлэгч шаардлагын үндэслэлээ “... 2020.01.22-ны өдрийн [***] дугаартай Байгаль орчныг хамгаалах, орон нутгийн хөгжилд дэмжлэг үзүүлэх гэрээний дагуу 2018 онд холбогдох 250,000,000 төгрөг, 2019 онд холбогдох 250,000,000 төгрөг, 2020 онд холбогдох 400,000 ам.доллартой тэнцэх 1,269,748,000 төгрөгийг сумын орон нутгийн хөгжлийн санд оруулах, тус гэрээний 2.1.12, 2.1.13-т зааснаар гэрээний үнийн дүнгийн 10 хувиар торгуулийн хариуцлага хүлээнэ. 2021, 2022 оны Байгаль орчныг хамгаалах, орон нутгийн хөгжилд дэмжлэг үзүүлэх гэрээгээ тус тус байгуулах үүрэгтэй” гэжээ. 

Хариуцагч нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь эс зөвшөөрч “компани нь гэрээ байгуулсны дараа гэрээнд заасны дагуу сумын Засаг даргын тамгын газарт 50,000 ам.долларыг шилжүүлсэн. 2020 оны эхэн үеэс дэлхий даяар шинэ төрлийн корона вирусийн тархалт гарснаар гэрээнд заасан бүтээн байгуулалтын ажлыг явуулахад саад бэрхшээл учирснаар ИХ-ийн 221.2-т заасан нөхцөл байдал үүссэн. Сумаас тавьж буй гэрээний үнийн дүн хэт өндөр, 2018-2020 онд байгуулсан гэрээ нь бэлэглэлийн гэрээнд хамаарах тул төслийн барилгын ажлыг орон нутагт шилжүүлснээр байгуулагдсанд тооцогдож, нотариатаар гэрчлүүлснээр шаардах эрх үүснэ. Эдгээр шаардлагыг хангаагүй. Төсөл хэрэгжээгүйд сум, орон нутаг хариуцлага хүлээнэ. Гэрээнд ямар дансанд мөнгө шилжүүлэх талаар заагаагүй. Нэхэмжлэгч бэлэн мөнгө шаардах бус, төсөв тодорхойлон ажил хийхийг л шаардах эрхтэй. Нэхэмжлэгч тодорхой төсөв бүхий төсөл зохиож ирүүлээгүй. Анз ба торгуулийг давхардуулан шаардсан нь буруу. 2021 оны “Байгаль орчныг хамгаалах, орон нутгийн хөгжилд дэмжлэг үзүүлэх гэрээ”-ний тухайд талуудын харилцан эрх тэгш, сайн дурын үндсэн дээр Сумтай яриа хэлэлцээр хийж уг гэрээг байгуулна” гэж маргасан байна.

Шүүгдэгч Б.А нь 2021 оны 04 дүгээр сарын 01-ний орой 21 цагийн үед гэртээ хадам ах болох А-той хувийн таарамжгүй харьцааны улмаас маргалдан, улмаар түүний зүүн суган тус газарт хутгалж санаатай алсан гэмт хэрэгт холбогджээ. Хохирогч А-ын зүгээс согтуугаар хүргэн Б.А, өөрийн төрсөн дүү Б нарыг хэл амаар доромжилж, Б-г өшиглөх зэргээр агсам тавьсаны улмаас шүүгдэгч болон хохирогч нар маргалдаж, зодолдсон. Тухайн үед гэрт шүүгдэгч, хохирогч, шүүгдэгчийн эхнэр буюу хохирогчийн дүү Б болон П гээд нийт 4 хүн, 2 хүүхэд байжээ. Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад гэрч Б болон П нар мэдүүлэхдээ шүүгдэгч, хохирогч нар хоорондоо маргалдаж, зодолдсон талаар мэдүүлдэг ч шүүгдэгч хохирогчийг хутгалж буйг хараагүй байна. Улмаар мөрдөгч нь шүүгдэгч Б.А-с сэжигтэн, эсхүл яллагдагчаар мэдүүлэг авахын оронд гэрчээр мэдүүлэг авч, өөрийнх нь эсрэг өгсөн гэрчийн мэдүүлгийг нотлох баримтаар ашиглаж, тус гэрчийн мэдүүлгийг прокурор яллах дүгнэлтэндээ тусгажээ.

Шүүгдэгч нь Төв аймгийн Эрдэнэ сумын Баянтуул 3 дугаар багийн нутаг Тэрэлжийн шугуй гэх газар Тэрэлж голын хөвөөн дээр 19 нас 4 сар 13 хоногтой хохирогчийг 2000 оны 1 дүгээр сарын 28-ны өдөр батлагдсан “Архидан согтууруулахтай тэмцэх тухай” хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.4 дэх хэсэгт заасан “21 нас хүрээгүй хүнийг уруу татаж согтууруулах ундаа уулгахыг хориглоно” гэсэн заалтыг зөрчиж уруу татаж согтууруулах ундааны зүйл уулгаж, орхисны улмаас хохирогч хүнд зэргийн согтолтод орж улмаар голын усанд живж, Хүний амь насыг болгоомжгүйгээр хохироох гэмт хэрэгт холбогджээ.

Нэхэмжлэгч: 2020.09.22-ны өдөр хариуцагчтай Орон сууц захиалгын гэрээ байгуулж, байрны төлбөр болох 69,355,000 төгрөгийг 100 хувь барагдуулсан. Орон сууц ашиглалтад орсон 2022.06.20-ны өдөр очтол үнэ нэмэгдсэн учир нэмж 24,450,000 төгрөг төлөх шаардлага тавьсан. Гэрээний 4-р зүйлийн 4.1-т орон сууцыг 2021 оны 2-р улиралд багтаан ашиглалтад оруулна, 4.2-т барилгыг ашиглалтад хүлээн авсан тохиолдолд акт үйлдэн орон сууцыг захиалагчид хүлээлгэн өгнө гэж заасан ба заасан хугацаанд хүлээлгэн өгөөгүй тул 294 хоногийн алданги (0,01 хувь), орон сууц түрээс, хохирол нийт 10,091,000 төгрөгийг нэхэмжилнэ гэжээ.
Хариуцагч: Нэхэмжлэгчтэй байгуулсан гэрээний хугацаа хэтрэхэд ковид цар тахлын нөлөөлж, улс орон даяар хэсэгчилсэн өндөржүүлсэн бэлэн байдал зарласан, хил, гааль хаагдаж эхэлсэн, бараа материал хомсодсон, үнэ огцом нэмэгдсэн зэргээр барилгын ажлын төсөвт өртөг илт нэмэгдсэн. Ийнхүү анх гэрээ байгуулж байх үеийн нөхцөл байдал илт өөрчлөгдөж, хохиролтой нөхцөл байдал үүссэн тул үүнд нийцүүлэн нэмэгдсэн зардлыг талуудад хуваарилж, нэхэмжлэгчид 2021.08.09-ний өдөр 1 м.кв талбайн үнийг 200,000 төгрөгөөр нэмж, нийт 1,500,000 төгрөг болгох санал хүргүүлсэн гэжээ. Сөрөг нэхэмжлэлийн тухайд, гэрээний 3.2-т заасны дагуу энэхүү орон сууцны захиалгын үнэ нь барилгын өртөг зардал багтсан үнэ ба барилгын өртгийн дийлэнх хувийг материалын зардал эзэлдэгтэй холбогдуулан төгрөгийн гадаад валюттай харьцах ханш нь гэрээ хийж байх үеийн ханшнаас 10-аас дээш хувиар өссөн тохиолдолд орон сууцны захиалгын үнэд өөрчлөлт орж болно. Энэ тохиолдолд захиалагчид албан ёсоор бичгээр мэдэгдэнэ гэж заасны дагуу мэдэгдсэн ба тус санал хүчин төгөлдөр байгаа тул зөрүү үнийг гаргуулна гэжээ.

Нэхэмжлэгч нь компанийн гүйцэтгэх захирлын тушаалыг хүчингүй болгуулах, урьд эрхэлж байсан албан тушаалд эгүүлэн тогтоолгох, ажилгүй байсан хугацааны цалин хөлстэй тэнцэх хэмжээний олговор гаргуулах, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэл нөхөн төлүүлэх, өртөгт суурилсан менежментийн урамшуулал 17,926,416 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч тал эс зөвшөөрч маргасан байна.

Шүүгдэгч Т.Б нь “М” ХХК-д сантехникийн инженерээр ажиллаж байхдаа О.Ө-тэй хамтран 2017 оны 9 дүгээр сарын 28-ны өдөр барилгын засварын ажилд шаардлагатай бохир усны даацын шугам хоолойн 80 метр труба, муфт, цавуу зэргийг 2,574,000 төгрөгөөр худалдан авсан мөртлөө үнийг  өсгөж 14,854,000 төгрөгөөр “Б” ХХК-иас худалдан авсан мэтээр хуурамч баримт бүрдүүлэн, эдгээрийн зөрүү мөнгийг хувьдаа ашиглажээ (1). Тус үйлдлээс мөн тусдаа Т.Б нь ганцаараа “Б” ХХК-ийн нэрээр “П” ХХК-д авто гражийн барилгын металл дам нурууг бэлтгэн нийлүүлэх гэрээг 2018 оны 6 дугаар сарын 19-ний өдөр уг компаний захирал Б-тэй байгуулж, гэрээний төлбөрт мөн оны 7 дугаар сарын 31, 9 дүгээр сарын 20-ны өдрүүдэд тус тус 27,500,000 төгрөг, нийт 55,000,000 төгрөг авсан мөртлөө элдэв шалтаг заан уг гэрээний үүргээ биелүүлээгүй (2) тус 2 үйлдлийн улмаас бусдад нийт 70,540,000 төгрөгийн их хэмжээний хохирол учруулж, Эрүүгийн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 2.1 дахь хэсэг. Албан тушаалын байдлаа ашиглаж залилсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

Гомдол гаргагч нь 2020 оны Монгол Улсын Их Хурлын Сонгуульд нэр дэвшсэн бөгөөд Хариуцагч нь Гомдол гаргагчийг МУИХСтХ-ийн 51.4-т “Нам, эвсэл болон нэр дэвшигч сонгуулийн зардлын дансны дугаар, банкны нэрийг санал авах өдрөөс 20-оос доошгүй хоног (2023.06.16-ны өдрийн нэмэлт өөрчлөлтөөр уг хугацааг 15 хоног болгон өөрчилсөн)-ийн өмнө төрийн аудитын дээд байгууллагад мэдэгдэж, бүртгүүлэх үүрэгтэй” гэж заасныг зөрчсөн гэж үзэж Зөрчлийн тухай хууль (“ЗтХ”)-ийн 17.1.21-т  “Сонгуулийн зардлын дансыг бүртгүүлэх, зардлын дансанд мөнгөн хөрөнгийг төвлөрүүлж, зарцуулах талаар хуульд заасан журмыг зөрчсөн” гэж заасны дагуу 10,000,000 төгрөгөөр торгох шийтгэл оногдуулжээ. 

Гомдол гаргагч нь тус шийтгэлийн хуудас нь зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөчсөн тул хүчингүй болгуулахаар гомдол гаргав. 

 Нэгэн компани “Төлбөрт таавар, бооцоот тоглоомын үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл авах тухай” хүсэлтээ Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдад хандан гаргасан боловч тус яамнаас “... Төлбөрт таавар, бооцоот тоглоом, эд мөнгөний хонжворт сугалааны тухай хуулийн төслийг боловсруулан Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлээд байгаа учир төслийг хэлэлцэн, шийдвэрлэх хүртэл зөвшөөрөл олгохыг түр зогсоосон...” гэсэн хариу өгчээ. Нэхэмжлэгч нь холбогдох хуулиар уг үйл ажиллагааг хангалттай зохицуулсан байхад Хууль зүй, дотоод хэргийн яам энэ төрлийн зөвшөөрлийг нөхцөл шаардлагыг нь хангуулан олгоход хууль тогтоомжийн зохицуулалт дутмаг, зохицуулалт шаардлагатай гэж батлагдаагүй хуулийн төслүүдийг иш татан зөвшөөрөл олгохоос татгалзсан шийдвэр гаргаж байгаа нь үндэслэлгүй байна гэж маргажээ.

 А болон Б нар маргалдаж улмаар А нь Б-г гараараа түлхэн, нүүр рүү нь хүчтэй цохисон. Б газар унаж, босох оролдлого хийж байх үед А түүний нүүр рүү “зөөлөн ултай биеийн тамирын гуталтай хөлөөрөө” хүчтэй өшиглөжээ. Уг халдлагын дараа Б-ийн ухаан балартан хэсэг хором ухаангүй хэвтсэн байна.

Нэхэмжлэгчийг Оюуны өмчийн газрын даргын 2022 оны 02 дугаар сарын 11-ний өдрийн тушаалаар Захиргаа, удирдлагын хэлтсийн даргын албан тушаалаас чөлөөлж, Зохиогчийн эрхийн хэлтсийн даргын албан тушаалд томилсон байна. Үүний дараа буюу 2022 оны 03 дугаар сарын 21-ний өдөр “Оюуны өмчийн газар, Соёл урлагийн газрын удирдлага хооронд харилцан тохиролцсон” гэсэн үндэслэлээр нэхэмжлэгчийг Соёл урлагийн газарт хэлтсийн даргаар томилжээ.
Нэхэмжлэгчээс “байгууллага хооронд шилжүүлэхдээ өөрөөс нь санал аваагүй” гэж, хариуцагчаас “нэхэмжлэгч нь өөрөө Соёл урлагийн газрын даргатай тохиролцож, тус газрын даргын албан бичгийг өөрийн биеэр авчирч өгсөн. Түүний дагуу 2 удирдлага хоорондоо санал солилцож, хууль журмын дагуу шилжүүлсэн. Нэхэмжлэгч өөрөө зөвшөөрсөн”, харин гуравдагч этгээдээс “сул орон тоонд зарласан төрийн жинхэнэ албан хаагчийн тусгай шалгалтад тэнцэж, нэрээ дэвшүүлснээр хуулийн дагуу томилогдсон” гэж тус тус маргажээ. 

Ажил олгогч нь уртын ээлжийн хуваариар ажилладаг ажилтнуудын нэг цагийн үндсэн цалинг тооцохдоо 1 жилд нийт 52 долоо хоног, 1 долоо хоногт ажиллах ажлын цагийг 40 цаг гэж тооцоод 52*40=2,080 цаг буюу жилд ажилтан ердийн 2,080 цаг ажиллах ёстой гэж тогтоосон. Уг тооцоололд Бямба, Ням гарагуудыг хасаж тооцож байгаагийн адилаар, тухайн жилийн ажлын өдөр таарч буй нийтээр амрах баярын өдрүүдийг хасаж тооцох нь зүйтэй. Талуудын хооронд байгуулсан хамтын гэрээ болон ажил олгогчийн баталсан дотоод журмын дагуу нийтээр амрах баярын өдөр ажилласан цаг нь илүү цагт тооцогдож, ажилтанд түүний үндсэн цалингаас тооцож цагийн хөлсийг 2 дахин нэмэгдүүлж олгохоор заасан. 

Нэхэмжлэгч болон хариуцагч нар нь 2021 оны 11 дүгээр сарын 27-ны өдөр “Авто тээврийн хэрэгслийн даатгал”, “Жолоочийн хариуцлагын албан журмын даатгал”-ын гэрээг байгуулсан бөгөөд тус гэрээгээр даатгалын зүйл болох улсын дугаартай “Lexus RX-400М-Х1130” маркийн тээврийн хэрэгсэл осолд орсон тохиолдолд даатгалын нөхөн төлбөрийг 100 хувиар тооцож олгохоор харилцан тохиролцсон байна. Гэтэл нэхэмжлэгчийн аав нь тус тээврийн хэрэгслийг жолоодож яваад замын хажуу руу онхолдон зам тээврийн осол гарснаар даатгалын тохиолдол бий болжээ.